Academic Research in Educational Sciences volume 2

Academic Research in Educational Sciences
 
VOLUME 2 | ISSUE 10 | 2021
 
ISSN: 2181-1385
 
Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723
 
Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89
 
DOI: 10.24412/2181-1385-2021-10-681-686
 
Google Scholar 
Scientific Library of Uzbekistan 
Academic Research, Uzbekistan 682 www.ares.uz 
KIRISH 
Bugungi kunda respublikamizda yo‟l bitumlarini yetishmaganligi sababli 
qo‟shni Rossiya, Qozog‟iston, Turkmaniston respublikalaridan bitum import 
qilinmoqda hamda yo‟llardagi holatlarga o‟z ta‟sirini ko‟rsatmoqda. Mamlakatimiz 
qurilish sementi ishlab chiqarishda dunyoda yetakchi o‟rinlarda turadi. Yurtimizda 
chaqiqtosh, qum, shag‟al mahsulotlari mahalliy resurslar bo‟lganligini inobatga olsak 
sementbeton qoplamali yo‟llarimiz iqtisodiy tejaliadi hamda o‟zimizda ishlab 
chiqilgan sementdan ishlatamiz. Shuningdek Prezidentimiz Sh.M.Mirziyoyev 2019 
yil 2 oktyabrda yo‟l xo‟jaligini rivojlantirish va ushbu sohaga investitsiyalarni keng 
jalb qilish masalalariga bag‟ishlangan yig‟ilish selektorida avtomobil yo‟llari 
qurishda bosqichma-bosqich sementbeton qoplamali yo‟llarga o‟tish kerakligi, 
xalqaro standartlar asosida innovatsion texnologiyalarni joriy etgan holda avtomobil 
yo„llarini qurish, rekonstruksiya qilish va kapital ta‟mirlash haqida topshiriq belgilab 
berilgan. [1.2] 
 
MATERIALLAR VA METODLAR 
Maqolani tayyorlashda qiyosiy tahlil, chet davlatlar tajribalarini o‟rganish va 
milliylashtirish, texnologoyalar imkoniyatlarini o‟rganish va sohaga yo‟naltirish, 
mantiqiylik va umumlashtirish metodlari qo‟llanildi. 
Ma‟lumki sementbeton qoplamali yo`llarni qurishda asosiy masala ularning 
qurilish xarajatlarining ko‟pligidir: sementbeton qoplamali yo„llarni qurish narxi 15-
20 foizga qimmat bo„lsada, ekspluatatsiya muddati 2-3 baravar ko„p va saqlash 
xarajatlari 3 baravar kam. Buning sababi sementbetonni tayyorlash texnologiyasini 
murrakabligi, portlant sementning qimmatligi hisoblanadi. Tadqiqotlariga ko‟ra, 
taxminan 5 yildan so‟ng sementbeton va asfaltbeton yo‟llarning ekspluatatsion 
xarajatlari muvozanatlashadi. Sementbeton o‟z mustahkamligini 100 yil ichida 
oshirib boradi bundan kelib chiqib sementbetonli yo`llarimiz 50 yil yaxshi holatda 
xizmat qilishi mumkin. [3] 
O‟zbekistonda yo‟l qurilish ishlarida sementbeton qoplamalarga o‟tish 
boshlangan davrda, yo‟l qurilish materiallariga, ayniqsa zamonaviy talablarga javob 
beruvchi iqtisodiy samaradorligi yuqori bo‟lgan mahsulotlarni ishlab chiqarish 
portland sementga bo‟lgan talab ko‟payib bormoqda. Sementbetonli yo‟llarmizning 
bugungi kundagi holati yaxshi emasligi sabablari quydagicha: portland sement 
importi, qurilish texnologiyasi qiyinligi, mutaxassis yetishmasligi, ob-havo ta‟sirida 
buzilishlari, sementbeton elastikligining yaxshi emasligi hamda qurilgan yo‟llarimiz 

---