Andijon davlat universiteti kurbanova durdona salaxitdinovna gimnastika va uni o
Yüklə 5,83 Mb. Pdf görüntüsü
|
Parter harakatlari 72 4.2 ODDIY MASHQLAR VA ULARGA TASNIF Oyoq uchida, yarim cho‘qqayib, o‘tirib, o‘tkir qadam bilan, tovondan oyoq uchiga asta o‘tish bilan qadamlash, purjinasimon qadam bilan, baland qadam bilan, yumshoq qadam bilan, tashlanishlar bilan yurish va boshqalar. Yugurishning stilizatsiyalangan (ma’lum uslubga solingan) shaklidan ham shu sifatda foydalaniladi, lekin, bundan tashqari, birikmalarda sakrashga, burilishlarga, dumalashlarga tayyorlovchi harakat sifatida ham qo‘llaniladi. Badiiy gimnastikada qo‘llaniladigan yugurishning turlari o‘tkir, baland tashlanishlar bilan, keng, qisqa qadamlar bilan (oyoq uchida) yugurishlardir. Parter holati – mashqlarni ifodali elementlari sifatida ishlatiladigan oddiy holatdir. Bular turli (poza) holatlar, masalan o‘tirish, tayanish, chalqancha, qorin bilan, yon bilan yotishga o‘xshash holatlar bo‘lishi mumkin. Qoidaga ko‘ra, parter holati tashkiliy ritmik , bir qator plastik birikmalar tarkibiga kiradi. Shuning uchun statik parter holat kam uchraydi, bu ko‘pincha bog‘lovchi holat hisoblanadi. Parter holatni bajarish bog‘lovchi harakatlarga qo‘yilgan talablarga javob berishi kerak. Ko‘pincha parter holatni yakuniy holati va eng muhimi keyingi harakatlar uchun dastlabki holat sifatida ko‘rish mumkin. Bo‘shashtiruvchi harakatlar ham ifodali vositalardan iborat oddiy harakatdir. Parter holat kabi dinamik sakrash va yugurishlarning aksi bo‘lib, tezkor, keskin, zo‘r beruvchi elementlarga qarshi turuvchi bo‘shashtiruvchi harakatlardir. Bo‘shashtiruvchi harakatlardan qo‘llar, gavda harakatidagi kabi “yirik” elementlar harakatida (egilishlarda, muvozanat saqlashning final fazasida va boshqalar) ham foydalanish mumkin. Bo‘shashtiruvchi harakatlar boshqa turdagi mashqlar bilan olib borilishi mumkin. Bo‘shashtiruvchi harakat elementlari boshqa guruh mashqlarining ko‘pchiligi uchun harakterlidir. Bu harakatni erkin, tabiiy bajarish zarurati bilan bog‘liq. Haddan ortiq zo‘r berish – nafaqat harakat texnikasining yetishmasligi, ifodali nuqtai nazardan uning takomillashmaganligi belgisidir. 73 Gimnastikachi eng avvalo malakaning shakllanmaganligi va harakat koordinasiyasining yaxshi emasligidan darak beradi. Fiziologik nuqtai nazardan buning aniq sabablari “tonik zo‘riqish”, gimnastikachi mushaklarini yetarli darajada tez bo‘shashmasligi, “koordinatsion zo‘riqish”dir. Birinchisi ma’lum bir mashq va mashq turini bajarishda uchraydi. Ikkinchisi gimnastikachidan tayyorgarlik darajasining umumiy belgisi sifatida chiqadi. Badiiy gimnastika mashqlarini ijro yetishni takomillashtirishda, harakatni bajarish paytida band bo‘lmaydigan mushak guruhlarini tabiiy bo‘shashtirib, erkin harakatga erishish juda muhim hisoblanadi. Bunda gimnastikachi tanasi a’zolariga birinchi bo‘lib qo‘llar va oyoqlar holatlariga e’tibor beriladi. Ballistik harakatda, masalan oyoqlar, boshida tana a’zolarini faol tezlashish fazasida antogonist – mushaklar ishlaydi, keyin esa ular bo‘shasha turib tana a’zolarini inertsiya bo‘yicha erkin harakatlanishga imkon beradi. Bunday harakat koordinatsiyasining buzilishi (masalan, antogonist – mushaklarni asossiz zo‘riqishi yoki ular kechikib bo‘shashishi) butun bir harakat strukturasini buzilishiga olib keladi. Yüklə 5,83 Mb. Dostları ilə paylaş:
|