Andijon mashinasozlik instituti


Konfutsiy va Lao Szi ta‟limoti



Yüklə 3,89 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə27/450
tarix15.01.2022
ölçüsü3,89 Mb.
#82889
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   450
Andijon mashinasozlik instituti

.
 
Konfutsiy va Lao Szi ta‟limoti. 
Qadimgi  Xitoyda   fan   va   madaniyat  o`ziga   xos   shaklda  rivojlangan. 
Eramizdan  avvalgi  ikki  minginchi  yilning  o`rtalariga  kelib,  Yuan-in  davlatida  muayyan  xo`jalik shakli yuzaga 
kelgan. Eramizdan avvalgi XII asrda esa, urushlar natijasida davlat Chjou qabilasining qo`liga o`tgan. Bu hokimiyat 
eramizdan avalgi III asrgacha davom etgan. Bu vaqtda diniy mifologik dunyoqarash hukmronlik qilgan. U olam va 
tabiatning  paydo bo`lishini o`ziga xos tarzda tushuntirgan va dunyoviy bilimlar rivojiga o`z ta`sirini o`tkazgan.  
Bunday    ruhdagi    falsafiy    g`oyalar    ayniqsa    qadimgi    Xitoy    donishmandi    Konfutsiy    (551-479)  ijodida 
yaqqol  aks  etgan.  Uning  «Hikmatlari»,  ya`ni  aforizmlari  juda  mashhur.  Konfutsiy  ta`limotida  umuminsoniy 
qadriyatlarning xitoy xalqi turmush tarzida o`ziga xos tarzda namoyon bo`lishi, bu xalqqa xos  ma`naviy  mezonlar  
aks  etgan.  Bu  ta`limot  bir  necha  asrlar  davomida  ushbu  hududda  milliy g`oyalar majmui, millatning mafkurasi 
sifatida  odamlarning  ma`naviy  ongi  va  qiyofasi  shakllanishiga  ta`sir  ko`rsatgan.  U  hozirgi  Xitoyda  ham  o`zining 
muayyan ahamiyatini saqlab qolgan.  
Konfutsiy    fikricha,    olamni    osmon    boshqaradi.    Osmon    irodasi    -    taqdirdir.    Biz    yashab    turgan  olam,  
undagi    tartib    osmon    hukmdori    tomonidan    yuborilgan.    Jamiyat    hayotidagi    tartibga    qattiq    amal  qilish  talab 
etiladi.  Tartib,  Konfutsiy  nuqtayi  nazariga  ko`ra,  ilohiy  mazmunga  ega  va  uning  mohiyatini  «Li»    tushunchasi  
belgilaydi,  u,   ya`ni  tartib  dunyoning   mohiyatini  aks   ettiradi.  Binobarin,  jamiyatdagi barcha harakatlar unga 
                                                 
3
 Qarang: Sulaymоnоva F. SHarq va G‘arb. -T.: O‘zbеkistоn, 1997. –B.25-26. 


binoan amalga oshishi lozim. 
Konfutsiyning    qarashlari    keyinchalik    jahon    falsafasida    axloqiy    tamoyillar    rivojida,   adolat, birodarlik,  
erkinlik  g`oyalari  takomilida  muhim  o`rin  tutgan.  Bu  ta`limot  Xitoyda  ikki  ming  yil davomida davlat dini 
darajasiga ko`tarilgan va xalq hayotida muhim ahamiyat kasb etgan.  
Qadimgi  Xitoyning  ko`zga  ko`ringan  faylasuflaridan  biri  Lao-Tszidir  (VI-V  asrlar).  Uning ta`limotiga 
ko`ra,  olam,  jamiyat  va  inson  hayoti  Dao  qonuniga  bo`ysunmog`i  lozim.  Daosizm  ta`limoti  ana  shu  tariqa 
shakllangan.  Dao  qonuni  -  tabiatningyashash  qonunidir,  undagi  rang-baranglik  kurashi  va    uyg`unligi  
abadiyligining  e`tirof  etilishidr.  Bu qonunga  ko`ra,  olamning  asosini  tashkil  etuvchi «Tsi»,  ya`ni beshta unsur - 
olov, suv,  havo,  yer va   yog`och  yoki  metall olamdagi barcha jismlar asosini tashkil etadi hamda  ularning  yuzaga 
kelishini ta`minlaydi.

Yüklə 3,89 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   450




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə