Tarkib: Buxgalteriya hisobi va audit.
Taqqoslash jadvali
Ta’rif
Asosiy farqlar
Xulosa
Buxgalteriya tavsifi
Buxgalteriya hisobi - bu biznesning o‘ziga xos tilidir, ya’ni korxonaning iqtisodiy faoliyatini tushunishga yordam beradi. Bugungi kunning kunlik valyuta operatsiyalarini muntazam ravishda ushlab turish va ularni turli guruhlarga ajratish, bu operatsiyalarni tezkorlik davrida osongina murojaat qilishlari mumkin, keyin esa ularni tahlil qilish va tushunish yo‘li bilan umumlashtiriladi. Moliyaviy hisobot natijalari va yakuniy natijalarni manfaatdor tomonlarga etkazish buxgalteriyaning asosiy funksiyasidir, xususan, qarorlar qabul qilish uchun moddiy ma’lumotni taqdim etishdir.
1-jadval
Taqqoslash jadvali
Taqqoslash uchun asos
|
Buxgalteriya
|
Audit
|
Ma’nosi
|
Buxgalteriya - moliyaviy hisobotlarni tayyorlash va moliyaviy hisobotlarni tayyorlashni muntazam ravishda hisobga olishni anglatadi
|
Audit - tashkilotning hisob kitoblarini va moliyaviy hisobotlarni tekshirishni anglatadi
|
Tartibga soladigan asos
|
Buxgalteriya standartlari
|
Audit standartlari
|
Ishni bajaruvchi
|
Buxgalter
|
Auditor
|
Maqsad
|
Tashkilotning ishlashini, rentabelligini va moliyaviy holatini ko‘rsatish
|
Tashkilotning moliyaviy ko‘rsatkichlari qanchalik darajada to‘g‘ri va adolatli ko‘rinishga ega ekanligini aniqlash
|
Boshlanishi
|
Buxgalteriya hisobi tugallangandan keyin keyingi yil buxgalteriya hisobi boshlanadi
|
Boshqarish buxgalteriya hisobi tugagandan so‘ng boshlanadi
|
Davr
|
Buxgalteriya doimiy ishlaydi, ya’ni kunlik ro‘yxatga olish jarayoni amalga oshiriladi
|
Audit - davriy jarayon
|
Moliyaviy hisobot, Boshqaruv hisobi, Soliq hisobini yuritish, Moliyaviy hisob, Inson resurslarini hisobga olish, Ijtimoiy javobgarlik Buxgalteriya sohasi hisoblanadi. Buxgalteriyaning asosiy vazifalari quyidagilardan iborat:
Jurnal, yordamchi kitoblar, kitob va sinov balansi orqali to‘g‘ri yozish;
Savdo, foyda va ziyon hisobvaraqlari orqali saqlanadigan yozuvlardan natijalarni (daromadlilik holati) aniqlash;
Korxonaning moliyaviy holatini balans orqali ko‘rsatish;
Manfaatdor tomonlarga to‘lov qobiliyati va likvidligi holati to‘g‘risida zarur ma’lumotlarni taqdim etish;
Korxona va tashkilotlar xo’jalik operatsiyalarini hujatlarda aks ettirish va ularni qonunchilikka muvofiqligini ta’minlash;
Auditorlik - bu xolisona fikr berish maqsadida tashkilotning moliyaviy ma’lumotlarini mustaqil ravishda o‘rganishning uslubiy usuli. Bu tashkiliy-huquqiy shaklidan qatiy nazar, barcha tashkilotlarga taalluqlidir.
Audit - bu moliyaviy hisobotning haqiqiyligi va ishonchliligini aniqlash uchun bitimlarning har bir tomoni, ya’ni kvitansiyalar, tushumlar, hisob kitoblari va tegishli hujjatlarning tanqidiy, xolis tekshiruvidir. Bundan tashqari, xatolar va firibgarliklar, hisoblarda qasddan manipulyasiya qilish yoki egallash va hokazolarni batafsil tekshirish orqali aniqlash mumkin.
