Қарши муҳандислик иқтисодиёт институти Магистратура бўлими

3.7.-rasm. Saykling jarayonini qо‘llanilish sxemasi 

Shakarbuloq konida gaz porshenli qurilmaning bittasidan foydalanilganda 

yoqilg‘i gazining nominal sarfini kо‘rsatgichi 3066 ming. m
3
/yil-ni tashkil 

qilgan. Tayyorlab beruvchi zavodning ma’lumotiga muvofiq solishtirma

chiqindilar, azot oksidi - 5,5 g/m
3
, uglerod oksidi – 3,3 g/m

3
ni tashkil qilgan. 

---

53
О‘zbekiston Respublikasi hududida mash’ala chiqindi gazlarni tozalash 

bо‘yicha toza rivojlanish mexanizmi (TRM) dasturining loyihasi amalga

oshirilganda keyin Shakarbuloq konidan qо‘shimcha chiqadigan tabiiy gazlarni 
yonish mahsulotlarining turi quyidagicha: azot oksidi (NO), karbon oksidi (CO),
oltingugurt ikki oksidi (CO
2
).

3.6-jadval 

Utilizatsiya gazining tarkibi 
Uglevodorod
ning nomi
PDK,

mg/m3
Xavf-

lilik
sinfi

О‘rnatil-

gan

kvota
PDKning

maksimal
konsentrat-
siyasi
Kvotaga

mos
о‘rnatil-

gan
Tashlan-

madagi
ulushi,% 

Jami
atmos-

feraga
chiqarilis

h miqdori
Azot oksidi 0,600 
3
0,330

0,30
+

48,940 

1272,5
Azot ikki 

oksidi
0,083

2
2

0,250 

0,24
+

12,234 

318,1
Uglerod

oksidi
5,000

4
0,500

0,03
+
38,822 

1009,5
Oltingugurt 

ikki oksidi
0,500

3
0,330

0,01
+
0,004 

0,08
Jami

100,00 

2600,18
Keng fraksiyali yengil uglevodorodlar tarkibidan ajratib olingan quruq 

gazdan elektr energiyasini olishda foydalanish uchun gaz generatorlarga

yо‘naltiriladi hamda neft konlarida belgilangan iste’mol talablar uchun 
ishlatiladi va yaqin joylashgan sanoat obyektlariga hamda aholi punktlariga
beriladi. 
Mash’ala
gazlarini 
tijorat
utilizatsiya 
qilishning
samarali 
texnologiyasini amalga oshirish uchun uzoq masofada joylashgan kichik neft va
gaz konlaridan olinadigan mash’ala gazlari bir joyga tо‘planadi va yengil 
uglevodorodlar keng fraksiyalarga (YEUKFA) ajratiladi va kichik tonnali gazni
qayta ishlovchi qurilmalarga uzatiladi. Bu qurilmalar orqali ajratib olingan 

---

54
fraksiyalar tashish uchun yuklash-tushirish qurilmalari bilan ta’minlanadi va 

treylerga yuklanadi hamda temir yо‘l transporti orqali qayta ishlashga yoki

iste’molchilarga yetkazib beriladi.