Abstrakt : Źródła eksluzji społecznej w nauczaniu społecznym Jana Pawła II

Osoba i czyn..., dz. cyt., s. 332-335).

115 Zob. K. Wojtyła, Uczestnictwo czy alienacja..., dz. cyt., s. 453-454.

116 Zob. tamże, s. 455.

117 Tamże, s. 456.

118 Tenże, Osoba i czyn..., dz. cyt., s. 332.

119 Zob. tenże, Uczestnictwo czy alienacja..., dz. cyt., s. 457-458.

120 Zob. tamże, s. 458-459.

121 Zob. Tenże, Osoba i czyn..., dz. cyt., s. 319.

122 Tamże, s. 328.

123 Zob. tamże, s. 328.

124 Zob. tamże, s. 329.

125 Zob. tamże, s. 312-313.

126 Benedykt XVI, Encyklika Caritas in veritate, nr 53.

127 Jan Paweł II, Encyklika Centesimus annus, nr 41.

128 Zob. tamże; Tenże, Encyklika Solicitudo rei socialis, nr 14.

129 Tenże, Encyklika Centesimus annus, nr 41.

130 Zob. A. Radziewicz-Winnicki, Pedagogika społeczna..., dz. cyt., s. 231, 256.

131 Benedykt XVI, Encyklika Caritas in veritate, nr 23.

132 Termin „postęp” odpowiada bardziej aspektowi ekonomiczno - technicznemu (np. postęp naukowy, postęp techniczny, postęp ekonomiczny). Nazwa „rozwój” ma zaś wydźwięk bardziej personalistyczno - humanistyczny (np. rozwój społeczny, rozwój moralny itd.). Dla Jana Pawła II przedmiotem szeroko rozumianego rozwoju może być nie tylko osoba, ale także nauka, technika, społeczeństwo, gospodarka, kultura, a nawet sam postęp. Bowiem rozwój to proces prowadzący do przemiany całego człowieka i każdego człowieka, tak w dziedzinie życia osobowego jak i wspólnotowego (zob. I. Stolarczyk, Integralne rozumienie postępu i rozwoju, w: J. Kupny, S. Fel (red.), Katolicka nauka społeczna. Podstawowe zagadnienia z życia gospodarczego, Katowice, Księgarnia św. Jacka, 2003, s. 219-224; zob. M. Sztaba, Troska o integralny rozwój i postęp u podstaw trwałego bezpieczeństwa. Refleksja w świetle nauki społecznej Kościoła katolickiego, w: S. Bębas, P. Kowalski (red.), Bezpieczeństwo w warunkach zmian społecznych, cywilizacyjnych i kulturowych, Piotrków Trybunalski, Wyd. WSH im. Króla Stefana Batorego, 2014, s. 291-316.

133 Zob. Jan Paweł II, Encyklika Redemptor hominis, nr 14-16.

134 Zob. I. Stolarczyk, Integralne rozumienie postępu i rozwoju..., dz. cyt., s. 232-234.

135 Zob. Jan Paweł II, Przemówienie do uczestników V Zgromadzenia Ogólnego Papieskiej Akademii Nauk Społecznych, 06.03.1999, „L'Osservatore Romano”, 20 (1999) nr 5-6, s. 55.

136 Zob. tenże, Encyklika Redemptor hominis, nr 16.

137 Benedykt XVI, Encyklika Caritas in veritate, nr 22.

138 Tamże, nr 71.

139 Zob. tamże, nr 30.

140 Zob. tamże, nr 26.

141 Zob. tamże, nr 61.

142 Zob. W. Szymczak, Edukacja a problemy ubóstwa w nauczaniu Jana Pawła II, Kraków, „NOMOS”, 2003; Autorka w świetle nauczania Jana Pawła II analizuje i ukazuje związki zachodzące pomiędzy ubóstwem a edukacją oraz wskazuje na integralny rozwój człowieka jako podstawowe zadanie edukacji i podmiotów odpowiedzialnych za nią.

143 Benedykt XVI, Encyklika Caritas in veritate, nr 28.

144 Zob. tamże, nr 29.

145 Tamże. Oczywiście w tym kontekście Benedykt XVI z całą stanowczością przeciwstawia się synkretyzmowi religijnemu próbującemu zrównać wszystkie religie i pewne kultury o podłożu religijnym. Z mocą podkreśla, że wolność religijna nie oznacza obojętności religijnej i nie sprawia, że wszystkie religie (ruchy religijne, sekty) są równe. W związku z tym faktem Papież pisze, że „zwłaszcza dla sprawujących władzę polityczną okazuje się konieczne rozeznanie odnośnie do wkładu kultur i religii w budowanie z wspólnoty społecznej w poszanowaniu dobra wspólnego. Rozeznanie to powinno się kierować kryterium miłości i prawdy. Ponieważ w grę wchodzi rozwój osób i narodów, będzie ono miało na względzie możliwość emancypacji i włączenia w perspektywie wspólnoty ludzkiej naprawdę uniwersalnej. «Cały człowiek i wszyscy ludzie» to kryterium dla oceniania również kultur i religii” (Encyklika Caritas in veritate, nr 55).

146 Tamże, nr 56.

147 Zob. tamże, nr 25.

148 Zob. tamże, nr 32, 57-61.

149 Zob. tamże, nr 36, 45-46, 59.

150 Tamże, nr 34.

151 Zob. T. Pilch, Marginalizacja społeczna..., dz. cyt., s. 63.

152 Benedykt XVI, Encyklika Caritas in veritate, nr 70.

153 Zob. Jan Paweł II, Encyklika Solicitudo rei socialis, nr 19, 39; Benedykt XVI, Encyklika Caritas in veritate, nr 29.

154 Benedykt XVI, Encyklika Caritas in veritate, nr 76-79.

155 Tamże, nr 68.

156 Zob. tamże, nr 42.

157 Zob. A. Radziewicz-Winnicki, Pedagogika społeczna..., dz. cyt., s. 255-256.

158 Zob. T. Pilch, Marginalizacja społeczna..., dz. cyt., s. 61-69; W. Szymczak, Edukacja a problemy ubóstwa..., dz. cyt., s. 205-259.

159 Zob. Benedykt XVI, Encyklika Caritas in veritate, nr 67.

160 Zob. M. Winiarski, Wsparcie społeczne, w: T. Pilch (red.), Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, T. VII, Warszawa, „Żak”, 2008, s. 267-275.

161 Zob. Benedykt XVI, Encyklika Caritas in veritate, nr 53-62.

162 Propozycje tak rozumianego wychowania społecznego prezentuje w przygotowywanej rozprawie doktorskiej na temat wychowania społecznego w świetle nauczania Jana Pawła II.

163 Zob. Benedykt XVI, Encyklika Caritas in veritate, nr 66.

164 Zob. tamże, nr 59.

165 Zob. tamże, nr 6, 9, 31; T. Pilch, Pedagogika społeczna wobec kryzysu..., dz. cyt., s. 108-110.

166 Zob. Benedykt XVI, Encyklika Caritas in veritate, nr 1-9.

167 Zob. J. Czarny, Jana Pawła II wizja cywilizacji miłości. Studium filozoficzne, Wrocław, PFT, 1994.

168 Benedykt XVI, Encyklika Caritas in veritate, nr 30.