Aqrar elm və İnformasiya məSLƏHƏt məRKƏZİ
Yüklə 7,85 Mb. Pdf görüntüsü
|
236
Beləliklə, 8-ci və 7-ci yarus yarpaqlarda, variantlar arasındakı fərqə əsasən F i -
k – 11.4%:20%; CO 2 q-37.4%:31%; T i -25%:24% nisbətində dəyişmişdir. Bərk buğda sortlarına uyğun olaraq, yumşaq buğda sortlarında da ölçmələr nəticəsində alınan göstəricilər aşağıdakı intervalda dəyişmışdir. İlk olaraq yumşaq buğda Nurlu-99 sortunda yarpaqlarda hər iki yarusda fiziolji göstəricilərin variantlar arasındakı fərqlərə nəzər salaq. Belə ki, boruya çıxma fazasında fotsintez intensivliyi-F i -7.4%:34%; A k –11%:18% CO 2 q-29%:20% T i - 23%:11% nisbətdə dəyişmişdir. Digər sortlarda olduğu kimi yumşaq buğda sortu Qobustan sortunda da boruya çıxma fazasında variantlar arasındakı fərq uyğun olaraq F i -16%:25%; A k – 21.9%:26.8%; CO 2 q-26.4%:15.0%; T i -20%:11.2% intervalında olmuşdur. Təhlilər əsasında variantlar arasındakı fərqə əsasən qeyd etmək olar ki, müqayisə olunan fizioloji parametrlərdə suvarılan variant ilə quraqlıq variant arasında elə də kəskin fərq müşahidə olunmur. Bunu da kəskin yaz-yaz quraqlığı baş vermədiyi, vegetasiyanın sonuna doğru variantlar arasındakı fərqin daha aydın nəzərə çarpmasını isə getdikcə quraqlığın dərinləşməsi ilə əlaqələndirmək olar. Cədvəldən göründüyü kimi, sünbülləmə, çiçəkləmə və dən dolma fazasında da mütəmadi ölçmələr aparılmışdır. Əvvəlki inkişaf fazalarından fərqli olaraq dən dolma fazasında, yəni vegetasiyanın sonuna doğru genotiplər arasındakı fərqə görə belə qiymətləndirmə aparılmışdır. Qaraqılçıq-2 sortunda F i -43%:18%, A k –33%:17%, CO 2 q-21%:6%, T i - 35%:26.5%, Əlincə-84 sortunda isə fərqli olaraq, F i -38.6%:19.4%, A k –31%:28% , CO 2 q-26.5%:22% , T i -30.3%:15% nisbətində olmuşdur. Yumşaq buğda sortlarından olan Nurlu-99 genotipində də bərk buğda genotiplərində olduğu kimi vegetasiyanın sonunda dən dolma fazasında öyrənilən parametrlərin variantlar arasındakı fərq F i -24%:17%; A k –26.5%:29.3%; CO 2 q-
i -30%:40% nibətində dəyişmişdir. Nəhayət, Qobustan yumşaq buğda sortunda isə anoloji olaraq dən dolma fazasında F i -20%:41%; A k –40.6.%:38%; CO 2 q-5.8%:10.3%; T i
intervalında olmuşdur.
Aparılan təhlillərə nəzərən qeyd etmək olar ki, bütün tədqiq edilən sortlarda öyrənilən parametrlərə görə variantlar arası fərq vegetasiyanın əvvəlində az, vegetasiyanın sonuna doğru isə artmağa doğru getmişdir. Onu da qeyd etmək olar ki, xüsusən də quraqlıq variantlar arasındakı fərqdə kəskin azalma müşahidə olunur. Bu da kəskin quraqlığın baş verməsi ilə əlaqədar olaraq ağızcıqların keçiriciliyinin azalması, fotosintezin zəifləməsinə səbəb olur. Bərk buğda genotiplərini müqayisə etdikdə Əlincə-84 sortu Qaraqılçıq-2 sortuna nisbətən quraqlığa daha davamlı olmuşdur. Yumşaq buğda genotiplərini müqayisə etdikdə isə verilənlərə əsasən qeyd etmək olar ki, Nurlu-99 sortu Qobustan sortuna nisbətən davamlı olmuşdur.
