Abideler indd
Yüklə 8,05 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Qutlu Musa türbəsi və ya Xaçındərbətli türbəsi
- Viran edilmiş Ağdam şəhəri
- Ziyarətgahları Pənah xanın türbəsi (XIX əsr) – Ağdam şəhəri (İNV № 4027)
- Tarixi memarlıq abidələri
- Xürşudbanu Natəvanın (Xan qızı) qəbirüstü abidəsi
Tədqiqatçı alim Rəşid Göyüşov ərəblərin Azərbaycanı fəth etdikdən sonra İslamı ən son qəbul edən bölgənin Ağdam olduğunu qeyd etmişdir. İŞĞAL ALTINDAKI TARİXİ-DİNİ ABİDƏLƏRİMİZ 10
minarələri daxildən sökülmüş, tavanı bir neçə yerdən uçurulmuş, dizayn və yazıları pozulmuşdur. Abidə Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabi- netinin 02 avqust 2001-ci il tarixli 132 №-li qərarı ilə Ölkə əhəmiyyətli daşınmaz Tarix və Mədəniyyət abidələrinin siyahısına daxil edilmişdir. Cümə məscidinin bugünkü vəziyyəti 1954-cü il qəbul edilmiş “Si- lahlı münaqişə baş verdikdə mədəni dəyərlərin qorunması haqqında” Haaqa Konvensiyasının ermənilər tərəfindən pozulduğunu bir daha təsdiqləyir. AĞDAM RAYONU 11
Qutlu Musa türbəsi və ya Xaçındərbətli türbəsi Kür-Araz çayları arasındakı inşaat, xüsusilə XIV əsrin başlanğıcında daş türbələrin geniş şəkildə yayılması ilə əlamətdardır. Bu abidələrdən biri nadir təsadüf edilən səciyyəyə malik türbədir. Ağdam rayonunun Xaçındərbətli kəndində yerləşən bu abidə nisbə- tən alçaq bir kürsülük üzərində yüksələn səkkizbucaqlı piramidaşəkilli günbəzlə örtülüdür. Bu abidənin əsas məziyyəti onun həcmində deyil, bu ənənəvi quruluşun özünəməxsusluğundadır. Xaçındərbətli abidəsində yeraltı hissənin varlığı onun qülləvari türbələr qrupuna daxil edilməsinə əsas verən başlıca bir əlamətdir. Abidənin istər daxili səthlərinin, istər daxilindəki günbəzin və istərsə də xaricindəki səthlərin işlənməsi binaya təkrarolunmaz bir fərdi xüsusiyyət verir. Xaçındərbətli abidəsinin giriş qapısı üzərindəki kitabə, onun 1314-cü ildə ustad Şahbənzər tərəfindən Musa oğlu Qutlunun məzarı üzərində tikildiyini göstərir. Xaçındərbətli abidəsinin ən zəngin
İŞĞAL ALTINDAKI TARİXİ-DİNİ ABİDƏLƏRİMİZ 12
hissəsini giriş səthinin memarlığı və onun daxili günbəzinin stalaktit- li quruluşu təşkil edir. Xarici səthlər çox da dərin olmayan batıqlarla işlənmiş və bu batıqların yuxarı hissəsi tağlara bağlanmışdır. Abidənin ümumi kompozisiya görünüşündə əhəmiyyətli bir ünsür də onun piramida şəkilli günbəzinin üzlüyünü təşkil edən daş tavalar- dan düzəldilmə örtükdür. Xaçındərbətli abidəsinin giriş səthində və daxilində olan heyvan təsvirləri də son dərəcə diqqəti cəlb edir. Onların içərisində vəhşi hey- van təsvirləri xüsusilə qeyd olunmalıdır. Azərbaycan memarlığı abidələri içərisində bu təsvirləri xatırladan nümunələr Bakıda, Bayıl qalasının (XIII əsr) üzərində də var. Xaçındərbətli abidəsinin daxili günbəzi Şirvan memarlığının daşdan oyma stalaktit kompozisiyalarını xatırladır.
