1884
* TAED
57
Hamza ALTIN
Bilim, C. (2002). Türkiye’de çağdaş eğitim tarihi. Eskişehir:
Anadolu Üniversitesi Yayınları.
Binbaşıoğlu, C. (1995). Türkiye’de eğitim bilimleri tarihi. Ankara: MEB.
Cemil, S. (1326).
Amel-i fenn-i tedris. Üsküp: Kosova Matbaası.
Fuad, M. (1315). Usûl-i tedris ve tederrüs. Dersaadet: Matbaa-yı
Osmaniye.
Gültekin, F. (2013). Ceza korkusundan ödül bağımlılığına eğitimde ödül ceza dengesi. Bursa:
Aile Akademisi
Halide Edip (1327). Talim ve terbiye. İstanbul.
Kafadar, O. (1997). Türk aydınının Sâtı Bey hakkında kimi yanılgıları üzerine düşünceler.
Türkiye Günlüğü, 46.
Kardaş, R. (1978). Milli eğitimimizde öğretmen yetiştirme davası ve tuba ağacı nazariyesi. Türk
Kültürü, 191-194.
Kâzım, M. (1310). Rehber-i tedris ve terbiye. İstanbul.
Mahmud Cevad İbnü’ş-Şeyh Nafi. (2002) Maârif-i Umumîye Nezareti Tarihçe-i Teşkilât ve
icrââtı. Ankara: MEB.
Sabit, S. (1299). Rehnümâ-yı muallimîn. İstanbul.
Salname-i maarif-i umumîye (1317).
Satı, M. (1325). Fenn-i terbiye. İstanbul: İbrahim Hilmi Matbaası.
Süleyman Paşazade Sami (1328). İlm-İ terbiye-i etfal. İstanbul: İkdam Matbaası.
Şanal, M. (2003). Selim sabit efendi’nin öğretim yöntemleri ile ödül ve ceza vermeye ilişkin
görüşleri üzerine genel bir değerlendirme. Millî Eğitim, 158.
A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi [TAED]
57, ERZURUM
2016, 1885-1904
“ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİ İÇİN DİNLEME STRATEJİLERİ ÖLÇEĞİ”NİN
GEÇERLİLİK VE GÜVENİLİRLİK ÇALIŞMASI
Tazegül DEMİR ATALAY
Deniz MELANLIOĞLU
Öz
Araştırmanın amacı, ortaokul öğrencilerinin dinleme becerilerine yönelik
kullandıkları dinleme öncesi, sırası ve sonrası stratejileri kullanma
durumlarını belirlemek için geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı geliştirmektir.
Dinleme becerisi, eğitim gerektiren bir süreci içerir ve dinlemenin alışkanlığa
dönüşebilmesi için bu süreç hakkında bilgi sahibi olmaya ihtiyaç vardır.
Dinleme süreci; dinleme öncesi, sırası ve sonrası olmak üzere üç aşamadan
meydana gelmektedir. Araştırmaya toplam 400 ortaokul (5, 6, 7 ve 8. sınıf)
öğrencisi katılmıştır. Çalışmada öncelikle maddelerin hazırlanması, uzman
görüşünün alınması (kapsam geçerliliği), ölçeğin ön deneme uygulaması
işlemleri gerçekleştirilmiş; ardından veriler üzerinde madde toplam
korelasyonu, açıklayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi ile güvenilirliği
belirlemek için Cronbach Alpha analizi yapılmıştır. Analizler sonucunda
ölçeğin 47 madde ve üç faktörden oluştuğu görülmüştür. Toplam varyansın
% 45,335’ini açıklayan ve özdeğeri 1. faktör için 15,933; 2. faktör için 3,213;
3. faktör için 2.162’dir. Ölçeğin tamamı için Cronbach Alpha iç tutarlılık
katsayısı ,956’dır.Alt boyutlar açısından bakıldığında geliştirilen ölçeğin 1.
faktör için ,930; 2. faktör için ,914; 3. faktör için ,830 şeklinde güvenirlilik
düzeylerine sahip olduğu görülmektedir. Yapılan analiz sonucunda 3 faktörlü
yapıdan oluşan ölçekte 1. faktörün yük değerleri ,720 ila ,452; 2. faktörün
,724 ila ,463 ve 3. faktörün ,661 ila ,510 arasında değişmektedir. Yapılan
faktör analizi sonucunda üç faktörde toplanan maddelerin faktör yükleri ,45
ve üzeridir.Ölçeğin uyum indeksi değerleri ise RMSEA=.060, CFI=.95,
IFI=.95, GFI=.94, AGFI=.90 ve SRMR=.081 olarak tespit edilmiştir.
