Labaratoriya ishi -5
ASINXRON MOTORLARNI HIMOYA SXEMALARINI VA
QURILMALARINI SINASH.
I-Ish maqsadi.
Asinxron dvigatelni fazalar aro qisqa tutashuvi yuklanadi.
Metodika xisobi va sxemasi bilan tanishish dvigatel
himoyasi ishini xar
xil xolatlarda himoya qiymatini tanlagan xolda tekshirish.
II-Nazariy ma’lumot.
Yuqori kuchlanishli asinxron motorda quyidagi shikastlanish va
nonormal rejimlar kuzatiladi: Fazalararo qisqa tutashuv, bir fazali yer
bilan q.t., yuklanish, motorlarda stator chulg‘amida
va chiqish tugunlarida
ko‘p fazali q.t. himoyasi tavsiya etiladi, yuklanish toki va bosim tushib
ketish himoyasi. Asosan bir fazali yer bilan qisqa tutashuvdan himoyalash
sxemalari qo’llaniladi.
5.1 rasm.
Asinxron motorlarni himoyasini tekshirish sxemasi.
Yuqori tezlikli elektro motorlarda xar bir
tezlik uchun alohida himoya
qo’yiladi.
A) Ko’p fazali qisqa tutashuv himoyasi.
Elektr motor (KM 4) uzgichi orqali ulanganda ko’p fazali qisqa tutashuv
himoyasi saqlagich orqali bajariladi, agar saqlagich o’chirish qiymati
yetarli bo’lganida. Ko’p fazali Q.T. himoyasiga tokli uzish bo’ylama
differensial himoyasini qo’llash mumkin.
Quvvati 5000 kVt gacha bo’lgan elektr
motorlarda tokli uzish
himoya qiymati qo’yish vaqtidagi tokdan rostlanadi. I
dv.pusk.maks
I qisqa
tutashtirilgan qo’shish qurilmasidagi tok. (reostat yoki reaktor), tokli
uzish himoyasini ishlash toki quyidagi formula orqali aniqlanadi.
I
ots
sz
=K
z
I
dv.pusk.maks
, (1)
Bu yerda K
z
- zaxira koeffitsienti, bu quyidagi chegarada bo’ladi
RT-40 tok relesida 1,4÷1,5 atrofida PT-81
induksion tok relesida esa
1,6÷1,8 PTM turidagi relega esa 2,0÷2,5 atrofida bo’ladi. Tokli uzish
relesini ishlash toki quyidagi formula orqali aniqlanadi.
I
s.r.
=(K
sx
I
s.z.
)/n
tt
=(K
sx
K
z
I
dv.pusk.maks.
)/n
tt
, (2)
Bu yerda K
sx
-sxema koeffistienti (ikki faza toki farqiga ulangan
bitta relesini koeffitsient sxemasi) K
sx
=1,73 ga teng, to’liq bo’lmagan
yulduz usulga ulangan ikkita releda esa K
sx
=1. n
tt
-
tok transformatori
koeffitsienti.
Quvvati 2000 kVtgacha bo’lgan elektr motorlarda bir releli
toklar farqi sxemasi yengilashtirish maqsadida agarda tokli uzish
himoyasi sezgirligi yetarlicha bo’lmasa, u xolda
ikkita releli tokli uzish
himoyasi qo’llaniladi. (ikki releli tokli uzish himoyasi
3
marta bir releli
tokli uzish himoyasiga qaraganda sezgirligi baland).
Tokli uzish himoyasi kamchiligi stator chiqishdagi tugunlar
q.t.da himoya sezgirligi past. Shuning uchun quvvati 2000 kVtli
motorlarda fazalararo Q.T.da differensial tokli himoya qo’llaniladi.
(Agarda stator chulg’amida 6 ta chiqish bo’lsa).
Kichik quvvatli motorlarda xam ikki
releli tokli uzish himoya
sezgirligi yetarlicha bo’lmasa differensial himoya tavsiya etiladi.
B) Yuklama himoyasi.
Yuklama himoyasi tok relesida bajariladi, bu rele elektromagnit
elementida tokli uzish himoyasini bajarish mumkin.
Yuklama himoyasi
PT-40 relesida va PTB to’g’ri ta’sirli vaqt relesi motorga signal berish
yoki o’chirishni bajarish mumkin.
Yuklama himoyasi ishlash toki motor nominal toki bo’yicha I
dv.nom
hisoblanadi.
I
s.z
=(K
z
/K
v
) I
dv.nom
, (4)
Bu yerda K
z
–zaxira koeffistienti =1,05÷1.2
gacha i K
q
=0,8÷0,85 gacha
(qaytish koeffistienti)
Yuklama relesini ishlash toki
I
sr
=( K
sx
I
sz
)/n
tt
=(K K
z
I
dv.nom.
)/( K
v
n
tt
), (5)