Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti

Og’zaki nutqni yozma nutqdan oldin o’zlashtirish tamoyili. Bu tamoyil ham kishi nutqining rivojlanishiga ta’sir etadi va til o’qitish metodikasini tuzishda xizmat qiladi.

Metodika tamoyillari, didaktika tamoyillari kabi, o’qituvchi bilan o’quvchining maqsadga muvofiq faoliyatini belgilashga, ularning birgalikdagi ishlarida qulay yo’nalishini tanlashga yordam beradi, metodikaning fan sifatida nazariy asoslash elementlaridan biri bo’lib xizmat qiladi.

Tekshirish metodlarining turlari.

Amaliy fanlar uchun amaliyot muhim rol o’ynaydi. Ona tili o’qitish metodikasi ham amaliy fanlar sirasiga kiradi. Har qanday amaliy xulosalar ishonarli bo’lishi, yuqori ilmiy darajada aniq va puxta, asosli bo’lishi lozim. Metodika tavsiyalarini ham yuqori saviyada, ilmiy darajasi, nazariy tasdiqlanishi tekshirish metodlarining puxta o’tkazilishiga bog’liq.

Tekshirish metodlari 2 xil:
I. Nazariy tekshirish metodlari.
U quyidagilarga tatbiq etiladi:
1.Biror hodisaning metodik asosini boshqa bog’liq fanlarni o’rganish qo’yilgan gipotezani aniqlash, izlanishning asosiy yo’nalishini belgilash uchun.
2.Masala tarixini o’rganish, chet el maktab tajribalarini o’rganish, mavzuga doir adabiyotlarni o’rganish, tajribani tahlil qilish, masalaning isbotlangan va hal qilinmagan o’rinlarini aniqlash, ilgarigi tajriba bilan hozirgi ahvolni taqqoslash, hozirgi kun talabi bilan baholash uchun.
3.Bir-biriga yaqin fanlarning tekshirish metodlarini, olimlarning tekshirish ishlari tajribasini o’rganish, qulay metodlarni tanlash, o’zining yangi eksperimental metodikasini yaratish, materiallarni tayyorlash maqsadida.
4.Empirik yo’l bilan olingan materiallarni tahlil qilish va umumlashtirish, o’qituvchilarning ish tajribasini o’rganish, eksperiment natijasini tahlil qilish, amaliy tavsiyanomalarni shakllantirish uchun.
II. Empirik metod:
1.Bu metod o’qituvchilarning ish tajribasini o’rganish, yangiliklarini tanlash, umumlashtirish, baholash va ommalashtirish, o’qituvchi va o’quvchilar faoliyatining darajasini aniqlash maqsadida o’tkaziladi;
2.O’qituvchilarni o’qitish jarayonini maqsadga muvofiq kuzatish (dars, uning biror qismini, o’quvchilarning javobi, hikoyasi, yozma ishini tekshirish), o’qituvchi va o’quvchilarini anketa orqali tekshirish kabilar qayd etiladi.
3.Eksperiment metodi hozirgi kunda keng tarqalgan. Unda deduktiv yo’ldan boriladi. Eksperimentda 2 sinf tanlanadi. Biri – eksperiment sinf, ikkinchisi – kontrol sinf. Eksperiment sinfda yangi metod, yangi darslik, yangi ishlanmadan foydalanilsa, kontrol sinfda amaliy metod, darslik, ishlanmadan foydalaniladi. Ikkinchi marta sinflar almashtiriladi. Har ikki holda ham natija yuqori bo’lsa, demak, ish usuli foydali sanaladi.