A b u z ə r b a ğ I r o V y. E. B e r t e L s V ə a z ə r b a y c a n ə d ə b I y y a t I
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
Y . E . B e r t e l s i n y a r a d ı cı l ı ğ ı n d a ə s a s e l m i n a i l i y y ə t f a r s - t a c i k ə d ə b i y y a t ı n ı n m ö h t ə ş ə m t a r i x i n i n y a zı l ma s ı o l ma l ı i d i . A n c a q a l i m h ə mi n ə s ə r i n y a l n ı z b i r i n ci v ə i k i n ci h i s s ə l ə r i n i t a ma ml a ma ğ a m a c a l t a p a b i l d i . O n u n i r a n i s t i k a , s u f i z m v ə s u f i ə d ə b i y y a t ı h a q q ı n d a ə s ə r l ə r i , e l ə c ə d ə t a c i k ə d ə b i y y at ı n ı n p o et i k a v ə e s t e t i k a s ı n ı n b a ş l ı c a mə s ə l ə l ə r i n ə h ə s r e d i l mi ş mə q a l ə l ə r i a l t ı c i l d l i y i n i l k ü ç c i l d i n i t əş k i l e d i r . Q . Y . Ə l i y e v i n f i k r i n c ə , x ü s u s i l ə o r t a ə s r l ə r l i r i k ş a i r i n i n y a r a d ı c ı l ı q i r s i n i n a r a ş d ı r ma m e t o d i k a s ı b ax ı mı n d a n B e r t e l s i n " S e ç i l m i ş ə s ə r l ə r i " n i n b e ş i n c i c i l d i n ə d a x i l o l m u ş " B ə l x l i h ə k i m Ü n s ü r i " mo n o q r af i y a s ı b ö y ü k e l m i d ə y ə r k ə s b e d i r . İ r an i s t i k a s a h ə s i n d ə Y e v g e n i E d u a r d o v i ç i n t ə d q i q a t l a r ı n ı n d a v a mç ı s ı , " I X - X V ə s r l ə r İ r a n i n c ə s ə n ə t i n d ə b ə d i i o b r a z " ( M o s k v a: 1 9 9 7 ) m o n o q r a f i y a s ı n ı n m ü ə l l i f i , a l i m i n o ğ l u A n d r e y Y e v g e n y e v i ç o l d u . B u m o n o q r a f i y a d a m ə r k ə z i y e r i İ r a n v ə A z ə r b a y c a n m i f o l o g i y a s ı n d a s e h i r l i q u ş o l a n S i m u r q o b r a z - s i m v o l u t u t u r . S i mu r q a d l ı s e h i r l i q uş u n a x t a r ı ş ı s u f i mi s t i k ş a i r F ə r i d ə d d i n Ə t t a r ı n " Q u ş l a r ı n s ö h b ə t i " p o ema s ı n ı n b a ş l ı c a mö v z u s u n u t ə ş k i l e d i r . Ö z g ö zə l l i y i i l ə t o v u z q u ş u n u v ə q ı r q o v u l u k ö l g əd ə q o y an S i mu r q s u f i mi s t i k fə l s ə f ə s i n d ə a l i mə n ə v i b a ş l an ğ ı c ı n m a d d i a l ə m ü z ə r i n d ə ü s t ü n l ü y ü n ü s i m v o l i z ə e d i r . M a r a q l ı d ı r k i , S ə f ə v i l ə r i n h a k i mi y y ə t ə g ə l mə s i n d ə n s o n r a S i m u r q q u ş u n u n t ə s v i r i d ö v l ə t i n e mb l e m i n ə ç e v r i l m i ş d i . A . Y . B e r t e l s , a t a s ı n ı n ə s ə r l ə r i n d ə ö zü n ü n p ar l aq t ə z a h ü r ü n ü t a p mı ş s u f i ş ü n a s l ı q m ö v z u s u n u n d a a r a ş d ı r ı l ma s ı n d a Y . E . B e r t e l s i n d av a m ç ı s ı k i mi ç ı x ı ş e d i r . Ü s t ə l i k , An d r ey Y e v g e n y e v i ç i N e m ə t u l l a h i t ə r i q ə t i n i n ( s u f i q a r d aş l ı ğ ı n ı n ) i l k r u s d ə r v i ş i k i m i t a n ı y ı r l a r . K