An’anaviy energiya manbalari

An’anaviy energiya manbalari
Ilm va texnikaning o‘sishi energetika rivojlanishisiz amalga oshirib bo‘lmaydi. Insoniyatga energiya zarur va unga bo‘lgan ehtiyoj yildan-yilga o‘smoqda. Shu bilan birga, an’anaviy tabiiy yoqilg‘ilar (neft, ko‘mir, gaz va b.q.)ning zahirasi, yadro yoqilg‘isi bo‘lgan uran va toriy zahirasi kabi chelangan bo‘lib, ma’lum vaqtdan so‘ng tugashi mumkin. Shuning uchun bugungi kunda foydali energiya manbalarini topish muhimdir. Bunday energiya manbalari nafaqat yoqilg‘i va materiallar narxini hisobga olib, balki konstruksiya oddiyligi,
Shu sababli, bugungi kunda nafaqat yoqilg‘i va materiallarning narxini, balki stansiya qurilishi uchun zarur bo‘lgan konstruksiyalarning soddaligi va uning chidamliligini hisobga olgan holda foydali energiya manbalarini topish juda muhimdir.
An’anaviy energiya manbalariga birinchi navbatda: issiqlik energiyasi, atom energiyasi va suv oqimi energiyasi kiradi.
Energetika Respublika xalq xo’jaligining negiz tarmog’i, respublikada iqtisodiyot va texnika taraqqiyotining mustaxkam poydevori hisoblanadi. O’zbekiston energetika sistemasi umumiy o’rnatilgan quvvati 11,5 mln. kVt bo’lgan 37 issiqlik va gidravlik elektr stansiyalarida yiliga 55 mlrd. kVt.s dan ortiq elektr energiyasi ishlab chiqarish imkoniyatiga ega. O’zbekiston energetika sistemasining barcha kuchlanishlardagi elektr tarmoqlarining umumiy uzunligi qariyb 228 ming km ni tashkil qiladi. Tarmoq transformatorlarining umumiy quvvati 42,6 MVA ga teng. Hozir respublika energetika tizimida 60 mingga yaqin kishi ishlaydi.
Respublika energetikasi istiqbolda gidroenergetika va issiqlik energetikasi yo’nalishida rivojlanadi.
Gidroenergetika. O’zbekiston energetika sistemasida jami 27 GES larda o’rnatilgan quvvatlar 1420 MVt ni tashkil etadi. Ularda 6331,2 mln.kVt/s. elektr energiyasi ishlab chiqarilmoqda.
O’zbekiston gidroenergetikasi rivojlantirishda Pskom daryosi, Tupalang, Hisarak, Oxangaron suv omborlarida GESlarni loyixalash va qurish yo’nalishi yetakchi o’rinda turadi
1.1-jadval. Respublikada eng yirik gidroelektr stansiyalari

Nomi	O’rnatilgan quvvatlar MVt	Turbinalar soni	Qurilgan yillar	Suv manbai
Chorvoq GES	620,5	4	1970-1972	Chirchiq
Xo’jakent GES	165	3	1976	Chirchiq
G’azalkent GES	120	3	1980-1981	Chirchiq
Farxod GES	126	4	1948-1949	Sirdaryo