AĞDAM RAYONU 13
Tarixi-dini abidələri Məbəd (VI əsr) – Kəngərli kəndi Yegiş Arakel Məbədi (XII əsr) – Madaqiz kəndi (İNV № 4035) Ureq Məbədi (XII əsr) – Talış kəndinin qərbində (İNV № 4036) Məbəd (XIII əsr) – Tərtər çayının yuxarı axarında (İNV № 4038) Məbəd (XIII əsr) – Maqavuz kəndi (İNV № 4039) Kilsə (---) – Çerabert kəndi (İNV № 4040) Məbəd (VI-VIII əsrlər) – Şahbulaq kəndi Məbəd (XV əsr) – Maqsudlu kəndi (İNV № 4050) Məbəd (XVI əsr) – Salahlı-Kəngərli kəndi (İNV № 4053) Məscid (XIX-XX əsr) – Boyəhmədli kəndi (İNV № 4054) Məscid (XVIII əsr) – Qiyaslı kəndi (İNV № 4052) Məscid (XVIII əsr) - Papravənd kəndi (İNV № 4045) Məscid (XVIII əsr) - Papravənd kəndi (İNV № 4046) Məscid (1868-ci il) – Ağdam şəhəri Ziyarətgahları Pənah xanın türbəsi (XIX əsr) – Ağdam şəhəri (İNV № 4027) İŞĞAL ALTINDAKI TARİXİ-DİNİ ABİDƏLƏRİMİZ 14
Qutlu Musa türbəsi (1314-cü il) – Xaçındərbətli kəndi Xanoğlu türbəsi (XVIII əsr) – Ağdam şəhəri (İNV № 4028) Türbə (XIX əsr) – Ağdam şəhəri (İNV № 4029) Türbə (XVIII əsr) – Papravənd kəndi (İNV № 4043) Şeyx Nigari türbəsi (XVIII əsr) – Papravənd kəndi (İNV № 4044) Türbə (XVIII əsr) – Maqsudlu kəndi (İNV № 4051) Türbə (XIV əsr) – Kəngərli kəndi (İNV № 4055) Türbə (XIX əsr) – Ağdam şəhərinin 5 km-də Qaraağac qəbiristan lı- ğın da (İNV № 4056) Türbə (XIX əsr) – Ağdam şəhərinin 5 km-də Qaraağac qəbiristanlı- ğın da (İNV № 4057) Uğrulla bəyin türbəsi (XIX əsr) – Ağdam şəhərinin 5 km-də Qaraa- ğac qəbiristanlığında (İNV № 4058) Türbə (XIX əsr) – Ağdam şəhərinin 5 km-də Qaraağac qəbiristan lı- ğın da (İNV № 4059) Qəbiristanlıq (orta əsrlər) – Papravənd kəndi (İNV № 5750) Qəbiristanlıq (orta əsrlər) – Qızıllı Kəngərli kəndi (İNV № 5751) Deşikli ocaq piri (ağac) – Qasımlı kəndi Eşq Abdal piri – Üçoğlan kəndi Əli pəncəsi (daş) – Yülbalı kəndi Seyid Manafın qəbri – Tağıbəyli kəndi Qara Piri ocağı – Papravəng kəndi Cındırlı piri – Kəngərli kəndi Seyid Lazım Ağanın məqbərəsi - Çəmənli kəndi Daş heykəl – Boyəhmədli kəndi Əli pəncəsi ziyarətgahı – Əliağalı kəndi Tarixi memarlıq abidələri Pənah xanın imarəti (XVIII əsr) – Ağdam şəhəri (İNV № 4026) İki sandığabənzər abidə (XVI əsr) – Ağdam şəhəri İqamətgah (XVIII əsr) – Şahbulaq kəndi (İNV № 4047) Karvansara (XVIII əsr) – Şahbulaq kəndi (İNV № 4048) Bürc (XVIII əsr) – Şahbulaq kəndi (İNV № 4049) Sərdabə (XV əsr) – Ağdam şəhəri (İNV № 4030) Hatəm Məlik qalası (XII əsr) – Ağdam şəhəri (Qasapet kəndinin 5 km-də) (İNV № 4033) Xürşudbanu Natəvanın (Xan qızı) qəbirüstü abidəsi AĞDAM RAYONU 15
Yüklə 8,05 Mb. Dostları ilə paylaş:
|