A b u z ə r b a ğ I r o V y. E. B e r t e L s V ə a z ə r b a y c a n ə d ə b I y y a t I
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
b a ş q a d i l l ə r d ə N i z a m i m ö v z u l a r ı n d a p o e m a y a z a n l a r ö z q a r ş ı l a r ı n a h e ç d ə d ə q i q t ə r cü mə v ə z i f ə s i q o y m a mı ş d ı l a r : " Ə g ə r b ə z i h a l l a r d a o n l a r ( t ə r cü mə l ə r – A . B . ) o n a ( Ni z a mi o r i j i n a l ı n a – A . B . ) ç o x y a x ı n o l u b , z ə i f t ə q l i d t ə s i r i b a ğ ı ş l a y ı r s a d a , l a k i n b ö y ü k s ö z s ə n ə t k a r l a r ı n ı n ə l i n d ə N i z a m i s ü j e t l ə r i o q ə d ə r d ə y i ş i k l i y ə u ğ r a mı ş d ı r k i , a r t ı q b u ə s ə r l ə r i t a ma mi l ə o r i j i n a l p o e ma l a r s a y ma q mü mk ü n d ü r . " ( 1 3 8 , s . 1 0 0 ) B u c ü r o r i j i n a l p o et i k t ə f s i r ə ö r n ə k k i mi B e r t e l s ö zbə k ə d ə b i y y a t ı n ı n b an i s i q ü d r ə t l i ş a i r Ə l i ş i r N ə v ai n i n " X ə ms ə " s i n i g ö s t ə r i r . B i r ç o x t ə q l i d ç i l ə r N i z a m i p o e m a l a r ı n ı a s a n l aş d ı r m a q , o n u n z ə n g i n d i l i n i s a d ə l əş d i r mə k , o b r a z l ı l ı ğ ı n ı z ə i f l ə t mə k c ə h d i g ö s t ər mi ş l ə r . N i z a m i p o e m a l a r ı n ı n t ə k c ə ü s l u b i ö z ə l l i k l ə r i n ə d e y i l , h ə m d ə i d e o l o j i p l an ı n a t ə c a v ü z e t m i ş b u c ü r u ğ u r s u z n ə z i r ə l ə r s ı r a s ı n d a B e r t e l s f ar s d i l l i h i n d ş a i r i Ə m i r X o s r o v D ə h l ə v i n i n " X ə ms ə " s i n i ö r n ə k g ət i r i r . Ə m i r X o s r o v N i z a m i p o e ma l a r ı n a x as o l a n p s i x o l o j i , f ə l s ə f i v ə i c t i ma i d ər i n l i y i a r a d a n g ö t ü r ə r ə k o n l a r a i s t i s n as ı z o l ar a q k u r t u a z t o n a l l ı q v e r m i ş d i r . Ə l b ə t t ə , b u n u n ə s a s s ə b ə b l ə r i n d ə n b i r i n i Ə m i r X o s r o v u n m ü ə y y ə n mə n a d a s ar a y ş a i r i o l m a s ı t ə ş k i l e d i r k i , N i z a m i ö z ü n ü ş a h l a r a b u c ü r x i d mə t d ə n q o r u y u b s a x l a y a b i l m i ş v ə b u n u n s a y ə s i n d ə d ə d ü n y a ə d ə b i y y a t ı n a d ə r i n f ə l s ə f i v ə d e mo k r at i k mə z mu n l u ə s ə r l ə r b ə x ş et mə y ə n ai l o l m u ş d u r . Y . E . B e r t e l s Ə m i r X o s r o v u n " M ə c n u n v ə L e y l i " p o e m a s ı n d a n g ə t i r d i y i b i r b ey t l ə f i k r i n i s ü b u t a y e t i r i r . H ə mi n b ey t i n s ə t r i t ə r c ü mə s i b e l əd i r : " M ən ə q u l aq a s m a y a n n ə f s i n u c b a t ı n d a n / Ö z ü m k i mi l ə r i n ö n ü n d ə a y a q ü s t ə d u r u r a m. " ( 9 3 ) Ə l b ə t t ə , b u b a x ı m d a n N . İ . P r i q a r i n a n ı n Y . E . B e r t e l sə v ə o n u n t ə l ə b ə s i Q . Y . Ə l i y e v ə ə k s mö v q e t u t ma s ı o q ə d ə r d ə c i d d i e l m i x a r a k t e r