A b u z ə r b a ğ I r o V y. E. B e r t e L s V ə a z ə r b a y c a n ə d ə b I y y a t I
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
d i l i n ə t ə r c ü mə i ş i n d ə ş ə r q ş ü n a s f i l o l o q l a r ı n v ə m ü x t ə l i f e l m s a h ə l ə r i n ü ma y ə n d ə l ə r i n i n s ə y l ə r i n i b i r l ə ş d i r mə y ə n a i l o l mu ş d u r . Y . E . B e r t e l s i n r ə h b ə r l i y i a l t ı n d a b i r q r u p m ü t ə x ə s s i s i n t ə r c ü mə s i n i n k e y f i y y ə t i n i ə v v ə l d ə n ci d d i - c ə h d l ə h a z ı r l a n mı ş s ə t r i t ə r c ü mə l ə r v ə i ş ə c ə l b o l u n m u ş ş a i r l ə r i n y ü k s ə k s ə n ə t k a r l ı ğ ı t ə m i n e d i r d i . A n c a q b u n a b a x m a y a r a q , Y . E . B e r t e l s y a z ı r d ı k i , " ə l b ə t t ə , b i z h ə l ə N i z a mi n i n b ü t ü n z ə n g i n l i y i n i ə h a t ə e t mə k d ə n ç o x u zağ ı q " . ( 1 3 8 , s . 1 5 0 ) A l i m h a q l ı o l a r a q b e l ə h e s a b e d i r d i k i , N i z a m i ə s ə r l ə r i n in r u s d i l i n ə t ə r c ü m ə s i m ü s t ə s n a d ə r ə c ə d ə ç ə t i n i ş d i r . Ə l b ə t t ə , b u v ə y a d i g ə r d ə r ə c ə d ə d ə q i q l i k l ə N i z a m i n i n ə s a s f i k i r l ə r i n i v e r mə k , o n u n ə s ə r l ə r i n i n i d e o l o j i v ə d ü n y a g ö r ü ş ü a s p e k t l ə r i n i t ə q d i m e t mə k o l a r . Ş a i r i n d i l i n i n b ü t ü n z ən g i n l i y i n i , z ə r i f s ö z o y u n u n u , " X ə m s ə " n i n o b r a z l ı - s i mv o l i k s ı r a l a r ı n ı r u s d i l i n ə ç e v i r mə k d ah a ç ə t i n b i r i ş d i r . N ə h a y ə t , B e r t e l s i n f i k r i n c ə , h ə t t a u ğ u r l u t ə r c ü mə b e l ə g e n i ş ə d ə b i ş ə r h l ə r t ə l ə b e d i r . N i z a m i z a m a n ı n ı n o x u c u s u ü ç ü n ş ə r h ə e h t i y a c ı o l ma y a n mə t n l ə r s ə k k i z y ü zi l d ə n s o n r a k ı o x u cu ü ç ü n m ü f ə s s ə l ə d ə b i ş ər h l ə r ə v ə i z a h l a r a e h t i y a c d u y u r . B e r t e l s f i k r i n i ü mu mi lə ş d i r ə r ə k d e y i r d i k i , N i z a mi G ə n c ə v i n i n ə s ə r l ə r i n d ən k i f a y ə t q ə d ə r h ə z z a l m a q ü ç ü n o n u o x u ma q y o x , ö y r ə n mə k l a z ı md ı r . A l i m ö z ü n ə v ə b a ş ç ı l ı q e t d i y i t ə r c ü mə ç i l ə r ə m ə h z b e l ə b i r t ə r c ü mə ç i l i k v ə ş ə r h ç i l i k v ə z i f ə s i mü ə y y ə n e t m i ş d i . B e r t e l s i n r ə h b ə r l i y i a l t ı n d a k o l l ek t i v i n t ə r c ü m ə ç i l i k f ə a l i y y ə t i Ni z a m i G ə n c ə v i n i n y u b i l ey i nə h a z ı r l ı q l a ş ə r t l ə n m i ş d i . Ə v v ə l c ə y u b i l e y i 1 9 4 1 - ci i l d ə k eç i r mə k i s t ə y i r d i lə r , a n c a q İ k i n c i d ü n y a mü h a r i b ə s i d ah i A z ə r b a y c a n ş ai r i n i n y u b i l e y i n i v a x tı n d a k e ç i r mə y ə m a n e o l d u . Y u b i l e y 1 9 4 7 - c i i l d ə k e ç i r i l d i v