KIRISH
Ma’lumki, O‘zbekiston Respublikasi birinchi Prezidentining 2016-yil 13
maydagi PF-4797-sonli “Alisher Navoiy nomidagi Toshkent Davlat O‘zbek tili va
adabiyoti universitetini tashkil etish to‘g‘risida”gi Farmonida o‘zbek
tilining
nufuzini yanada yuksaltirish, o‘zbek tilshunosligini yangi bosqichga olib chiqish,
globallashuv sharoitida o‘zbek tilidan foydalanish ko‘lamini
kengaytirish va
o‘zbek tili ixtisosligi bo‘yicha yangi avlod kadrlarini tayyorlash, o‘zbek tili va
adabiyoti muammolarini tadqiq etishni yangi bosqichga ko‘tarish
vazifasi
qo‘yilgan. Har bir fanning o‘qitish, o‘rganish va tadqiq etish metodologiyasi
bo‘lishi ta’kidlangan.
10.00.01 – Oʻzbek tili ixtisosligining vazifasi oʻzbek tilini chuqur ilmiy
tadqiq qilish, tilning barcha sathlari boʻyicha
tadqiqotlar yaratish, zamonaviy
tilshunoslik paradigmalari asosida ona tilimizning milliy xususiyatlarini yoritish va
uning nufuzini oshirishdan iborat.
10.00.01 – Oʻzbek tili ixtisosligi бўйича таянч докторантурага кирувчи
даъвогарлар учун 70230101 –
Лингвистика (ўзбек тили)
magistratura
мутахассислигининг 2020 йилда тасдиқланган ўқув режасига асосан 5 та
ихтисослик
фанлари
бўйича:
“Pragmalingvistika”,
“Psixolingvistika”,
“Lingvokulturologiya”, “Matn tilshunosligi” ва “Nazariy tilshunoslik masalalari”
фанларидан саволлар базаси шакллантирилган.
Бу фанлар ўз негизида қамраб олинган маълумотлар қуйида батафсил
келтирилган.
PRAGMALINGVISTIKA
fani bo’yicha
:
Pragmalingvistika fanining predmeti va tadqiqot obyekti. Axborot uzatish va
qabul qilish. Kommunikativ harakatlar.Kommunikativ- pragmatik yo‘nalishning
shakllanishi. Tilning ichki shakli. Pragmalingvistik tahlil. Pragmalingvistik
tadqiqot.
Pragmalingvistika
tilshunoslikning
mustaqil
sohasi
sifatida.
Pragmalingvistikaning metodologik negizi. Pragmalingvistikaning predmeti.
Semantik va pragmatik pressupozitsiya. Pragmatik
pressupozitsiyaning matnga
xosligi. Eksplikatura. Implikatura. Sotsiopragmatik tahlil asoslari. Hurmat tamoyili
muloqot kechishini ta’minlovchi asosiy manba. J. Lichning hurmat tamoilining
qoidalari xususida. Sotsiopragmatikada hurmat kategoriyasi. Muloqot sistemasi.
Muloqot strukturasi. Kommunikativ mazmun. Informativ mazmun. YAxlitlik va
tugallanganlik. Uning geterogen sistema ekanligi.
Geterogen sistema har doim
jonli sistema sifatida amal qilishi. Shaxs unsuri. Vaziyat unsuri. Lisoniy unsur.
Sistemadagi unsurlarning muvofiqlashuvi. Matn. Matnning lisoniy-nutqiy sistema
ekanligi. Diskurs lisoniy, shaxsiy va vaziyat omili
muvofiqlashgan sistema
ekanligi. Diskursning turlari. Diskursning tasnifi. Diskursiv tahlil tarixi. Nutqiy
vaziyat. Qulay vaziyat. Noqulay vaziyat. Erkin vaziyat. Rasmiy vaziyat. Vaziyat va
lison. Vaziyat va nutq. Nutq samarasi va vaziyat muvofiqligi. Lisoniy birliklarning
nutqiy voqelanishida lisoniy va nolisoniy omillar hamkorligi. Vaziyat omilining
nutqiy omillarga hamkorligi. Lisoniy umumiy ma’noning
nutqiy xoslanishida
lisoniy va noilsoniy omillar hamkorligi. Hamkorlikda muvofiqlashuv. Omilning
ustuvorlashuvi va pasayishi. Shaxs va lison. Shaxs va nutq. Shaxs va vaziyat.
Shaxs va shaxs. Lisoniy kompetensiya. Madaniy kompetensiya. Pragmatik
kompetensiya. Kommunikatsiya. Kommunikativ intensiya. Intensiya ifodasi.
Intensiya mo‘ljali. Intensiyani ifodalovchi fe’llarning kuchi va intensivliliga ko‘ra
turlari. Lokutiv fe’llar. Prelokutiv fe’llar. Illokutiv fe’llar. Ona tili ta’limining bosh
maqsadi. Ona tilidan amaliy foydalanish samaradorligi vazifasi. Til qurilishi va til
ta’limi. Til imkoniyati va til ta’limi. Til faoliyat samarasini ta’minlovchi kuch
sifatida.Gapning kommunikativ kategoriyasi.
Aktual bo‘linish.