e ç ə n y ü z i l l i y i n 7 0 - ci i l l ə r i n d ə i x t i s a s c a i r an ş ü n as o l a n A . Y . B e r t e l s T e h r a n d a t ə h s i l a l mı ş v ə b u r a d a s u f i i d e o l o q u d o k t o r C a v a d N u r b ə x ş l ə y a x ı n l a ş mı ş d ı r . O , Ş a h N e m ə t u l l a h ı n y a r a d ı c ı l ı ğ ı n ı d a t ə d q i q e t m i ş d i r . O n u n mə q a l ə l ə r i n d ən b i r i " Ş a h N e mə t u l l ah V ə l i n i n N a s i r X o s r o v u n f ə l s ə f i q ə s i d ə s i n ə p o et i k ş ər h i " a d l a n ı r v ə a l i mi n " B i r g ü l ü n b a ğ ç a s ı . M ə q a l ə l ə r v ə e s s e l ə r " ( M o s k v a : 1 9 9 1 ) k i t a b ı n a d a x i l o l mu ş d u r . B u n u d a y a d d a n ç ı x a r m a q o l m a z k i , Y . E . B e r t e l s t ə k c ə ə d ə b i y y a t t a r i x i n i n d e y i l , h ə m d ə n ə z ə r i y y ə s i n i n g ö r k ə m l i t ə d q i q a t ç ı s ı o l m u ş d u r . B e r t e l s i n el mi f ə a l i y y ə t i n d ə o r t a ə s r l ə r Ö n A s i y a ə d ə b i y y a t l ar ı n ı n p o e t i k a p r o b l eml ə r i ö n ə ml i y e r t u t u r . Y e v g e n i E d u a r d o v i ç i n e l m i i r s i n d ə p o e t i k a y a a i d o r t a ə s r t r ak t a t l a r ı n a h ə s r e d i l m i ş x ü s u s i əs ə r l ə r v ə y a ə d ə b i y y a t n ə z ə r i y y ə s i n i n a y r ı - ay r ı p r o b l eml ə r i n ə d a i r t əd q i q a t l ar o l ma s a d a , a l i m b u mə s ə l ə l ə r ə d emə k o l a r k i , b ü t ü n f u n d a me n t a l ə s ə r l ə r i n d ə t o x u n m u ş d u r . B e r t e l s j a n r p r o b l e m i n ə x ü s u s i d i q q ə t a y ı r mı ş , q ə s i d ə , q ə z ə l , q ə h r ə m a n l ı q v ə r o ma n t i k m ə h ə b b ə t p o e m a s ı , t ə r ci b ə n d , r ü b ai v ə b . p o e t i k j a n r f o r m a l a r ı n ı n t ə ş ə k k ü l ü n ü v ə i n k i ş a f m e y l l ə r i n i a r a ş d ı r mı ş d ı r . Ö n A s i y a ə d ə b i y y a t l a r ı n d a p o em a j a n r ı n ı n ə s a s x a r ak t e r i s t i k a l a rı n ı n a r aş d ı r ı l ma s ı b i r n i z a m i ş ü n a s k i m i B e r t e l s ü ç ü n d a h a b ö y ü k ö n ə m k ə s b e d i r d i . A l i m N i z a m i G ə n c ə v i n i n p o e ma l a r ı n ı o r t a ə s r l ə r Ö n A s i y a , ö z ə l l i k l ə f a r s v ə ə r ə b ə d ə b i y y a t l a r ı n d a p o e m a j a n r ı n ı n i n k i ş af ı k o n t e k s t i n d ə ö y r ə n i r d i . B e r t e l s e l ə c ə d ə s u f i d ü n y a mo d el i n i , o n u n p o e ma n ı n ( mə s n ə v i n i n ) k o m p o z i s i y a s ı n d a v ə j a n r x ü s u s i y y ə t l ə r i n d ə i n i k as ı n ı – mə s n ə v i ü ç ü n s ə c i y y ə v i o l a n m ü ə l l i f i n h ü d u d d a n k ə n a r ( i l a h i ) b i l i k q a y n a ğ ı n a m ü r a c i ə t i , b ü t ü n v a r l ı ğ ı n b a ş l an ğ ı c ı n ı n v ə z a m a n ı n s o n u n u n mö v cu d l u ğ u , a r i f i ( m ü r i d i ) Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|