Almanak 2017 entropol kitap

 
81 
 
şekilde  izleyene  aksettirildiği  filmler  olarak  ifade  etmek  mümkündür.  Ortaya  çıkan  ürün 
“müzikal”  olarak  anılsa  da  senaryosu  göz  önüne  alındığında  asli  ya  da  tali  konuma 
yükseltilebilecek diğer türlerden de istifade eder. Söz konusu türler ise dramdan aşka; tarihten 
fantaziye  kadar  geniş  bir  yelpazeyi  kapsar.  Tanımlamayı  bir  örnekle  özetlemek  gerekirse; 
filmlere sesin eklenmesiyle başlayan dönemde poster ve tanıtımlarda kullanılan ticarî etiketler 
yeterli olacaktır: 
“All talking, all singing, all dancing”. 
Müzikal filmlerin içeriklerinde başat öğe olarak korkunun kullanıldığı, bu sebeple “Korku 
Müzikalleri” olarak serbest bir şekilde tanımlayabileceğimiz filmler sinema tarihi içinde yer 
alır.  Verilebilecek  ilk  örnek  olarak  “The  Phantom  of  the  Opera”  gösterilebilir.  Gaston 
Leroux’nun üç ayda bitirdiği ve ilk olarak tefrika halinde yayınladığı “Le Fantome de l'Opera” 
(1911) ilkin 1925 yılında sinemaya uyarlanır. Sessiz sinemanın “The Man of a Thousand Faces” 
(Bin  Yüzlü  Adam)  unvanı  ile  bilinen  Lon  Chaney,  ekranlara  unutulmaz  bir  hayalet 
kazandırırken  Paris  Operası’nın  dehlizlerinde  yaşayan,  maske  takarak  insanların  arasına 
karışan grotesk bir karakteri canlandırır. Ancak asıl temsil ettiği bir müzik dehası, platonik bir 
âşıktır. Ancak bu ilk film ve devamında çekilen çok sayıdaki uyarlama, müzikal filmler değildir. 
Sopranolara, “prima dona”lara, müziğe, operaya yer veren filmlerdir. Bununla birlikte 1974 
yılında “Phantom of the Paradise” adıyla Brian de Palma da Operadaki Hayalet filmi çeker. 
19. yüzyılda geçen hikâyeyi güncelleştirir, senaryoya Dorian Gray ve Faust temalarını ekler, 
opera yerine folk ve rock müzik kullanarak bir kolaj yaratır. Daha çok sahne performanslarına 
yer  veren  ve  müziği  bu  minvalde  bir  senaryo  ile  birleştiren  mizahî  film,  klasik  Boradway 
müzikalleri ve sinemaya yansıdığı müzikal filmlerin standart kalıplarının dışına çıkar. Korku-
müzikal ikilisini tam manasıyla birleştiren ilk film ise 2004 yılında çekilir. Film; ne önceki 
filmlerin, ne de doğrudan kitabın uyarlamasıdır. Referans alınan müzikal bir tiyatrodur. Bu 
müzikal tiyatro ise Andrew Lyodd Webber’in en önemli yapıtlarından sayılan “The Phantom 
of  the  Opera”  müzikalidir.
1
  İlk  olarak  West  End’de  1986  yılında  gösterilen,  Broadway 
tiyatrolarına geçişi ise 1988 yılını bulan müzikal gösterildiği her iki ülkede de müzikallerin 
Oscar’ı sayılan “Oliver” ve “Tony” ödüllerine layık görülür. Broadway sahnelerinde en uzun 
süre kalan müzikal unvanına erişir. Müzikal tiyatroların dehası sayılan Webber’in klasikleri 
arasına  giren  oyunda  Sarah  Brightman,  Christine  karakterine  ses  verir.  Tiyatroda  canlı 
performans ile söylenen şarkıları sinemaya aktaran film projesi ise Warner Bros tarafından 
hayata geçirilir. Webber ile anlaşan şirket, yönetmen olarak Joel Schumacher’i seçer ve gişede 
hatırı  sayılır  bir  başarı  sağlar.  Müzikal  ile  aynı  ismi  taşıyan  film  vizyona  girdiğinde  ise 
“Phantom  of  the  Opera”,  “Angel  of  Music”  gibi  hafızlara  yerleşen  şarkıların  geniş  kitlelere 
ulaştırılması sağlanır.  
Edebiyat eseri olan ve konumuz kapsamında hem sinemalara hem de tiyatrolara uğrayan 
bir diğer korku yapıtı, İskoç yazar Robert Louis Stevenson’ın 1886 yılında yayınlanan  “The 
Strange Case of Dr. Jekyll and Mr. Hyde” adlı eseridir. Yayımlandığı tarihten kısa bir süre 
                                                        
1
 
Kitaptan uyarlanarak müzikal 
tiyatroya dönüştürülen ilk oyun Ken Hill tarafından 1976 yılında yapılır.
 