Qrupların hər ikisinə birlikdə nəzər saldıqda, vegetasiyanın inkişaf fazalarında müxtəlif yaruslara görə variantlar arasındakı fərqin müqayisəsinə nəzərən qeyd etmək olar ki, tezyetişən buğda genotiplərinin vegetasiyanın əvvəlində olduğu kimi sonuna 237
doğru variantlar arasında o qədər də kəskin fərq müşahidə edilmir. Bu da onunla izah olunur ki, kəskin quraqlığın baş verməsinə qədər bu sortlar öz lazımi inkişaf mərhələsini tamamlayır. Əks halda isə vegetasiya müddəti uzanan sortlarda dənin dolması zamanı kəskin quraqlıq nəticəsində dən tam dolmur bu da məhsuldarlığın azalmasına gətirib çıxarır. Sonda qeyd edək ki, biotik və abiotik amillər bitkilərin bioloji tələblərinə uyğun olmadıqda onların fəaliyyətində gedən fizioloji proseslər pozulur, bitkilərin inkişaf dinamikası zəifləyir və bəzi halda tələf olurlar. Əksinə, bitkilər lazım olan şərait və amillərlə təmin edildikdə, normal inkişaf edərək yüksək məhsul verirlər. ƏDƏBİYYAT 1. Ali, A.M., A.N. Boyce and S.S. Barakbah. 2010. Spike traits and characteristics of durum and bread wheat genotypes at different growth and developmental stages under water-deficit conditions. //Aust. J. Basic Appld. Sci. 4: 144-150
Алиев J.А. Physiological bases of what breeding tolerant to water stress./ Proceedings of the 6 th Intern. Wheat conference, Budapest. Hungary, 2000 İn: “Wheat in a Global Enviroment” (eds. By Z.Bedo and L.Lang), Kluwer Academic Publishers, Dordrecht, Boston, London 2001, vol. 9. p. 693-698 3. Siddique M.R.B., Hamid A., İslam M.S. (2001) Drought stress, effects on water relations of wheat. //Bot. Bull. Acad. Sin 41:35.39
Evrendilek
F.,
Asher
J.B., Aydin
M. 2008.
Diurnal photosynthesis,wateruseefficiencyandlightuseefficiencyofwheatunderMediterrane anfieldconditions. //Journalof Environmental Biology, 29 (3): 397–406
Elhafid R, Sunth DH, Karrou M, Sarnir K, (1998). Morphological attributes associated with early season drought tolerance in spring wheat in a Mediterranean environment. //Euphytica 101: 273-282 6. Ghobadi M, Ghobadi ME, Kahrizi D, Zebarjadi AR, Geravandi, M, (2012). Evaluation of drought tolerance indices in dryland bread wheat genotypes under post-anthesis drought stress. //World Academy of Science, Engineering and Technology 67: 1257-1261
FangY.,BingchengX.,TurnerN.C.,LiF.2010.Doesroot pruningincreaseyieldandwater-useefficiency ofwinter wheat? //Crop and Pasture Science, 61 (11): 899–910 8. FoisS.,MotzoR.,GiuntaF.2009.Theeffectofnitrogenous fertilizerapplicationonleaftraitsindurumwheatinrelation tograinyieldanddevelopment. //FieldCropsResearch,110 (1): . 69–75 9. GonzalezA.,BermejoV.,GimenoB.S.2010.Effectofdifferent physiologicaltraitsongrainyieldinbarleygrownunder irrigatedandterminalwaterdeficitconditions. //Journalof Agricultural Science, 148 (3): 319–328
J.Y. Lu, L. Shan, J.F. Gao, et al., Effects of drought stress on photosynthesis and some hysiological characteristics in flag leaf during grain filling of wheat, //Agric. Res. Arid Areas 21 (2) (2003) 77–81 Yüklə 7,85 Mb. Dostları ilə paylaş:
|