Ağayar Şükürov
Yüklə 2,95 Kb. Pdf görüntüsü
|
www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 98 əsrlərdən belə biliklər vasitəsilə, onların çoxu, əlbəttə ki, ərəb mənşəli idi və xüsusən də astroloji mənasına görə talismanlara (tilsimlərə) aid olmaqla məşhur kolleksiyalarda toplanmalı idi. Cəlaləddin Rumi “Mövlanə” adlanırdı, bu isə “Bizim müəllim” mənasını verir. O, islam mistitsizminin – böyük Sufinin fars dilində yazan şairi idi. Onun məşhur lirik və didaktik poeması olan “Mənaveyi məsnəvi” (“Ruhi beytlər”) elə populyarlıq qazanmışdı ki, onu “Persiyadakı Quran” adlandırırdılar. Müsəlman mistik fikir və ədəbiyyatı isə bu dinə sitayiş edən müxtəlif xalqların dillərində yazılmaqla, demək olar ki, saysız- hesabsız idi. Rumi sarayın ən böyük şairlərindən birinə çevrilmişdi. O, hələ uşaq olarkən biliyi ilə hamını təəccübləndirmişdi. Altı yaşında oruc tutmağa başladı və bu vaxtda da həmçinin o, gözünə görünənləri seyr etməyi bacarırdı. Rumi daim insanların heyvanlardan daha ambisiyalı olduğuna etiraz edərək, qeybə çəkildi. Adamlar qorxudan qışqıran vaxt, o, qəflətən onların arxasından yenə üzə çıxdı. Onun gözlərində qeyri-adi baxış var idi və dedi ki, yaşıl əbası olan ruhlar onu kənara, digər dünyalara apardılar. Yaşıl əbalılar Əl-Xıdırın kölgələri ola bilərdi, yaşıl biri qüdrətli varlıq olmaqla, vaxt gələndə maddiləşməyə, həmçinin maddiləşməni ləğv etməyə qadir olacaqdır. 37 yaşlı Ruminin həyatında mühüm rol oynayan www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 99 həlledici bir hadisə baş verdi, o, Konyanın küçələrində dolaşan dərviş, müqəddəs adam hesab edilən Şəmsəddin (“Dinin günəşi”) Təbrizi ilə görüşdü. Şəmsəddinin heç bir ənənəvi mistik qardaşlıq cəmiyyəti ilə əlaqəsi yox idi. Bu qəribə dərviş şeyxləri və digər nüfuzlu din adamlarını təhqir etmək sahəsində özünəməxsus şəkildə ad qazanmışdı, çünki onu Allahdan başqa heç kəs idarə etmirdi. Cəlaləddinə isə Şəms Təbrizinin təsiri böyük oldu, ona ilahi aliliyin və gözəlliyin sirrlərini açdı. Bir və ya iki ay onlar meditasiya etdilər (gərgin düşünmə ilə məşğul oldular). Rumi şagirdlərindən və ailəsindən ayrı düşmüşdü, onlara laqeydlik göstərirdi. Buna görə də onlar Şəmsini şəhəri tərk etməyə məcbur etdilər. Bu Cəlaləddini çox məyus etdi və Şəmsi geri qaytarıldı. Lakin ailəsi Cəlaləddinin sevdiyi bu adamla yaxınlığına dözə bilmirdi. Belə bir şəraitdə, ilk görüşlərindən üç il sonra Şəmsi həmişəlik qeybə çəkildi, onu öldürmüşdülər. Rumi ağlayırdı, ağı deyirdi, bədəncə xeyli zəifləmişdi. O, artıq sərgərdan idi. Bir gün küçədə gəzəndə zərgər dükanının yanından keçirdi, bu vaxt çəkicin qızıla vurulan ritmik zərbələrini eşitdi. Rumi Allahın adını təkrar edib, sonra qəflətən ekstazda fırlanmağa başladı. Sufilərin Mövlanə və ya fırlanan dərvişlər ordeni beləcə yarandı. Fırlanma rəqsi “Səma” rəqsi adlanır və bugünkü Türkiyədə də rəmzi dərviş rəqsi