Ancak bu oyun ilgi uyandırmaz.  

---

 
82 
 
sonra beyazperde ve sahnelerde boy gösteren Stevenson’ın Jekyll ve Hyde eseri, bir Broadway 
müzikaline  de  ilham  olur.  Çok  erken  bir  tarihte,  1955  yılında  müzikal  olacağına  yönelik 
söylentiler olsa da böyle bir proje gerçekleşmez. İyiliğin ve kötülüğün çatışmasının müzikal 
sahnelerde  sergilenmesi  ilk  olarak  1990  yılında  Houston’da  gerçekleşir.  1997  yılında  ise 
Broadway’de  sahnelenir.  Yıllar  içinde  pek  çok  isim  ana  karaktere  hayat  verse  de  David 
Hasselhoff’un aynı anda hem Jekyll hem de Hyde olarak şarkı söylemesi, tek kişilik muazzam 
bir performans olarak müzikal tarihi içinde yer alır. Ancak bu müzikal, herhangi bir filme konu 
olmaz. Bununla birlikte ruhbilimsel bir korku figürü olan Jekyll ve Hyde bir B filmi olan “The 
Dr. Jekyll & Mr. Hyde Rock’n Roll Musical” (2003) ile rock müziğin kullanıldığı bir senaryoda 
yer alır. 
Müzikal  tiyatrolar  incelendiğinde  ötekileştiren  konuların  olduğu,  genel  geçer  toplum 
kabullerinin  dışına  çıkıldığı  görülür.  Müzikten  istifade  ederek  özgürleşen  bir  sanatın; 
sınırların ötesine geçmesi, aykırı olanı ifade etmesi ya da tepkisel bir araç olarak kullanması 
da sahip olduğu özün bir yansımasıdır. Nitekim pek çok müzikalde bu husus üzerinde ısrarla 
durulur.  “Hair”  müzikalinde  hippi  kültürünün  özgürlükten  yana  olan  değerleri  işlenirken 
“Reefer  Madness”ın  merkezini  marihuana  oluşturur.  Müzikal  tiyatronun  en  büyük 
isimlerinden  Webber’in  “Jesus  Christ  Superstar”  müzikalinde  eşcinselliğe  varan  bir  İsa 
peygamber profili çizilirken “Rent” müzikalinde uyuşturucu bağımlısı, eşcinsel, transseksüel 
kimlikler  sansürsüzce  işlenir.  Çok  sesliliğe  yükselen  müzikal  oyunlar  içerik  ve  tür  olarak 
“farklı” olandan esinlenirken sinema ile kurduğu ilişkide de “öteki sinema” olarak kabul edilen 
korku-fantastik-bilimkurgudan da doğal olarak istifade eder. 
Stevenson  ve  Leroux’nun  eserleri  gibi  bir  diğer  edebiyat  uyarlaması  da  yüzlerce  filme 
konu olmuş Bram Stoker’ın “Dracula” (1897) romanıdır. 2001 yılından itibaren “Dracula, the 
Musical” müzikali pek çok ülkede sahnelenir. Ancak müzikal, vampir filmografisi içinde yer 
alan bir filmden doğrudan uyarlama değildir. Temelini romandan alır. Sinema ekranlarından 
sahneye  aktarılacak  olan  bir  vampir  filmi  Roman  Polanski’ye  ait  1967  tarihli  “Fearless 
Vampire  Killers”  (ya  da Dance  of the  Vampires) olur.  Film,  Profesör Abronsius  ve  asistanı 
Alfred’in  absürt  hikâyesini  anlatır.  Sharon  Tate’in  de  yer  aldığı  film,  vampirlerin  varlığını 
ispatlamak için Transilvanya’ya giden iki bilim insanının kendilerini Kont’un şatosundaki bir 
balonun ortasında bulmasıyla devam eder. Müzikal bir korku olarak ifade edilemeyecek film 
ise  “Tanz  der  Vampire”  adıyla  1997  yılında  Viyana’da  müzikale  dönüştürülerek  Avusturya 
başta  olmak  üzere  pek  çok  ülkede  sahnelenir.  Jim  Steinman  tarafından  yapılan  müzikler 
eşliğinde eğlenceli bir oyun yaratılır.  
Müzikal tiyatro ve müzikal film dayanışmasına yönelik örneklere geri döndüğümüzde çok 
sayıda denemeler karşımıza çıkar. 1960 tarihli insan yiyen bir bitkiyi anlatan mizahî korku 
filmi “Little Shop of Horror” 1982 yılında eğlenceli bir müzikal oyun olur. Off-Broadway ile 

---