Ankara üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ

69 
Gençcan,  boşanma  konusu  bu  davranışları,  aynı  zamanda/doğal  olarak 
şiddet
267
  içeren  davranışlar  olarak  görerek;  duygusal,  ekonomik,  cinsel,  fiziksel, 
görsel ve sosyal bütünlüğe yönelik olmalarına göre sınıflandırmıştır.
268
 
Şiddet  kavramının  zihinlerde  uyandırdığı  ilk  izlenim  fiziksel  cebir  olmakla 
birlikte;  şiddet,  sadece  bundan  ibaret  değildir.  Şiddet  kavramı  ve  onun  kapsamı 
fiziksel cebirden çok daha geniştir. Şiddet, ‘bireylerin yaralanmasına, sindirilmesine, 
öfkelenmesine veya duygusal baskı altına alınmasına yol açan fiziki veya herhangi bir 
şekilde hareket, davranış veya muamele’ şeklinde tanımlanabilir.
269
 
Evlilik  birliği  maddi(bedensel),  manevi(ruhsal)  ve  ekonomik  unsurlardan 
oluşan  bir  birliktir.  Evlilik  eşleri  maddi,  manevi  ve  ekonomik  açıdan  bünyesine 
almakta  olduğundan,  aile  içindeki  şiddet,  uygulanan  kişinin  yaşamını  fizik  veya 
psikolojik  bütünlüğü  veya  bağımsızlığını  tehlikeye  sokacak,  kişiliğine  veya  kişilik 
gelişimine  ciddi  boyutlarda  zarar  verecektir.  Biz  de  bu  kısımda  evlilik  birliğinin 
temelinden sarsılmasına konu olabilecek nitelikteki olayları, istikrar kazanan Yargıtay 
içtihatları doğrultusunda; maddi, manevi ve ekonomik olaylar olarak üçe ayıracağız. 
 
A. Ekonomik Birlik Açısından Temelinden Sarsan Olaylar 
TMK  Md.  185  hükmüne  göre  evlenmeyle  eşler  arasında  evlilik  birliği 
kurulmuş  olur;  eşler,  bu  birliğin  mutluluğunu  elbirliğiyle  sağlamak,  çocukların 
bakımına,  eğitim  ve  gözetimine  beraberce  özen  göstermek,  birlikte  yaşamak, 
birbirlerine sadık kalmak ve yardımcı olmak zorundadırlar. TMK Md. 186 hükmüne 
göre  de  eşler  oturacakları  konutu  birlikte  seçer,  birliği  beraberce  yönetir  ve  birliğin 
giderlerine güçleri oranında emek ve malvarlıkları ile katılırlar. 
                                                           
267
   20.03.2012  tarihinde  Resmİ  Gazetede  yayımlanarak  yürürlüğe  giren  6284  sayılı  Ailenin 
Korunması  ve  Kadına  Yönelik  Şiddetin  Önlenmesine  Dair  Kanun’un  2.  maddesine  göre: 
“Şiddet:  Kişinin,  fiziksel,  cinsel,  psikolojik  veya  ekonomik  açıdan  zarar  görmesiyle  veya  acı 
çekmesiyle sonuçlanan veya sonuçlanması muhtemel hareketleri, buna yönelik tehdit ve baskıyı 
ya da özgürlüğün keyfî engellenmesini de içeren, toplumsal, kamusal veya özel alanda meydana 
gelen fiziksel, cinsel, psikolojik, sözlü veya ekonomik her türlü tutum ve davranışıdır.” 
268
   Gençcan, s. 303.
 
269
   Uçar, Mehmet Ali: Aile İçi Şiddet ve Aile Koruma Yasası, Ankara 2003, s. 82.
 

---

70 
TMK ile aynı zamanda ekonomik bir birlik olan evlilik birliğinin devamı için 
ortak bir konut hazırlanmasından, eş ve çocukların geçimlerinin sağlanmasına kadar 
çeşitli konularda eşlere yükümlülükler getirilmiştir. Eşlerin bu yükümlülükleri yerine 
getirememesi  ekonomik  birliği  sarsar  ve  ortak  hayatı  çekilmez  hale  getirir.  Bu 
anlamda,  TMK  185/3  hükmünde  yer  alan  eşlerin  sadakat  yükümünün  ekonomik 
sadakati de içerdiği söylenebilir.
270
 
Ekonomik  şiddet,  sahip  olunan  ekonomik  kaynakların  veya  paranın,  kişi 
üzerinde,  tehdit  veya  yaptırım  aracı  olarak  istikrarlı  bir  şekilde  kullanılmasıdır.
271
 
Mali kaynakların ve paranın, eş üzerinde bir yaptırım, tehdit ve kontrol aracı olarak 
kullanılması  ise  değişik  şekillerde  ortaya  çıkabilir.  Para  vermemek  veya  kısıtlı  para 
vermek,  ailenin  tasarrufları,  gelir  ve  giderleri  konusunda  bilgi  vermemek,  eşin 
mallarını  ve  diğer  gelirlerini  elinden  almak,  çalışmasına  izin  vermemek,  istemediği 
işte  zorla  çalıştırmak,  çalışıyorsa  iş  hayatını  olumsuz  etkileyecek  kısıtlamalar 
getirmek,  aileyi  ilgilendiren  konularda  diğer  eşe  haber  vermeden  tek  başına  karar 
vermek gibi eylemler ekonomik şiddeti oluşturur.
272
 
