Academic Research in Educational Sciences
Volume 3 | Issue 2 | 2022
ISSN: 2181-1385
Cite-Factor: 0,89 | SIS: 1,12
DOI: 10.24412/2181-1385-2022-2-809-814
SJIF: 5,7 | UIF: 6,1
811
February, 2022
https://t.me/ares_uz Multidisciplinary Scientific Journal
yetayotir. Bunday global muammolar Markaziy Osiyo mintaqasi taraqqiyotiga ham
o‘z salbiy ta’sirini o‘tkazmoqda. Orol bo‘yidagi noxush ekologik vaziyat,
buning
ta’sirida kelib chiqayotgan tabiiy tangliklar, cho‘llanish muammosi bunga misoldir.
Bundan tashqari yer yuzini ifloslanishning eng mudhish omillaridan biri bu
nurlanishdir. Uni na ko’rib, na eshtib bo’ladi, na ta’mi, na hidi bor. Biroq uning
ta’sirida inson organizimdagi sistrmalarning o’zaro bog’liqligi buzilib, tanani aqil va
idrok bilan boshqaruvchi generator-miya esa so’z bilan tushuntirib bo’lmaydigan
o’zgarishlarga duch kelmoqda. Natijada bu kichik miqdordagi nurlanishdan aholining
ma’lum guruhlari va ayniqsa
homilador ayollar homilasiga, o’sish va rivojlanish
jarayoni kechayotgan bolalar, immunizim susaygan qariyalar va sog’lig’i zaif
insonlar aziyat chekmoqda. Nurlanish bizning organizimizga qon va suyaklarga turli
yo’llar (ovqat, suv va havo) bilan kirib butun inson organizmini shikaslantirib, uni
bevaqt o’limiga sabab bo’lmoqda.
Nurlanishdan tashqari sanoat korxonalaridan chiqayotgan
zararli chiqindilar,
nitratlar va qishloq xo’jaligida ko’plab ishlatiladigan har xil zaharli qottilar (pestitsid)
va mineral o’g’itlardi. Bu zarali moddalar ozuqa mahsulotlari orqali odam
organizmiga tushib har xil kasalliklarni keltirib chiqarishi mumkin. Ma’lumki bir
mintaqada kasaliklarning tarqalishi shu joyda yashovchi aholi bilan atrof-muhit
o’rtasidagi munosabatlarga bog’liq. Masalan, ko’lmak suvlar to’planib qolgan
joylarda bezgak chivinining yashashi uchun qulay sharoit
yaratiladi va shu shu
joylarda bezgak kasalligining paydo bo’lish ehtimoli yuzaga krladi. Afrika uyqu
kasaligining paydo bo’lishi uchun esa o’tloqzorlar bo’lishi kerak. Opistroxoz
kasalligi daryo yoqalarida yashovchi kishilarda ko’p uchraydi,
chunki bu kasallikni
keltirib chiqaradigan chuvalchangning oraliq xo’jayini baliq bo’lib, kasallik odamga
baliq go’shti orqali yuqadi. Bundan tashqari aholi orasida ko’p uchraydigan allrgik
kasalliklarni ham misol qilib olishimiz mumkin [6-8].
Ko'plab epidemiologik kuzatuvlar atrof-muhitning kimyoviy ifloslanishi va
aholining reproduktiv funktsiyasining buzilishi o'rtasidagi bevosita sabab-oqibat
bog'liqligini ko'rsatadi. Bu mehnat sharoitida ham
- metallurgiya zavodlari
ishchilarida, to'qimachilik sanoati, gaz va neftni qayta ishlash korxonalarida,
laborantlar va jarroh ayollarda ham, atmosferasi, suv manbalari va tuprog'i
bilan
ifloslangan aholi punktlarida ham aniqlandi. kimyoviy birikmalar. Birinchi va
ikkinchi holatda reproduktiv funktsiyaning buzilishi homiladorlikni to'xtatish, o'z-
o'zidan tushish, homiladorlik va tug'ish paytida asoratlar, tug'ma
deformatsiyalar xavfining ortishi bilan namoyon bo'ldi [8-11]. Bir
qator hollarda oltingugurt dioksidi, fosforik
angidrid, qo'rg'oshin,