Auditor moliyaviy ma’lumotlarning aniqligi va oshkoraligini buxgalteriya standartlariga muvofiqligini hamda soliqlar to‘g‘ri to‘langanligini yoki to‘lanmaganligini tekshiradi. Buxgalteriya hisobi va moliyaviy hisobotlarni to‘liq tekshirgandan so‘ng u hisobot shakliga fikr bildiradi. Auditorni tayinlagan shaxsga to‘g‘ri va adolatli nuqtai nazar bo‘yicha xulosa taqdim etiladi. Auditning ikkita xulosasi mavjud, ular quyidagilardir:
1. O‘zgartirilmagan
2. O‘zgartiriladigan:
- Malakali;
- Salbiy;
- Ogohlantirishlar.
Audit ichki va tashqi tartibda amalga oshirilishi mumkin. Ichki auditning vazifasi ichki audit tizimini takomillashtirish uchun tashkilot rahbariyati tomonidan tayinlangan ichki auditor tomonidan amalga oshiriladi. Tashqi auditorni audit o‘tkazishga jalb qilish kompaniyaning aksiyadorlari yig‘ilishida qaror qabul qilinadi.
Quyida keltirilgan fikrlar buxgalteriya hisobi va audit o‘rtasidagi farqni batafsil aks ettiradi:
Buxgalteriya - bu pul-kredit bitimlarini hisobga olishni va kompaniyaning moliyaviy hisobotlarini tayyorlashni tartibga soluvchi faoliyat. Audit - moliyaviy axborotning haqiqiy va adolatli nuqtai nazardan qarashini mustaqil baholashni o‘z ichiga olgan analitik vazifa.
Buxgalteriya hisobi standartlari hisobni yuritish bo’yicha minimal talablarni, audit standartlari esa auditni sifatli o‘tkazishni bo’yicha minimal talablarni o’z ichiga oladi.
Buxgalteriya - soddalashtirilgan vazifa bo‘lib, u buxgalterlar tomonidan amalga oshiriladi, lekin Audit murakkab vazifadir, shuning uchun Auditorlar uni bajarish uchun talab qilinadi.
Buxgalteriyaning asosiy maqsadi tashkilotning rentabelligini, moliyaviy ahvolini va ish faoliyatini aniqlashdir. Aksincha, audit moliyaviy hisobotning to‘g‘ri tuzilganligini tekshirish hisoblanadi
Buxgalteriya - doimiy faoliyat. Audit esa farqli o‘laroq, bu davriy faoliyatdir.
Buxgalteriya hisobi - bu boshqarishning boshlanishi.
Auditorlik xizmatlaridan foydalanuvchilar keng miqyosda tekshiriluvchi tomon (kompaniya boshqaruv kengashi) va uchinchi shaxslar (aksiyadorlar, bankirlar, kreditorlar, xodimlar, mijozlar va boshqa guruhlar) deb tasniflanishi mumkin. Ushbu guruhlarning har biri auditorlik majburiyatlari bo‘yicha o‘ziga xos natijalarni kutadi. Auditorlarning quyidagi majburiyatlari yuzasidan kutilayotgan natijalar:
moliyaviy hisobotlarning adolatliligi to‘g‘risida fikr berish;
kompaniyaning ish yuritishni davom ettirish, qobiliyati haqida fikr berish;
kompaniyaning ichki nazorat tizimi to‘g‘risida fikr bildirish;
firibgarlikning yuzaga kelganligi haqida fikr bildirish;
noqonuniy xatti-harakatlar yuzaga kelganligi to‘g‘risida fikr bildirish.
Bu vazifalarning har biridagi hozirgi o‘zgarishlar ushbu bobning qolgan qismida muhokama qilinadi.
Dostları ilə paylaş: |