kimi ifa edilir. Məhəbbət təcrübəsi Rumini www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 100 şairə çevirmişdi. O, təbiətdə “Dinin günəşinin” şüalanan gözəlliyinin əksini tapırdı. O, çox vaxt öz şeirlərini rəqslə müşayiət edirdi. Onun əsərləri mistiklər və öz şagirdləri tərəfindən geniş miqyasda oxunurdu. “Məsnəvi” sufizmin bütün müxtəlif cəhətlərini açıb göstərirdi. Bu əsər ilahi məhəbbət təcrübəsini ifadə edirdi. Ruminin poeziyasında hər kəs mistik təcrübələrin başlıca bəşəri ifadəsini tapa bilərdi. Ərəblərin füsunkar sivilizasiyası orta əsrlər Avropasını həm valeh edir, həm də dəhşətə gətirirdi. Səyyahların gətirdiyi təəccüblü xəbərlər ondan ibarət idi ki, ərəblərin qiymətli metallardan düzəldilmiş möcüzəli mexaniki bağı vardır və orada mexaniki quşlar uçur və oxuyurlar. Onların arasında böyük qızıl ağac durur, təəccüblü qaydada qiymətli daşlardan olan meyvələr gətirir və onlar planetləri təmsil edirlər. Çoxlarına bu möcüzələr ölülər dünyası kimi görünürdü, onlar sehrin və elmin arasındakı sərhədlərdə mövcud idi. Ən azı buna müəyyən izah 1936-cı ildə Bağdadda edilən qəribə kəşf vaxtda verildi. Alman arxeoloqu Vilhelm Koeniq qədim saray drenaj arxını qazanda bilavasitə elektrik batareyası kimi bir şey tapdı. Bunun düzəldildiyi dövr erkən orta əsrlərə gedib çıxırdı. Kolleqası onun dəqiq oxşarını yaradanda gördülər ki, bu qızılla gümüş qatından ibarət olsaydı, yarım saat ərzində elektrik cərəyanı əmələ gətirməyə qadir olardı. 802-ci ildə www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 101 Harun ər Rəşid Qərbin imperatoru Şarlemana (Böyük Katrla) ipəklər, sarı mis şamdanlar, ətirlər və fil sümüyündən düzəldilmiş şahmat göndərmişdi. O, həmçinin hədiyyə kimi fil və su saatı göndərmişdi. Bürünc şarlar vazanın içərisinə düşəndə saatları bildirirdi, bu vaxt kiçik mexaniki cəngavərlər isə xırda qapılardan çıxırdı. Bu hədiyyələr Şarleman da ərəb elminin yüksək səviyyəsi və öz imperiyasının da gələcəkdə buna nail olması barədə təəssürat yaratmalı idi. Əgər üç nəslə aid olan fransız kralları- Şarl Martel, Pipin və Şarleman olmasaydı, islam, xristianlığı yer üzündən silib ata bilərdi. 742-ci ildə anadan olan Şarleman Longinusun nizəsini miras kimi götürmüşdü, bu nizə İusus Xrist çarmıxa çəkiləndə onun böyrünü deşmək üçün istifadə olunmuşdu. Şarleman bu nizə ilə yaşayır və yatırdı, inanırdı ki, silah gələcəyi qabaqcadan görmək və öz taleyini həll etmək üçün ona qüvvə verəcəkdir. lX əsrin birinci onilliyində o, müsəlmanlar üzərində qələbə çaldı. Şarleman aldadıcı fiziki görkəmə malik idi. Yeddi fut (213 sm) hündürlüyündə olmaqla, parlayan mavi gözləri var idi, lakin o, sadə, mülayim adətlərə malik adam idi, həm də öz iradəsini, taleyinin gedişi istiqamətinə yönəldə bilirdi. İslam müdaxiləsi ilə üz-üzə gələndə o, Xristian düşüncəsini qorumaqla yanaşı, həm də Yüklə 2,95 Kb. Dostları ilə paylaş:
|