Leykoza qarşı istifadə edilən dərman preparatlan
B öyrək çatışmazhğı
Les-Nihan sindromu (X xromosomu ilə əlaqəii hipoksantin-
quaninfosforiboziitransferaza çatışmazlığı)
Daun sindromu
Pnevmoniya
Ham ilelik toksikozlan
Bədxassəli şişlərin kimyəvi terapiyası
Radiasion m ənşəli iimfomalar
Polisitemiyalar
Leykozlar
Böyrək çatışmazlığı
Girke xəstəliyi
Böyrək polisistozu
Sarkoidoz
Birincili Ырефага11го1ёшп
Hipotiroidizm
Alkohoiizm
Xronik berrilliyoz
Hipertoniya
Bə'zi etnik qruplarda irsi olaraq (Fiiippinlilər, Yeni Zelandiyalılar)
Alimentar (piirin əsaslan ilə zəngin olan ərzaq maddələri
ilə qidalanma)
Şəkərli qidalar
Asimptomatik hipenırikemiya
A za!m asm a səbəb olan haJHar:
Viİson xəstəliyi
Fanconi sindromu
Akromeqaliya
B ədxassəli anemiya (Adisson-B inner xəstəliyi)
Hockin xəstəliyi
Bədxassəli şişiər
Bə'zi dəraıan preparaäan (salisilatlar, kortizon, kumarm,
allopurinol) qəbul edənlər
AXTH V
0
kortikosteroidİOTİə müalicə
Ksantiniiriya
2.11. KREATININ
Kreatinin - kreatin molekulunun anhidrididir. Bu birləşm ə
əzələlərdə kreatinfosfatm geriyə dönməyən enzimatik dehid-
ratasiyası nəticəsində əm elə gəlir və orqanizmdən sidiklə xa-
ric edilir. Orqanizmdən xaric edilen kreatininin miqdan əzə-
lələrin ümumi kütləsi ilə mütənasib olur. Böyrək fəaliyyətinin
çatışmazlığı zamaıu qanda kreatininin qatılığı ümumi qahq
azotunun m iqdanna nisbətən daha tez dəyişikliyə uğrayır. Bu
na görə, qanda kreatininin tə'yin edilməsi - böyrək ftınksiyası-
nın qiym ətləndirilm əsi üçün istifadə edilən xüsusilə həssas ve
spesifık sınaqlardan biri hesab edilir. Lakin bu göstəricinin qa
hq azotu ilə birlikdə və müqayisəli şekildə öyrənilm əsi pato-
loji prosesin xarakteri haqqında daha geniş m ə'lum at verir.
Normal göstəricUəri:
Kişilərdə; 0,6-1,2 mq/dl
Qadınlarda: 0,5-1,1 mq/dl
Artmasına səbəb olan hallar:
Çox miqdarda qızarmış ətiə qidalanma
Ə zələ xəstelikləri
Böyrəklərin funksiyasımn pozulması
Akromeqaliya
Giqantizm
M üxtəlif səbəblər üzündən baş verən prerenal azotemiyalar
Ürək-damar sistemi çatışmazlığı
M üxtəlif m ənşəli şoklar
Diarreya, qusma, tərləm ə, diurez və sair nəticəsində baş ve-
rən çoxlu su və duz itirilməsi
Sidik yollannın postrenal azotemiyaya səbəb olan tutulması
Azalması klinik baxımdan əhəm iyyət daşımır. Kreatininin
qan seruraundakı miqdan yaş artdıqca azalır
2.12. KREATİN
Kreatininin əm ələ gəlməsi prosesinde ilkin maddə olan kre
atin və kreatinfosfat əzələlərin çox mühüm azotlu üzvi maddəsi
olub, əzələ yığılmasınm mexanizmini təşkil edən kimyəvi pro-
seslərdə fəal iştirak edir. Qan semmunda kreatin kreatininə nisbə-
tən az olur; normal haida sidiklə olduqca az miqdarda xaric edilir.
Normal göstəriciləri:
24 mmol/litr
Artmasına səbəb olan hallar:
Kəskin revmatik artrit
Hipertiroidizm
Testesteronla müalicə
Çoxlu miqdarda qızarmış ətlə qidalanma
Ə zələ zədələm nələri
Azalmasımn klinik əhəm iyyəti yoxdur.
Sidik cövhəri azotunun miqdanmn kreatininin m iqdanna
nisbəti böyrək xəstəliyinin diaqnozunda ancaq yardımçı rolu
ola bilər
Normal göstəricisi: 10:1
Artmasına səbəb olan hallar:
Prerenal və postrenaİ azotemiyalar
Qidanm tərkibində həddən artıq zülal qəbuletmə
Toxuma zədələnm ələri
Tirotoksikoz
Kaxeksiya
Yüksək zülalh pəhriz
Yamqlar
Qızdırma
Kuşinq sindromu
İnfeksiyalar
Qanaxmalar
Uretrokolonostomiya
Bə'zi dərman preparatlan (tetrasiklin, qlikokortikoidlər)
Əzələ xəstəlikləri
Diabetik ketoasidoz
2.13. DƏMİR
Fizıoloji rolu: orqanizmdə dəmirin ümumi miqdan 4-5 qra-
ma qədərdir. Bu miqdann 65%-ə qədəri hemoqlobinin, 4%-ə
qədəri mioqlobinin, təxminən
1
%-i isə sitoxromlann tərkibində
olur. Bundan əlavə, orqanizmdəki dəmirin 0,1 % -ə qədəri trans
ferrin zülalınm tərkibində biriəşmiş halda (qan plazmasında)
olur, 15-30%-i isə retikuloendotelial sistem hüceyrələrində,
xüsusən qaraciyərdə ferritin zülalının (az miqdarda isə hemosi-
derinin) tərkibində ehtiyat üçün saxlanıhr. Plazmada zülallarla
(apotransferrinlə) birləşmiş şəkildə oian və fəallığı dəm ir ionla-
nndan asılı olan fermentlərin tərkibində rast gelinən demir or-
qanizmin bütün dəmirinin
1
%-dən az hissəsini təşkil edir. Lakin
bunun m addələr mübadiləsinin normal gedişi üçün böyük əhə-
miyyəti vardır. Bağırsaqlardan sorulmanın pozulması, uzun
müddətli xronik qanitirmələr, birdəfəlik çoxlu qanitirmə (ümu-
mi qanın 15%-dən arüq hissəsi) orqanizmdə dəmir çatışmazlığı
törədə bilər. Bunun nəticəsində hipoxrom anemiya inkişaf edir.
■)əmir çatışmazhğı ilə əlaqədar olan anemiyalar stasionar şəra-
■ıdə müalicə alan qadınlann 10-30%-də (xüsusən hamilə qa-
hnlarda), kişilərin isə 3%-ə qədərində müşahidə edilir.
Normal orqanizmdə dəmirin ümumi miqdan:
K.işilərdə: 50 mq/kq
Qadmlarda; 35 mq/kq
Artmasına səbəb olan hallar:
Pemisioz anemiya (Addison-Birmer xəstəiiyi)
Hemolitik anemiya
Hipoplastik anemiya
Kəskin hepatit
Nefritlər
Leykozun kəskin forması
Hamiləliyi pozmaq məqsədilə qəbul edilen hormonal preparatlar
Hemoxromatoz
Talassemiya
Piridoksin çatışmazlıği anemiyası
Hepatitin kəskin forması
Hemoliz
Azalmasına səbəb olan hallar:
Nefrotik sindrom
M üxtəlif mənşəli infeksiyalar
Cərrahi əməliyyatlardan sonra
Dostları ilə paylaş: |