A. Zikiryayev, A. To ‘ xtayev, I. Azimov, N. Sonin
Yüklə 5,84 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 1.
2. 3. Mikroorganizmlar seleksiyasining xalq xo‘jaligi uchun ahamiyati qanday? Biotexnologiya qanday fan? Turli mikroorganizmlardan foydalanib, ishlab chiqarilayotgan yangi mahsulotlarning nomlarini ayting. Davlatimiz mustaqillikka erishganidan so‘ng g‘allachilik, mevasab zavotchilik, g‘o‘za seleksiyasi va chorvachilik seleksiyasiga alohida e’ti bor berilmoqda. O‘zbekistonlik seleksioner olimlar tomonidan g‘alla ekinlarining zararkunandalarga chidamli, kam suv talab qiladigan nav 147 SELEKSIYA ASOSLARI VI BO‘LIM lari yaratildi. Bulardan ayniqsa, mamlakatimiz sharoitiga mos serhosil bug‘doy «Ulug‘bek600» va «Sanzor» navlari diqqatga sazovordir. O‘zbekiston g‘o‘za seleksiyasida dunyo miqyosida salmoqli o‘rinlardan birini egallaydi. Shuning uchun ham mamlakatimizda g‘o‘za navlarini yaratishga katta ahamiyat berib kelinmoqda. G‘o‘za genetik kolleksiyasi ni yaratishda akademik J.A. Musayev va uning shogirdlarining xizmatlari katta. Olimlarimiz tomonidan g‘o‘zaning serhosil, vilt kasalligiga chidamli navlari ko‘plab yaratilgan. Bularga akademik Sodiq Mirahmedov tomo nidan yaratilgan viltga chidamli «Toshkent1», «Toshkent2», «Toshkent3» navlarini, akade miklar Nabijon Nazirov va Oston Jalilovlar tomonidan g‘o‘zaning serhosil «AN402», «Samarqand3», «Yulduz» kabi navlari mashhurdir. Respublika miz olimlari keyingi yillarda g‘o‘zaning yangi hamda istiqbolli «Buxoro9», «Buxoro102», «Namangan34» va «Omad» navlarini yaratdilar. O‘zbekistonda 250 dan ortiq uzum navlari mavjud. Xalq selek sio neri, uzumchilik sohasida katta yutuqlarga erishgan Rizamat ota Musamuxamedov va uning shogirdlari uzumning bir necha xil navlari ni yaratganlar. Bulardan «Rizamat», «Gultish», «Sohibi», «Hiloliy» kabi navlari diqqatga sazovordir. O‘zbekistonda bog‘dorchilik qishloq xo‘jalig ining asosiy tarmog‘idir. Xalq seleksiya asosida olmaning oq olma, qizil olma, Namangan olmasi, targ‘il olma, qozi dastor olma navlari, shaftoli ning «Vatan», «Lola», «Anjir shaftoli», «Zarafshon», «Farhod», «Zarg‘al doq» navlari, shuningdek, o‘rik, bodom, yong‘oq, anorlarning xilmaxil navlari yaratilgan. Mamlakatimiz olimlari otabobolarimizdan meros bo‘lib qolgan sab zavotlar va mevali daraxtlarning navlarini uzoq yillardan buyon yangilab kelmoq dalar. Mashhur olim, akademik Mahmud Mirzayev va uning shogirdlari tomonidan meva va rezavor mevalarning 200 ga yaqin navlari yaratildi. Shulardan 100 ga yaqini hozirgi kunda mamlakatimizning turli hududlarida ekilib, ulardan mo‘l hosil olinmoqda. Keyingi yillarda mamlakatimizda kartoshkaning «Nimrang» — cho‘zin choq pushti o‘rta pishar navi, «Obidov» — kechpishar, cho‘ziq qizil serhosil navlari ning yaratilishi diqqatga sazovor bo‘ldi. Professor D. Abdukarimovning yaratgan «Samarqand» navidan bir yilda ikki marta hosil olish mumkin. Chorvachilik seleksiyasi sohasida ham mamlakatimizda ko‘p yutuqlarga erishilgan. Jumladan M.M.Bushev tomonidan yaratilgan qoramol zoti 1949 yildan urchitila boshlangan. Bu zot mahalliy sharoitga moslashgan bo‘lib, respublikamiz hududlarida keng tarqalgan. O‘zbekistonda yaratilgan ot zotlaridan biri dunyoga mashhur qorabayirdir. |