A n a r əsərlər I hekayələr, povestlər

 563 

mənzilinin pəncərəsini tapıb təyin etmək istədi. Bu müşkül 

məsələ deyildi. Soldan son blok, sonuncu mərtəbə — güncdəki 

mənzil onunku idi. Budur, bax, — dənizə açılan sarı  pərdəli 

pəncərə — onun pəncərəsi. Bəs bu biri tərəfdən nədir o — elə 

bir divardan iki uzun dirək uzanıb çıxır. Tələbə diqqətlə baxdı 

və başa düşdü –görünür, bu iki dirək mövcud olmayan eyvanın 

dayaqları imiş  və onların arasında görünən qapı da məhz o 

çalın-çarpaz taxtalarla mıxlanmış qapıdır. Görəsən nə olub, 

eyvanı tikməyi unudublar, ya eyvan uçub tökülüb, elə bircə bu 

iki dayağı qalıb? Bəlkə bu uçulub dağılmış eyvanın (əgər o, 

həqiqətən də uçulub tökülübsə) — müdhiş  və faciəvi bir sirri 

var? Tələbə  xəyallara qapıldı  bəlkə  məhz elə qarının oğlu bu 

eyvandan yıxılıb həlak olub, axı o, tələbə, həmin qapıya tərəf 

yönələrkən qarı qeyri-adi bir çevikliklə onun yolunu kəsdi. 

Əlbəttə, bütün bunlar fərziyyələrdən başqa bir şey deyil. Bir də 

axı onun nə borcuna? Əsas odur ki, daldalanmağa bir bucağı 

var — həm də belə gözəl, rahat mənzil —daha nə lazımdır 

ona? Təmiz hamamı, işıqlı otağı, iri pəncərəsi... Budur bax, bu 

pəncərə. Amma allah, bu nədir belə? Pəncərə —onun pəncərəsi 

birdən–birə  işıqlandı. Məhz bu pəncərədə, — onun 

pəncərəsində, tək bircə onun pəncərəsində  işıq yandı. Kimsə 

işıq yandırdı. Deməli, indi orada, onun otağında kimsə vardı. 

Tələbənin  əti ürpəşdi. Anlaşılmaz bir hiss — şüura tabe 

olmayan ibtidai vahimə hissi — tələbəni bir iş etməyə — 

qışqırmaqa, qaçmağa, gizlənməyə — hər hansı bir fəal hərəkətə 

sövq edirdi, hava qaraldıqca bu hiss daha da güclənir və eyni 

zamanda onun əl-qolunu bağlayırdı. Bəzən yuxuda, adamı qara 

basanda belə bir hal keçirirsən — qışqırmaq istəyirsən, qışqıra 

bilmirsən, qaçmaq istəyirsən, ayaqların qıc olub qalır... Elə bu 

an — evin qabağındakı səki gur işığa qərq oldu: gecə çıraqları 

yandı  və  tələbənin başına  ən adi və sadə bir izah gəldi: ola 

bilsin ki, o, evdəykən bütün rayonun elektrik xətti  şəbəkəyə 

qoşulmayıbmış, otaq işığının düyməsi açıq imiş və indi bütün 

rayonun işıqları yanarkən, təbii ki, onun otağının işıqları da 

downloaded from KitabYurdu.org

---

 564 

yanır. Hər  şey necə  də asan və aydın izah olunurdu... Tələbə 

arxayın gülümsündü və avtobus dayanacağı olan səmtə  tərəf 

addımladı. Amma bir neçə addım atandan sonra elə bil kimsə 

ona dedi ki, dön bir də binaya bax, daha doğrusu, öz mənzilinə, 

mənzilin mövcud olmayan eyvanına və eyvanın yerində 

görünən iki dayağa. O çevrilib baxdı  və bir anda —bu an da 

deyildi, anın yarısı, çərəyi, nə bilim neçədə biri idi — bəli, bu 

qısaca müddətdə tələbəyə elə gəldi ki, onun mənzilinin eyvan 

boşluğuna çıxan qapısı açıldı  və oradan nə isə  aşağı atıldı. 

Amma bu an o qədər qısaydı, sanki onun heç bir gerçəkliyi yox 

idi. Alnını soyuq tər basmış  tələbə bundan sonra nə  qədər 

gözlərini həmin nöqtəyə zillədisə  də  hər  şeyi bayaqkı kimi 

gördü —çalın–çarpaz mıxlanmış qapı  əvvəlki kimi bağlı idi, 

eyvan boşluğunun dayaqları əvvəlki təkin havaya uzanmışdı. 

