Ajiratiw hám aniqlaw(sipat analizi)usillari''

I.2. Ekstraksiya usılı

Quramında anıqlanatuǵin zat bolǵan suyıqlıq basqa bir óz ara kem eriytuǵin eritıshı menen aralassa, anıqlanatuǵin zat sol suyıqlıqlar arasinda qayta bolistiriledi. Házirgi analizlık ximiyada ekstraksiya usılı suyıqlıqlardıń sol qqsiyetine tiykarlanǵan. Suyıqlıqlar óz-ara kem aralasqani ushın eki faza órtasinda teńsalmaqliq ornatiladi, bul teńsalmaqlıqta fazalarda bolistirilgen zatlar konsentratsiyalari qatnası turaqlı boladi. Zatti suw qabatinen organikalıq eritıwshı qabatina ótkergende qabatlar muǵdarina kóre konsentrlew ámelge asıwı múmkin. Ádetde, suw qabatinan kóre organikalıq eritıshı qabati bir qansha kishi boladi. Bul usılda aniq konsentrlewden tısqarı salistirmali konsentrlewde ámelge asiriladi. Salistirmali konsentrlewde mikrostrukturalıq bólim makrostrukturalıq bólimdi anıqlawdıń ózine tánligi artadi.
Ekstraksiya usılında zatlardi anıqlaw tolıqraq hám ónımdarliraq boladi. Eger shóktiriw usılı menen ekstraksiya salistiratuǵin bolsaq, ekstraksiyada eki faza órtasindaǵi maydan (júze) shóktiriwdegige qaraganda kishi ekenin koriwge boladi. Maydannıń úlken bolǵanliǵi sebebli shóktiriwde birgelesip shógiw (adsorbsiya) gúzetiledi. Ekstraksiya usılında da birgelesip shógiw siyaqlı birge ekstraksiyalaniw gúzetiliwi múmkin. Bunda organikalıq fazada ekstraksiya sebepli ótip atırǵan zat penen sol fazada erimeytuǵin zat birge bolǵaninda ótıwı múmkin. Biraq, ekstraksion sistemalar tuwri tańlansa bunday jaǵdaylar kem ushıraydi. Ekstraksiya usılı universal, ápıwayı hám tez usıl bolip esaplanadi. Ekstraksiya usılı járdeminde qalegen iondi ajıratıw ushın sharayat tańlaw hám tańlanǵan reaktiv járdeminde ajıratıw múmkin. Ajıratıw ushın -- quramali asbaplar qurilmalar talap etilmeydi, tek ǵana cilindr, ajıratıw voronkasi bolsa jeterli. Ajıratiw tez 3-5 minutta ámelge asıriladi. Ekstraksiya sebepli ajıratilǵan zatti tómendegi usıllardan biri járdeminde anıqlaw múmkin:
1.Reekstraksiya -- ekstraksion ajıratilǵan anıqlanatuǵin zatti qayta suw órtaliǵina ótkeriw. Buniń ushın ekstrakt kislota, silti yamasa basqa bir tiyisli reaktiv penen islenedi. Suw órtaliǵina ótken zat qalegen bir usıl járdeminde anıqlanadi.
2. Ekstraksion-- fotometrik usılda organik fazaǵa ekstraksiya sebepli ótken zat reńli bolsa, ol sol reńnıń intensivligi tiykarinda anıqpanadi. Eger ekstrakt reńsiz bolsa, onı reńli kóriniske ótkeriw ushın fotometrik reaktiv qosiladi.
3.Ekstraksion -- atom-adsorbsion usılda ekstrakt jalinǵa búrkeledi, jalinda tekseriletuǵin zattıń atomlari payda bolip, anıqlaw atomlardıń jútıwi tiykarimda ótkeriledi.
4.Ekstraksion -- neytron-aktivacion usılda ekstraktta bolǵan element neytronlar dastegi menen nurlantirilip, payda bolǵan radioaktiv nurlaniwdiń intensivligi ólshenedi.