A b d u m a jid m a d r a im o V g a V h a r fu z a IL o V a manbashunoslik

7.3.11 . «Tarixi Amir Haydar»
“Tarixi A m ir H a y d a r ” X V III asrning ikkinchi yarm i va X IX asrning 
birinchi y a rm id a o ‘tg an buxorolik M ulla Ibodulla va M ulla M u h a m m a d
S h a rif asaridir. K itobning n o m a ’lu m m u h a r r ir to m o n i d a n qisqartirilgan 
nusxasi yetib kelgan bo'lib, q o 'ly o z m a O 'z R FA S harqshunoslik institutida 
1836 raq am i ostida saq la n m o q d a .
“Tarixi A m ir H a y d a r ” kichik hajm dagi asar, ja m i 96 v araqdan iborat, 
m u h i m t a r i x i y m a n b a l a r a s o s i d a y o z i l g a n , B u x o r o x o n l i g i n i n g
Ashtarxoniylar, sh u n in g d e k , asosan, M a n g 'itla r sulolasidan b o 'lg a n a m ir
H a y d a r hukm ronligi (1800— 1826-yy.) davridagi ijtimoiy-siyosiy tarixini 
o ‘z ichiga oladi.
Asar 81 bob, yoki d o s to n d a n iborat. 1 —2-boblari Buxoro shahri tarixiga 
bag'ishlangan, 3—6 -b o b la rd a Ashtarxoniylar tarixi qisqacha bayon etilgan,
7—81-b o b larid a esa Buxoro amirligi a m irz o d a H a y d a rn in g tug"ilishidan 
to uning 1826-yil 6-oktabridagi vafotigacha b o 'lg a n tarixi hikoya qilinadi.
Kitob 50-yillarda A .A .S e m e n o v to m o n i d a n rus tiliga tarjim a qilingan, 
le k in n i m a s a b a b d a n d i r q o 'l y o z m a n a s h r e t i l m a y q o lg a n . T a r jim a
q o 'ly o zm asi O ' z R FA Shi k u tu b x o n asid a s a q la n m o q d a .
7.3 .1 2 . «Fathnomayi sultoniy»
“ F a th n o m a y i su lto n iy ” ( “ Sulton fa th n o m a s i” ) asari muallifi M ir O lim
240

---

Buxoriy bo'lib, kitobini Am ir Nasrulloh davri (1826/27— 1869/79)da G ‘uzor 
hokim i b o 'lg a n M u h a m m a d O lim b e k n in g x izm atid a b o 'lg a n paytida va 
unin g topshirig'i bilan yozgan.
“ F a th n o m a y i s u lto n iy ” a m ir S h o h m u r o d ( 1 7 8 5 /8 6 —1800) davridan 
to N a sru llo h h u k m ro n lig in in g dastlabki yillarigacha Buxoro amirligida 
bo'lib o 'tg a n v oqealarni o 'z ichiga oladi, lekin S h o h m u r o d va a m ir H aydar 
davrlari qisqacha ( O 'z R FA S h i q o 'ly o z m a si, inv. № 1838, w . 7 b —55b), 
N asrulloh davri esa batafsil yoritilgan.
M a z k u r q o 'l y o z m a a s a rn in g b irinchi jildi b o 'lib , ikkinchisi bizga 
m a ’lu m b o 'lm a g a n sabablarga k o 'r a yozilm ay qolgan.
“ F a th n o m a y i s u lto n iy ” ning birinchi qismi m a r h u m O .D .C h e x o v ic h
t a ra fid a n rus tiliga ta r jim a qilin g an . T a r jim a q o 'l y o z m a s i O ' z R FA
Sh arq sh u n o slik instituti k u tu b x o n a sid a s a q la n m o q d a .