Tələbə qaçmağa başladı, daha doğrusu, elə yeyin-yeyin 

addımladı ki, az qala qaçırdı. Bir azdan sonra o azdı. Qaranlıq 

bir küçəyə gedib çıxdı, buradakı evlər o qədər bir-birinə 

bənzəyirdi ki, tələbə dolaşıb qaldı. "Bu evlər üçmərtəbəlidir, — 

deyə  tələbə düşündü, — onların arasında mən mütləq öz 20 

mərtəbəmi, heç olmasa onun siluetini görməliyəm", həqiqətən 

də bir neçə vaxt sonra saat doqquz radələrində o, xeyli gəzib-

dolaşandan sonra kösöv kimi qaralmış göyün fonunda nəhəng 

binanın konturlarını sezdi, amma nədənsə ev indi xeyli alçaq 

görünürdü;  ətrafdakı üçmərtəbəlilərdən hündür olsa da, hər 

halda iyirmi mərtəbəyə oxşamırdı. 

Tələbə bu binaya sarı getdi. Nədənsə yaxınlaşdıqca 

sevinmirdi, nə isə elə bil ürəyinə dammışdı ki, yeni bir 

anlaşılmazlıqla rastlaşacaq. Doğrudan da bir azdan sonra o, 

tanış çöllüyə  çıxdı  və  mıxlanıb qaldı: qarşısında binanın 

siluetini yox, skeletini gördü. — Çoxmərtəbəli bina xarabaya 

çevrilmişdi — güman ki, yanmışdı, yarıuçuq divarların 

arasında boş  pəncərə — qapı deşikləri görünürdü. 

Mərtəbələrin, tavansız-döşəməsiz mənzillərin arasında külək 

vıyıldayır, birinci mərtəbədə bir neçə sərgərdan it boğuşurdu. 

downloaded from KitabYurdu.org

---

 565 

Tələbə inana bilmirdi ki, bu həmin o evdir. — Saat yarım 

bundan qabaq onun tərk edib getdiyi binadır, amma hər halda 

çöl-biyaban,  şübhəsiz, həmin çöl biyaban idi. Qəribədir ki, 

yanıb uçmuş evin qabağındakı səkiyə heç bir zərər dəyməmişdi 

və bu səkinin kənarında xeyli maşın dayanmışdı. Otuz-otuz beş 

minik maşını hamısı örtüklərin altında idi və görünür, burada 

lap çoxdan dayanmışdı. Mümkünmü bu? Çexol altındakı 

maşınlardan biri səssiz-səmirsiz yerindən tərpəndi, dayanmış 

maşınların sırasından çıxıb tələbəyə tərəf yönəldi. Elə bil maşın 

özü, sürücüsüz, hərəkət edirdi. Axı hansı sürücü örtüklü maşın 

idarə edər?.. Maşın tələbəyə yaxınlaşdı  və ehmallıca dayandı. 

Tələbə gördü ki, doğrudur, maşının çexolu var, amma bu örtük 

yalnız onun damına və kapotunun üstünə  çəkilib. Sükanın 

ardında cavan bir oğlan  əyləşmişdi. Oğlan maşının 

pənçərəsindən əyilib: 

–Bağışlayın, — dedi, — bilmirsiniz   burada iyirmimərtəbəli 

ev hardadır? 

Tələbə boğuq səslə: 

–İyirmimərtəbəli? — deyə xəbər aldı. 

–Mənə dedilər ki, bu çöldədir, yanmış beşmərtəbəli evin 

yanındadır. 

Tələbə yanmış binanı göstərərək: 

–Bu evi deyirsiz? —deyə soruşdu: 

Sürücü sevinclə: 

–Özüdür ki var, — dedi; yanmış evi o, yalnız indi gördü —

mənə beləcə  də izah etmişdilər. Deməli, həmin bu binanın 

solundan burulub dəniz qırağına çıxmaq lazımdır. Əgər siz də o 

tərəfə gedirsinizsə əyləşin aparım. 

Tələbə maşının qabaq qapısını açdı və özünü itirdi. Burada 

da rul vardı — maşının ikinci sükanı. Maşının iki rulu, iki 

əyləci, iki eskalatoru, iki konusu vardı. Sürücü tələbənin 

şaşqınlığını görüb gülümsündü: 

–Təəccüblənirsiniz? — dedi. — Bu, tədris maşınıdır. Mən 

özüm maşın sürmə üzrə  təlimatçıyam. Sürmək öyrənənlər 

downloaded from KitabYurdu.org

---