Eşlerin birlik görevlerini yerine getirmekten özellikle evin geçimi için gerekli 
olan  giderleri  ödemekten  kaçınması  tipik  bir  ekonomik  şiddet  örneğidir.  Yargıtay  2 
HD,  7.6.2002  tarih,  6536/7756  sayılı  kararında
273
:  “…Yapılan  soruşturma,  toplanan 
delillerle davalının davacı karısını baba evine gönderip karısının ve çocuğunun infak 
ve  iaşesini  sağlamadığı  anlaşılmaktadır.  Bu  halde  taraflar  arasında  müşterek  hayatı 
temelinden  sarsacak  şekilde  ve  birliğin  devamına  imkan  vermeyecek  nitelikte  bir 
geçimsizlik mevcut ve sabittir. Bu şartlar altında eşleri birlikte yaşamaya zorlamanın 
artık  kanunen  mümkün  görülmemesine  göre,  boşanmaya  karar  verilecek  yerde, 
yetersiz gerekçe ile davanın reddi doğru bulunmamıştır.” demektedir. Ancak tabiî ki 
eşlerin birlik görevlerini yerine getirememesi haklı bir sebepten kaynaklanıyorsa, bu 
durum evlilik birliğinin temelinden sarsılmasına esas teşkil edemez. 
                                                           
270
   Gümüş,  Mustafa  Alper:  Teoride  ve  Uygulamada  Evliliğin  Genel  Hükümleri  ve  Mal  Rejimleri, 
İstanbul 2008, s. 12. 
 
271
   Uçar, s. 82.
 
272
   Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü, Aile İçi Şiddetle Mücadele El Kitabı, s. 8.
 
273
   Y 2 HD, 7.6.2002, 6536/7756(Gençcan, s. 375, dn. 1244).
 

---

71 
“…Toplanan  delillerden  ve  Kocaeli  Devlet  Hastanesi’nin  25.3.2002  tarihli 
raporundan  davalı  kadının  başkalarının  yardımı  olmadan  ihtiyaçlarını  göremeyeceği 
anlaşılmıştır. Mahkemenin de kabulünde olduğu gibi davalı kadının birlik görevlerini 
yerine  getirememesi  sağlık  nedenlerine  dayanmaktadır.  Bu  nedenle  davalı  kadın 
kusurlu görülemez. Boşanmaya sebep olan olaylarda eşinin hastalığı ile ilgilenmeyen, 
evlilik  birliğine  ilişkin  görevlerini  yerine  getirmeyen  davacı  koca  tam  kusurludur. 
Davacı  kocanın  davasının  reddi  gerekirken  yazılı  şekilde  karar  verilmesi  doğru 
olmamıştır.”
274
 
Birlik görevlerini yerine getirmeme ile bağlantılı olarak mazeretsiz olarak bir 
işte çalışmamak yanında eşi zorla çalıştırmak ya da hiç çalıştırmamak da geçimsizlik 
sebeplerindendir. 
“…Yapılan  soruşturma,  toplanan  delillerle  davalının  çalışmadığı,  sorumsuz 
olduğu  anlaşılmaktadır.  Bu  halde  taraflar  arasında  müşterek  hayatı  temelinden 
sarsacak  derecede  ve  birliğin  devamına  imkan  vermeyecek  nitelikte  bir  geçimsizlik 
mevcut ve sabittir…”
275
 
“…Yapılan  soruşturma,  toplanan  delillerle  davacının  davalıyı  atölyede  zorla 
çalıştırmak istemesine karşın davalının davacıya, ulan, aptal, salak sözleriyle hakaret 
ettiği anlaşılmaktadır. Bu halde taraflar arasında müşterek hayatı temelinden sarsacak 
derecede ve birliğin devamına imkan vermeyecek nitelikte bir geçimsizlik mevcut ve 
sabittir …”
276
 
Medeni  Kanunumuzun  Md.  192  hükmüne  göre;  “  Eşlerden  her  biri  meslek 
veya  iş  seçiminde  diğerinin  iznini  almak  zorunda  değildir.  Ancak  meslek  ve  iş 
seçiminde  ve  bunların  yürütülmesinde  evlilik  birliğinin  huzur  ve  yararı  göz  önünde 
tutulur.“  Bu  düzenlemeden  anlaşılacağı  üzere,  kural  olarak  kadın  kocanın  rızasını 
almaksızın çalışmaya kendi özgür iradesiyle karar verebilir.
277
  Ancak  yapılan iş  aile 
huzur ve saadetine zeval getirmeyecek nitelikte olmalıdır. Nitekim maddenin “ancak 
                                                           
274
   Y 2 HD, 10.3.2008, 5660/3115(Gençcan, s. 376, dn. 1250). 
 
275
   Y 2 HD, 9.7.2002, 7215/9155(Gençcan, s. 389, dn. 1301).
 
276
   Y 2 HD, 21.3.2002, 3342/4041(Gençcan, s. 389, dn. 1302).
 
277
   Y  2  HD,  6.5.1997,  1997/3251E.,  997/4830K.:“…Mücerret  kadının  çalışmak  istemesi  boşanma 
nedeni yapılamaz...”(KAZANCI BİLİŞİM, İÇTİHAT BANKASI).
 

---