Asosoiy vositalarga eskirish xisoblashning to‘g‘riligini tekshirish

Asosiy vositalarni ta’mirlashga doir muomalalarni tekshirish chog‘ida auditor hujjatlar rasmiylashtirilishining to‘g‘riligiga alohida e’tibor qaratishi lozim. Bunda dastavval, mazkur masala bo‘yicha korxonadan qanday hisob qabul qilinganligini aniqlashi zarur. Bu narsa tekshiruvni davom ettirish ketma ketligini belgilaydi.

Korxonalarda asosiy vositalarni ta’mirlashga doir xarajatlar quyidagicha hisobdan o‘chirilishi mumkin:

• Xarajatlar qilish me’yoriga qarab bevosita mahsulot (ish, xizmat)lar tannarxiga;
• Asosiy vositalarni ta’mirlash uchun yaratilgan fond hisobidan;
• Xarajatlarni oldin 3190 – “Boshqa oldindan to‘langan xarajatlar” schyotiga olib borib, keyinchalik bir me’yorda tannarxga qo‘shib borish.

Agar hisob siyosatiga muvofiq korxonada asosiy vositalarni ta’mirlash uchun rezerv tashkil etiladigan bo‘lsa, unda auditor rezerv uchun ajratmalar summasining iqtisodiy asoslanganligini, asosiy vositalarining turlari bo‘yicha (binolar, inshootlar, qurilmalar va hokazo) ajratmalar miqdori ko‘zda tutilganligi yoki ajratmalarning yagona normasi belgilanganligi, har oyda rezerv hisoblash tamoyiliga rioya qilinishini aniqlaydi. Ta’mirlash uchun qilingan haqiqiy xarajatlar yaratilgan rezerv hisobiga hisobdan o‘chiriladi. Shuning uchun auditor yil oxirida (ta’mirlash ishlari tugallangan hollarda) oshiqcha hisoblangan rezerv to‘g‘rilanganligi (storno qilinganligi)ga ishonch hosil qilishi lozim.

• Agar hisob siyosatiga muvofiq korxonada asosiy vositalarni ta’mirlash uchun rezerv tashkil etiladigan bo‘lsa, unda auditor rezerv uchun ajratmalar summasining iqtisodiy asoslanganligini, asosiy vositalarining turlari bo‘yicha (binolar, inshootlar, qurilmalar va hokazo) ajratmalar miqdori ko‘zda tutilganligi yoki ajratmalarning yagona normasi belgilanganligi, har oyda rezerv hisoblash tamoyiliga rioya qilinishini aniqlaydi. Ta’mirlash uchun qilingan haqiqiy xarajatlar yaratilgan rezerv hisobiga hisobdan o‘chiriladi. Shuning uchun auditor yil oxirida (ta’mirlash ishlari tugallangan hollarda) oshiqcha hisoblangan rezerv to‘g‘rilanganligi (storno qilinganligi)ga ishonch hosil qilishi lozim.
• Asosiy vositalarni ta’mirlashga doir muomalalarning buxgalteriya hisobi schyoti aks ettirilishini tekshirish chog‘ida auditor, ishlab chiqarishga doir asosiy vositalarniki esa o‘z manbalari ishlari qaysi usul (pudrat yoki xo‘jalik usuli) bilan amalga oshirilganligini ham tekshiradi.
• Agar hisobot davrida lizingga olingan asosiy vositalar ta’mirlangan bo‘lsa, ta’mirlash turini, lizing shartnomasida kapital ta’mirlash ko‘zda tutilganligini va xarajatlar kimning hisobidan qoplanishini tekshirish zarur.