ə o z a m a n d a s o v et ş ə r q ş ü n a s l a r ı n ı n ü z ə r i n ə mə s u l v ə ç ə t i n b i r v ə z i f ə – N i z a m i ə s ə r l ə r i n i n t ə n q i d i mə t n i n i h a z ı r l a m a q v ə z i f ə s i q o y u l d u . B u i ş ə r ə h b ə r l i k d ə Y . E . B e r t e l s ə t a p ş ı r ı l d ı . Ş ə r q ş ü n a s a l i m l ə r i n g ə r g i n ə mə y i s ay ə s i n d ə N i z a m i G ə n c ə v i n i n ə n q ə d i m v ə q i y mə t l i ə l y a z m a l a r ı t o p l an d ı , s o n r a k ı i n t e r p o l y a s i y a l ar ı – q o n d ar m a ə l a v ə l ə r i , t ə h r i f l ə r i t ə m i z l ə mə y ə i mk a n v e r ə n t ə n q i d i mə t n l ə r h a z ı r l a n d ı , b i r ç o x k o r l an mı ş m i s r a v ə b ey t l ə r i n d ü z g ü n v a r i a n tı b ə r p a e d i l d i . B u m ə t n l ə r ə s a s ı n d a r u s d i l i n ə v ə o n u n l a p a r a l el o l ar a q A z ə r b a y c a n d i l i n ə s ə t r i t ə r c ü mə l ə r e d i l d i k i , b u n u n d a n ə t i c ə s i n d ə s o n r ak ı p o et i k t ə r c ü mə l ə r i n h az ı r l an ma s ı n ı n b i n a s ı q o y u l d u . N i z a mi i r s i n i b ü t ü n mə z mu n v ə f o r ma g ö z ə l l i y i i l ə r us o x u c u s u n a ç a t d ı r a n ş a i r l ə r d ə n " L e y l i v ə M ə c n u n " t ə r c ü mə ç i s i A n a t o l i S t a r o s t i n i n ( 1 4 0 ) , " Y e d d i g ö zə l " i P u ş k i n i n d i l i n ə ç e v i r m i ş V l a d i m i r D e r j a v i n i n ( 1 4 1 ) , " S i r l ə r x ə z i n ə s i " p o e m a s ı n ı n t ə r c ü mə ç i l ə r i K . A . L i p s k er o v v ə S . V . Ş e r v i n s k i n i n ( 1 4 3 ) , " X o s r o v v ə Ş i r i n " d a s t a n ı n ı n g ö z ə l l i y i n i r u s o x u c u s u q a r ş ı s ı n d a n ü m a y i ş e t d i r m i ş K . A . L i p s k e r o v u n ( 1 4 4 ) , " İ s k ə n d ə r n a m ə " n i r u s d i l i n ə ç e v i r m i ş P y o t r A n t o k o l s k i n i n ( 1 3 9 ) a d l a r ı n ı d ə r i n mi n n ə t d ar l ı q d u y ğ u s u i l ə ç ə k mə k y e r i n ə d ü ş ə r d i . Ş ü b h ə s i z k i , N i z a m i m ə t n l ə r i ü z ə r i n d ə ç a l ı ş an ş a i r - t ə r c ü mə ç i l ə r ə x a s o l an o r i j i n al y a r a d ı c ı l ı q ma n e r a s ı " X ə ms ə " n i b i r q ə d ə r mü a s i r l ə ş d i r mi ş v ə d ə y i ş d i r m i ş d i r . A n c a q Y e v g en i E d u ar d o v i ç i n h aq lı o l ar a q q e y d e t d i y i k i mi , " f ə r d i y a r a d ı c ı l ı q ü s l u b l a r ı n ı n r ə n g a r ə n g l i y i A z ə r b a y c a n k l a s s i k i n in p o e t i k n i t q i n i f ə r q l ə n d i r ə n s ə c i y y ə v i x ü s u s i y y ə t l ər i n o x u c u y a ç a t d ı r ı l ma s ı n a m a n e o l m a mı ş d ı r " . ( 1 3 8 , s . 1 6 0 ) B a ş l ı c a i ş y e r i n ə y e t i r i l m i ş , G ə n c ə m ü t ə f ə k k i r i ö z r u s o x u c u s u n u t a p mı ş d ı . S S R İ El ml ə r A k a d e m i y a s ı Ş ə r q ş ü n a s l ı q İ n s t i t u t u n u n b i r Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|