Anadolu university journal of art & design cilt / volume sayi / number aralik / december 2016 issn: 2146-7692
Yüklə 19,39 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- DİJİTAL ÇAĞDA KİTABIN DÖNÜŞÜMÜ Yrd. Doç. Dr. Levent ÇORUH* Arş. Gör. Behiye Aycan HİDAYETOĞLU** ÖZET
- Anahtar Kelimeler
179 SANAT & TASARIM DERGİSİ 180 ANADOLU ÜNİVERSİTESİ DİJİTAL ÇAĞDA KİTABIN DÖNÜŞÜMÜ Yrd. Doç. Dr. Levent ÇORUH* Arş. Gör. Behiye Aycan HİDAYETOĞLU** ÖZET Sayısal verilerin hayatın neredeyse tüm alanlarında etkili şekilde var olduğu günümüz dünyasında kitaplar da dijital dünyanın bir parçası haline gelmiş durumdadır. Kitabın fiziki özelliklerinden arınarak bilgisayarların sayısal dünyasında var olmaya başlayışı ve tanımlayıcı özellikleri belirgin olan önceki kitap formlarının aksine elektronik kitap for- matlarının çok çeşitli oluşu, kitabın dönüşümünü doğru değerlendirmek için kitabın yeni tanımı, okuma deneyimi, ortam-form değişimi, dijital okuma arayüzleri, korunması ve yayılması gibi özelliklerinin geniş bir yelpazede ele alınmasını gerektirmektedir. Bu çalışmanın amacı kitabın ortaya çıkışından sayısal çağdaki haline kadar süren dö- nüşüm sürecini ve okumaya dair sunduğu imkânlar bakımından elektronik ortamdaki son halinin özelliklerini incelemektir. Anahtar Kelimeler: Kitabın tarihi, kitap formları, e-kitap, kitabın evrimi, sayısal oku- ma *Erciyes Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi, Görsel İletişim Tasarımı Bölümü, Kayseri / TÜRKİYE lcoruh@erciyes.edu.tr, lcoruh@gmail.com ** Erciyes Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi, Görsel İletişim Tasarımı Bölümü, Kayseri / TÜRKİYE behiyeaycan@gmail.com 181 SANAT & TASARIM DERGİSİ TRANSFORMATION OF THE BOOK IN THE DIGITAL AGE Assist. Prof. Dr. Levent ÇORUH* Res. Assist. Behiye Aycan HİDAYETOĞLU** ABSTRACT Books have become part of the digital world in today’s world where numeric data effec- tively exists almost in all areas of life. The emergence of books as a digital medium shifting from its early physical properties and the wide variety of electronic book format in cont- radistinction to previous book forms with evident descriptive features requires that the new definition of the book, the reading experience, media-form exchange, digital reading interfaces, storage and distribution should be handled in a broad range. The aim of this study is to investigate the transformation process of the book from its emergence to the digital age and the properties of the current version of the book in elect- ronic media in terms of the opportunities regarding reading. Keywords: History of book, book forms, e-book, evolution of the book, digital reading interfaces. *Erciyes University, Faculty of Fine Arts, Department of Visual Communication Design, Kayseri / TURKEY lcoruh@erciyes.edu.tr, lcoruh@gmail.com ** Erciyes University, Faculty of Fine Arts, Department of Visual Communication Design, Kayseri / TURKEY behiyeaycan@gmail.com 182 ANADOLU ÜNİVERSİTESİ GİRİŞ Bilgi metin halinde saklanmaya başladıktan sonra zaman içinde edinilen tecrübe ile değişip gelişen ihtiyaçlar doğrultusunda metni taşıyacak yeni ortam arayışı devam etmiştir. Metnin yazıldığı yüzey olması anlamında, taş üzerine metni kazıma yolu ile oluşturulmuş anıt yazıt- larla başlayan süreç, sayısal ortama ait okuma arayüzlerine kadar değişerek gelmiştir. İhtiyaçlar metnin saklanmasının ötesine geçip, metnin yayılması, uzun süre sağlıklı biçimde saklanabilmesi, düşük maliyet, üretim kolaylığı, az yer kaplaması, çevreci malzeme kullanımı gibi yeni değişkenler ile gelişmeye devam ettikçe, metni taşıyacak yeni malzeme ve bunu sağ- layacak yeni teknolojilerin de arayışına girilmiştir. Metni bugüne kadar taşımış her bir ortam ve teknolojinin imkânlarına bağlı olarak, taşıyıcının biçimi ve dolayısı ile formatı bugün kitap olarak bildiğimiz biçime kadar değişim göstermiştir. Labarre ‘nin (1994) belirttiği gibi yazılı bir metnin kitap olarak tanımlanabilmesi için ya- zıldığı ortamın taşınabilir, metni koruyan, yayılmasına imkân veren ve kullanışlı biçime sahip olması gerekmektedir (s.4). Bu temel tanım dahilinde kitaba dair her form değişiminde kitabın ne olup ne olmadığının yeniden değerlendirilmesi ve tanımının güncellenmesi gerekmiştir. Ki- tabın fiziki bir nesne olmaktan çıkıp elektronik ortamda yeni bir biçime kavuşması ile bu değer- lendirmeye bir kez daha ihtiyaç duyulmuştur. E-kitapların ilk örnekleri basılı kitabın elektronik ortama aktarılmış kopyaları olduğundan sayısal ortamın sunduğu imkânların bu örneklerde tam anlamıyla kullanıldığı söylenemez. Kitap, bir sonraki ortamına kadar varlığını üzerinde sürdüreceği elektronik ortamın doğası ile birlikte yeniden değerlendirildiğinde ancak yeni bir kitap formatının tanımı mümkün olmuştur. Kitabın ne olması gerektiğine dair bu yeniden değerlendirmenin sonucunda, e-kitaplar önceki kitap formlarının hiçbirinde bulunmayan yeni ve göz alıcı özelliklere sahip yeni bir formata kavuşmuştur. Dönemin gerektirdiği şekilde form değiştirirken e-kitaplar önce- ki formata dair bazı özelliklerini de yitirmiştir. Bildiğimiz anlamda kitabın başka bir kitap biçimine dönüşmesi kitabın çoğaltılması, saklan- ması, yayılması ve tasarımına yönelik yöntemlerin de değişimine neden olmuştur. Geleneksel üretim, dağıtım ve özelikle de tasarım yöntemlerine dair bir önceki kitap biçimine ait edinilmiş bilgi işlerliğini büyük oranda yitirmiştir. Tipografik tasarım, sayfa düzeni tasarımı, fiziki malze- meye dayalı etkiler gibi kitap tasarımına dair çalışmalar e-kitapların doğası gereği basılı kitapta- ki gibi yapılamamaktadır. Buna karşın basılı kitapta bulunması mümkün olmayan multimedya öğelerin kullanımı, köprü bağlantılar, çevrimiçi bilgi paylaşımı mümkün hale gelmiştir. Kitap metnin, zamana ve teknolojiye göre değişen taşıyıcısı olduğundan gelecekteki deği- şimlerinde de kitabın doğasının ne olması gerektiği tekrar tekrar değerlendirilerek kitabın özel- liklerinin yeniden tanımlanması gerekecektir. Bu anlamda geçmişten günümüze kitabın işlev ve form değişimini konu alan bu çalışma kitap üretimi ve kullanımı ile ilgili konuların içinde özellikle kitap tasarımının bugünü ve geleceğine yönelik konuların doğru değerlendirilmesine katkı sağlaması açısından önemlidir. Yüklə 19,39 Mb. Dostları ilə paylaş:
|