Adabiyot 6 (I qism) 2017. p65
Yüklə 1,83 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- (1932-yilda tug‘ilgan)
- Bo‘lg‘usi adib 1958-yili Toshkentga keladi. 12 yil davomida turli gazetalarda ishlaydi, hozirjavob, qala- mi o‘tkir jurnalist sifatida elga taniladi. Jamiyatdagi
| Savol va topshiriqlar
5 3 ! Xudoyberdi TO‘XTABOYEV (1932-yilda tug‘ilgan) Xudoyberdi To‘xtaboyev bugungi o‘zbek adabiyotining yetak- chi vakillaridan biridir. U 1932-yil 17-dekabrda Farg‘ona vi- loyatining Katta tagob qishlog‘ida tug‘ilgan. Otadan juda erta yetim qolgan Xudoyberdi bobosi Erkaboy va buvisi Robiyabi- bilarning tarbiyasida o‘sadi. 1949-yili Qo‘qon pedagogika bilim yurtini, 1955-yili Toshkent davlat universiteti (hozirgi Milliy universitet)ni bitirgan. So‘ng bir necha yil Farg‘ona viloyatining Bag‘dod, O‘zbekiston tumanlaridagi maktablarda o‘qituvchi, ilmiy bo‘lim mudiri, maktab direktori lavozimlarida ishlagan. Bo‘lg‘usi adib 1958-yili Toshkentga keladi. 12 yil davomida turli gazetalarda ishlaydi, hozirjavob, qala- mi o‘tkir jurnalist sifatida elga taniladi. Jamiyatdagi illatlarni fosh etuvchi 300 dan ortiq felyeton yozadi. 70-yillar boshida o‘z ijodiy faoliyatini bolalar hayotini keng tasvirlagan asarlar yaratishga yo‘naltiradi. Yozuvchi o‘zining tarjimayi holida bu qarorini shunday izohlaydi: «Ruhiy dunyosi pok bo‘lgan, tarbiyaga quloq soladigan, savob va gunohni bi- lishga intiladigan, ruhi go‘zallikka talpinayotgan bolalar dunyo- sida ishlasam qanday bo‘lar ekan deb o‘ylay boshladim va qaror ham qabul qildim bolalar, o‘smirlar dunyosiga paqqos o‘tib ketdim». 5 4 Darhaqiqat, adib, mana, necha yillardirki, yozuvchilik iste’- dodini bolalar va o‘smirlarning ma’naviy tarbiyasiga bag‘ishlab kelyapti. U ana shu maqsadda yoshlar nashriyoti, «Gulxan», «Yosh kuch» jurnallarida faoliyat ko‘rsatib, o‘zi e’tirof etgani- dek, «...Bola va o‘smir ruhidagi go‘zallikni himoyalashga e’ti- bor» berib kelyapti. Yozuvchi tinimsiz mehnati, izlanishlari, bolalarga cheksiz mehr-muhabbati tufayli o‘zbek bolalar adabiyo- tining zabardast namoyandasiga aylandi. Adib qalamiga mansub «Omonboy va Davronboy sarguzashti» qissasi (1974-yil), «Sariq devni minib» (1968-yil), «Sariq devning o‘limi» (1973-yil), «Besh bolali yigitcha» (1976-yil), «Qasoskorning oltin boshi» (1981-yil), «Yillar va yo‘llar» (1983-yil), «Shirin qovunlar mam- lakati» (1986-yil), «Mungli ko‘zlar» (1988-yil), «Jannati odam- lar» (1996-yil), «Qiz bolaga tosh otmang» (2003-yil), «Qiz talashgan o‘smirlar» (2010-yil), «Quyonlar saltanati» (2013-yil) kabi romanlari, «Yangi ohangda kuylayotgan viloyat» (2013-yil, hujjatli qissa), «Tagob qishloq ertaklari» (2016-yil), «Qaylarda qolding, bolaligim» (2016-yil) singari asarlari ana shu xayrli faoliyat mevalaridir. Xudoyberdi To‘xtaboyev yurtimizda tashkil etilgan «Oltin meros» xalqaro xayriya jamg‘armasi raisi sifatida ham uzoq yillar samarali faoliyat ko‘rsatgan (1980–1998-yillar). Adibning «Sariq devni minib» va uning mantiqiy davomi bo‘lgan «Sariq devning o‘limi» romanlari nafaqat o‘zbek ada- biyoti, balki jahon adabiyoti ko‘lamida ham bolalar uchun yara- tilgan sarguzasht asarlarning eng yaxshi namunasiga aylandi. Bu romanlarda 6-sinf o‘quvchisi Hoshimjonning ajoyib sarguzasht- lari, uning sehrli qalpoqcha yordamida erishgan qahramonliklari qiziqarli tarzda hikoya qilinadi. Hoshimjon tashlandiq bir uydan oq jundan yasalgan sehrli qalpoqchani topib oladi. Uning seh- rini avval uyidagilar bilan sinab ko‘radi. Qalpoqchaning sehrli kuchiga to‘la amin bo‘lgach, uni dastlab qishlog‘idagi folbin xolaning yolg‘onchiligini fosh qilishga qaratadi. Oyisiga qo‘shi- lib firibgarlik qilayotgan sinfdoshi Mirobiddinxo‘jani tavbasiga 5 5 ! tayantiradi, folbin xola xaltachalaridagi dorilarni almashtirib qo‘yib mijozlarni undan bezdiradi. Sehrli qalpoqcha ishlaridan ruhlangan Hoshimjon uni o‘zi o‘qiydigan maktabida ham sinay boshlaydi. Qalpoqchani kiyib olib, o‘qituvchilar konspektlaridan yozma ishlarni ko‘chiradi, natijada baholari, o‘zlashtirishi yaxshilana boshlaydi, biroq shoshqaloqligi tufayli o‘zi ham pand yeydi. O‘qituvchilar uni koyib, tartibga chaqiradilar. Bi- limsiz, yaxshi baholarga o‘qimay turib biror-bir kasb egasi bo‘- lish mumkin emas deb uqtiradilar. Yüklə 1,83 Mb. Dostları ilə paylaş:
|