8-ma’ruza mavzu. Pnevmoavtomatlashtirish tizimlarini tuzilishi. Reja

8-ma’ruza mavzu. Pnevmoavtomatlashtirish tizimlarini tuzilishi. Reja

---

---

50
8-MA’RUZA 

MAVZU.PNEVMOAVTOMATLASHTIRISH TIZIMLARINI 
TUZILISHI. 

REJA 

1.Pnevmoavtomatlashtirish tizimlarining tuzilishi va komponentalari.

2.Pnevmatik energiyani konversiyalash qonunlari.
3.Pnevmatik qurilmalar. Loyihalash va tanlash.
Foydalanishgan tavsiya etilgan adabiyotlar 
1. Донской А.С. Основы пневмоавтоматики. Учебное пособие. - СПб.: Изд-
во Политехнического ун-та, 2016.-77с. http://elib.spbstu.ru/dl/2/s16-48.pdf
2. Пневмоавтоматика. Учебное пособие. СПб.: «ЭС ЭМ СИ Пневматик». –
176 с. 2013.
3. Наземцев А.С. Гидравлические и пневматические системы. Часть 1.
Пневматические приводы и средства автоматизации. Учебное пособие. – М:
ФОРУМ, 2004. – 240с.
4. FESTO. Пневмоавтоматика. Основной курс ТР101. Учебное пособие.

---

---

51
Pnevmatik tizimlar haqida tushuncha 

Pnevmatik tizimlarning qо‗llanilish doirasi va kо‗lami juda keng. Pnevmatik
qurilmalarda ta‘minot bosimi ularning konstrukstruktiv tuzilishiga bog‗liqdir.
Pnevmatik tizimlarni quvvatlantirish uchun havo bosimining uch darajasi
qо‗llaniladi:
–yuqori bosim (0.4-1.0 MPa) = 4-10 atm. Pa ( Paskal) = N/m
2
.
–о‗rtacha bosim (0.1-0.4 Mpa) = 1-4 atm.
–past bosim (0,1 Mpa dan kam) 1 atm dan kam. 0.01-0.02 atm gacha.
Amaldagi bosim miqdoriga muvofiq qurilmalar yuqori, о‗rta va past bosimli
qurilmalarga ajratiladi.
Pnevmatik tizimlarning quyidagi asosiy funksiyalarini ajratish mumkin.
1. Obyektlarni harakatlantirish.
2. Harakatni yaratish.
3. Jarayonlarni avtomatlashtirish.
4. Havodan texnologik vosita sifatida foydalanish.
Siqilgan havo texnologik jarayonlarni avtomatik boshqarish uchun pnevmatik
boshqarish tizimlarida (PBT) keng qо‗llaniladi.
Pnevmatik avtomatlashtirish yelementlarining keng doirasi mashinalar va
avtomatlar tomonidan releli, analogli va analogli-releli boshqarish tizimlarini amalga
oshirishga imkon beradi.
PBT tarkibiga pnevmatik datchiklar, kalitlar, konvertorlar, relelar, mantiqiy
elementlari, kuchaytirgichlar, reaktiv qurilmalar, buyruq qurilmalari va boshqalar
kirishi mumkin.
Pnevmatik datchiklar quyidagilarni bajarishga imkon beradi:
-detallar mavjudligini nazorat qilish;
-pozitsiya (oriyentatsiya)ni nazorat qilish;
-koordinatalarni boshqarish va о‗lchash, detallarning kо‗chish tezligi,
detallarning о‗lchamlari;
-sirt tozaligi, og‗irlik, harorat, bosim, modda sarfi va boshqalar.
Pnevmatik datchiklar ishlash xususiyatlari bо‗yicha quyidagilarga ajratish
mumkin:
-ijro bо‗yicha: kontaktli va kontaktsiz;
-foydalanish maqsadi bо‗yicha: nazorat qilish va о‗lchash;
-о‗lchash usuli bо‗yicha: raqamli va analogli.
Pnevmatik avtomatlashtirish tizimlarining yuqori ishonchliligi tufayli ular turli
xil mashinalar uchun dasturiy ta‘minotni boshqarish tizimlarini, keng kо‗lamli ishlab
chiqarishda robotlarni, mobil obyektlar uchun harakatni boshqarish tizimlarini
yaratish uchun keng qо‗llanilib kelinmoqda.