Andijon davlat universiteti Biologiya ta'lim yònalishi

Qalqon pektinli matriksdan tuzilgan bo'lib, skelet moddasi sifatida esa kremniy kislotasi to'planadi.
Qalqon ikki bo'lakdan (palladan) iborat. Ular quticha va qopqoqehaga o'xshab biri ikkinchisiga kirib turadi. Pallasi ning katta bo'iagi epiteka, kichigi gipoteka deb ataladi. Diatom suvo'tlari mikroskop ostida ikki xil shaklda ko'rinadi. Agarda qalqon pallalarda yon tomoni bilan turib qolgan bo'lsa, „belbog"' tomonidan ko'rinish deb ataladi.
Aksincha, pallalarining biri ostida, ikkinchisi ustida bo'lsa, „palla" tomonidan ko'rinishi hisoblanadi. Ularning qumtoshli pallalari tashqi muhit bilan modda almashinishi uchun har xil labirintsimon teshikchalar, g'ovak va zich qismlar hosil qilib joylashgan.
Bular esa pallalardan optik zich va g'ovak bo'laklarni yuzaga keltirib, palla ustida xilma-xil chiziq, punktir va nuqtalar shaklidagi ,,naqsh'‘larni yuzaga keltiradi. Diatom suvo'tlarining sistematik o'mini aniqlashda ana shu naqsh va chiziqlar muhim ahamiyat kasb etadi.

Pirrofit suvo’tlari tabiatda suvlarni kislorod, uglerod , fosfor , azot birikmalarini aylanishida organik moddalarni sintezlanishda hamda baliq lichinkalari uchun oziq- ovqat sifatida muhim ahamiyatga ega. Peridinium turlari tuzlarga va Ph ga nisbatan sezuvchan shuning uchun ham ulardan bioindikator sifatida foydalanish mumkin. Bu suvo’tlarning ba’zi turlari juda ham zararli . Dinoflagellyatlardan Goniaulax catenella individlari ba’zan juda ko’p to’planib suvga qizil rang beradi va ovqatga ishlatiladigan mollyuskalarning chig’anog’ida o’rnashadi. Bunday mollyuskalar zaharlab o’limga olib borishi mumkin. Bunday hodisalar Portugaliya , Yaponiya va Florida yarim orollarida sodir bo’lgan.
Qònģirtoifa suvòtlar:
Qo'ng'irtoifa suvo'tlari xromatoforlarida xlorofill ,,a“ va ,,s“, beta karotin hamda ko‘p miqdorda qo'ng'ir rang beruvchi ksantofillar, ayniqsa fukoksantin bo'lishi bilan boshqa suvo'tlaridan ajralib turadi. Zaxira oziqa modda sifatida hujayrada laminarin polisaxaridi, olti atomli manit spirti va moy to'planadi.
Monad hujayralari (zoosporalari va gametalari) noksimon shaklda boMib, yon tomonida, odatda, ikkitadan har xil uzunlikdagi va liar xil tuzilishli xivchinlari bo'ladi. Ularning biri silliq (akroncmali), ikkinchisi esa ikki qator tukli (mastigoncmali yoki plevroncmali) ko'rinishda.
Istisno tariqasidagi ayrim vakillaridan tashqari qo'ng'irtoifa suvo'tlarining hammasi dengiz va okeanlardagi qarab taralgan ,,qobirg‘a“ chiziqlari pinnulariyani palla tomonidan naqshli bolib ko'rinishiga sabab bo'ladi. Pallasidagi chok va Icshikchalari pinnulariya protoplazmasini tashqi muhit bilan bog‘laydi va protoplazmasi substratga surilib, uning oqimiga qarshi harakat qiladi.
Pinnulariyaga'o'xsh’ash patsimon tuzilgan navikula (Navicula), simbella (Cymbella) va sinceda (Synedra) ham keng tarqalgan. Ular tuproqda va suv ostida yashovchi vakillar hisoblanib, palla uchlarining ingichkaligi, qayiqchasimon yoki tayoqchasimon ko'rinishda bo'lishi bilan pinnulariyadan farq qiladi. Sinedraning choklari va tugunchalari bo'lmasligi sababli tashqi muhitga protoplazmatik suyuqlik ajratib chiqarmaydi.

E'tiboringiz uchun rahmat!