d a ş ı mı r . ( 1 4 8 ) B u n a b a x m a y a r a q , ə n u ğ u r s u z n ə z i r ə l ə r d ə d o l a y ı y o l l a N i z a m i p o e m a l a r ı n ı n p o p u l y a r l aş m a s ı n a x i d mə t g ö s t ə r mi ş , ş a i r i n ə s ə r l ə r i n i n q l o b a l s ə v i y y ə d ə t ə b l i ğ i n ə v ə ö l mə z l i y i n ə s ə b ə b o l mu ş d u r . N i z a m i p o em a l a r ı n ı n o b r a z l ı - s i m v o l i k s ı r a l ar ı A v r o p a ə d ə b i y y a t ı n a d a t ə s i r g ö s t ə r mi ş d i r . B e l ə k i , B e r t e l s i n f i k r i n c ə , B o k a ç ç o n u n " A m e t o " r o m a n ı b i l a v a s i t ə " Y e d d i g ö zə l " p o e m a s ı n ı n t ə s i r i a l t ı n d a y ar a d ı l mı ş d ı r . N i z a mi ş ü n a s l d ı q d a ə s a s ı n ı Y . E . B e r t e l s i n q o y d u ğ u b u t ə d q i q a t i s t i q a mə t i n d ə s o n r a l a r s a n b a l l ı b i r m o n o q r a f i y a q ə l ə m ə a l ı n mı ş d ı r . ( 2 ) A n c a q t a X X y ü z i l l i y i n o r t a l a r ı n a q ə d ə r N i z a m i ə s ə r l ə r i n i n A v r o p a d i l l ə r i n ə d ə q i q t ə r cü mə l ə r i o l ma d ı ğ ı n d a n , A z ə r b a y c a n ş a i r i n i n d ü h as ı n a v er i l ə n y ü k s ə k q i y mə t A v s t r i y a ş ə r q ş ü n a s ı Y o z e f f o n H a m m e r i n t ə r c ü m ə l ə r i n d ə n a l ı n an ma t e r i a l a ə s a s l an ı r d ı . B u mə t l ə b y u x a r ı d a b i r q ə d ə r ə t r a f l ı ş ə k i l d ə a ç ı q l an ı b . Ş ü b h ə s i z k i , N i z a m i ə s ə r l ə r i n i n d əq i q v ə o b r a z l ı t ə r c ü mə s i b i r ço x ç ə t i n l i k l ə r l ə b a ğ l ı d ı r . B i r i n ci s i , b u n u n ü ç ü n f a r s i - d ə r i d i l i n i n b ü t ü n p o e t i k i n cə l i k l ə r i n ə b ə l ə d o l ma q l a z ı md ı r . İ k i n c i s i , t ə r c ü mə n i n a d ek v at l ı ğ ı o n u n l a m ü r ə k k ə b l ə ş i r k i , N i z a m i b i r ç o x b ə n z ə t mə v ə me t a f o r a l ar ı m ü x t ə l i f el m s a h ə l ə r i n d ə n g ö t ü r mü ş d ü r . N ə h a y ə t , ş a i r i n y aş a y ı b y a r a t d ı ğ ı d ö v r ü n r u h u n u v ə ü s l u b u n u , m ə i ş ə t v ə d ü n y a g ö r ü ş ü ö z ə l l i k l ə r i n i , i d e o l o g i y a v ə f ə l s ə f ə s i n i d ə r i n l i k l ə r i n ə q ə d ə r ö y r ə n mə k l a z ı md ı r . H ə l ə b u n l a r a z mı ş k i m i , t ə r c ü mə ç i i s l a m v ə z ə r d ü ş t i l i k m ə d ə n i y y ə t l ə r i i l ə d ə r i n d ə n - d ə r i n ə t a n ı ş o l ma l ı , N i z a mi p o e ma l a r ı n d ak ı m i f o l o j i o b r a z l a r ı i n t e p r e t a s i y a e t mə y i b a c a r m a l ı d ı r . U y ğ u n o l ar a q , b u c ü r t ə r c ü mə n i n ö h d ə s i n d ə n a n c a q i n c ə i n t e r p r et a t o r l u q i s t ed a d ı o l an ş ə r q ş ü n as a l i m g ə l ə b i l ə r d i . Y . E . B e r t e l s mə h z b u f u n k s i y an ı y e r i n ə y e t i r ər ə k " X ə ms ə " n i n r u s Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|