Almasıw hám dáramat

Almasıw hám dáramat nátiyjesi.
Bir tovardıń bahasınıń arzanlawı ózgermes, nominal dáramat bolǵanda da dáramattıń yamasa satıp alıw múmkinshiliginiń ósiwine alıp keledi. Haqıyqatta, tutınıwshı sol tovarlardı az muǵdarda pul jumsap, tejelgen pullarga kosımsha tovarlar satıp alıwı múmkin. Bunnan baha ózgerisiniń ulıwma nátiyjesi-almasıw hám dáramat nátiyjelerge bóliniwine alıp keledi.
Almasıw nátiyjesi: X -tovardıń bahası arzanlawı nátiyjesinde tutınıwshı bul tovardı kerekli muǵdarda alıp, bunıń esabınan Y tovarın kóbirek aladı, yaǵnıy sol tovarlardı almastıradı. Dáramat nátiyjesi: eki tovar da normal bolsa, tutınıwshınıń real dáramatı yamasa satıp alıw múmkinshiligi ósip, nátiyjede eki tovardı da satıp alıw muǵdarı kóbeyedi. Grafikte bul jaǵdaylardı súwretleymiz.
Dáslepki dáramat sızıǵı AB bolsa, X tovarınıń bahası arzanlagannań soń
AC jaǵdayına ózgeredi. Punktir sızıqlar menen I-parıqsızlıq sızıǵına - AC

parallel urınba ótkizemiz.
E₁ hám
E₀ bir parıqsızlıq sızıǵınıń ústinde jaylasqanı

ushın bul jılısıw tovarlardıń almasıw nátiyjesin beredi.

X tovarıń satıp alıw
X₁ den
X ₀ ge kóbeyedi.
E₂ tochkası II parıqsızlıq

sızıǵı ústinde hám ol koordinata basınan I-ge salıstırǵanda uzaqta jaylasqanı

ushın tutınıwshınıń daramatınıń joqarı ekenin kórsetedi. Sonıń ushın E₀ den E₂

ge jılısıw dáramat nátiyjesi bolıp, ol
teńligi dep ataladı.
x₁ x₂ = x₁ x₀ + x₀ x₂
hám bul teńlik Sluskiy

8. 
   súwret
   

1. 
   Tutınıwshınıń artıqmashlılıǵı hám parıqsızlıq iymek sızıǵı.
   

«Qarıydardıń artıqmashlılıǵı» túsinigin parıqsızlıq iymek sızıǵı texnikası járdeminde úyrenemiz.
J -tutınıwshınıń pullay dáramatı, X -satıp alınǵan tovardıń muǵdarı, AB - dáramat sızıǵı bolsın. Tutınıwshınıń teń salmaqlılıq jaǵdayı I-parıqsızlıq sızıǵı

menen AB -nıń urınıw tochkası boladı. Bul waqıtta tutınıwshı
OХ₁
muǵdarı

tovardı satıp alıw ushın AC muǵdardı dáramat jumsaydı (10-súwret). Qalǵan ОС muǵdardı basqa tovarlardı satıp alıwǵa qaldıradı, A -tochkası arqalı I-ge vertikal parallel bolǵan II-parıqsızlıq iymegin ótkizemiz. Bul jaǵdayda

tutınıwshı OХ₁ tovarı ushın A summasın tólewge qayıl, demek qarıydardıń

artıqmashlılıǵı
AD  AC = CD  EE₁
bolıp
CEE₁ D
maydanına teń. Bul juwmaq

tutınıwshınıń dáramatı az muǵdarda ózgerip hám puldıń paydalılıǵı ózgermese orınlı.

Sanlı teoriyaǵa sáykes puldıń paydalılıǵı dáramattıń ózgeriw baǵdarına keri boladı. Sonıń ushın biz dáramattıń muǵdarınıń ádewir muǵdarda joqarıǵa ózgerisi hám puldıń paydalılıǵınıń tómenlewi jaǵdayı ushın tutınıwshınıń artıqmashlılıǵın úyreneyik. Bunıń ushın I-ge salıstırǵanda puldıń paydalılıǵınıń ózgerisine sáykes keletuǵın kishkene iymeklilikke iye bolǵan III-parıqsızlıq iymek sızıǵın ótkizemiz. Sonda tutınıwshınıń rentası:
AF  AC = CF = EE₂ , CEE₂ F tuwrı múyeshliliginiń maydanı menen anıqlanadı.

Bul summa aldıńǵı summadan az muǵdarda boladı.

A

C

II
F D


₀ X₁

8. 
   súwret