Analizlerden elde edilen değerlere bakılarak “Ortaokul Öğrencileri İçin
Dinleme Stratejileri Ölçeği”nin, ortaokul öğrencilerinin dinleme öncesi, sırası
ve sonrasında kullandıkları stratejileri belirlemede kullanılabilecek geçerli ve
güvenilir bir araç olduğu söylenebilir.
Anahtar Sözcükler: Türkçe öğretimi, dinleme becerisi, dinleme
stratejileri, Ortaokul Öğrencileri İçin Dinleme
Stratejileri Ölçeği.
A VALIDITY AND RELIABILITY STUDY OF “THE LISTENING
STRATEGIES FOR MIDDLE SCHOOL STUDENTS SCALE”
Abstract
The aim of this study was to develop a valid and reliable assessment tool
to determine middle school students' use of pre-listening, listening and post-
listening strategies. The skill of listening requires a training process, and it is
necessary to be informed about this process to make listening a habit. The
listening process includes three stages which are pre-listening, listening and
Doç. Dr.; Kafkas Üniversitesi Eğitim Fakültesi Türkçe Eğitimi Bölümü,
tazeguldemir@gmail.com
.
Doç. Dr.; Kırıkkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Türkçe Eğitimi Bölümü,
denizmelanlioglu@hotmail.com
.
1886
* TAED
57
Tazegül DEMİR ATALAY - Deniz MELANLIOĞLU
post-listening. The study was conducted with 400 middle school students
(fifth, sixth, seventh and eighth graders). Initially, the researcher created the
items, consulted expert opinion (content reliability) and performed a pilot
test. Then total item correlation analysis as well as explanatory and
confirmatory factor analyses were conducted in addition to Cronbach's alpha
analysis, which tested the reliability of the scale. The analyses determined
that the scale consisted of 47 items and three factors. The scale explained
45.335 % of the total variance. The eigenvalue was 15.933 for the first factor,
3.213 for the second factor and 2.162 for the third factor. The Cronbach's
alpha internal consistency coefficient of the entire scale was .956. Regarding
its sub-dimensions, the scale was found to have a Cronbach's alpha internal
consistency coefficient of .930 in the first factor, .914 in the second factor,
and .830 in the third factor, which shows that the scale is reliable. The
analysis indicated that the factor loads of this three-factor scale were between
.720 and .452 for the first factor, .724 and .463 for the second factor and .661
and .510 in the third factor. The factor analysis showed that the factor loads
of the items in these three factors were 0.45 or higher. The fit indices of the
scale were: RMSEA=.060, CFI= .95, IFI= .95, GFI= .94, AGFI= .90 and
SRMR= .081. The values found by these analyses show that the Listening
Strategies For Middle School Students Scale is a valid and reliable tool that
can be used to determine middle school students' pre-listening, listening and
post-listening strategies.
Keywords: Turkish education, listening skills, lıstenıng strategıes, The
Listening Strategies For Middle School Students Scale.
Giriş
İletişimi sağlayan en temel unsur dildir. Etkili bir iletişim için bireyin dinlemeyi
öğrenmesi, etkin dinleme yeteneği ve alışkanlığı kazanması gerekir. Çünkü dinleme, iletişim
sürecinin önemli bir yönünü oluşturmaktadır. İletişim sürecini gerçekleştiren temel öge olan
dinleme, konuşan ya da sesli okuyan bir kişinin vermek istediği mesajı, tam olarak anlayabilme
becerisi (Özbay, 2009) şeklinde tanımlanabilir. Dinleme sağlıklı bireylerde kazanılan ilk dil
becerisidir. Dinleme becerisi dil gelişiminde ve bilişsel gelişimde çocuğa temel
kazandırmaktadır. Ayrıca eğitim hayatı boyunca öğrenmeler edinmede, bunların
düzenlenmesinde ve sosyal yaşamda sağlıklı iletişim becerileri geliştirmede dinleme becerisi
hayat boyu önemli bir rol almaktadır.
İşitme ve dinlemenin aynı olgu sanılması ve dinlemenin doğal bir süreç olarak
değerlendirilmesi sebebiyle dinlemede başarılı olunamamaktadır (Akçataş, 2001, s. 65). İnsanın
etkin dinleme becerisine sahip olması; onun verimli bir şekilde hayata katılmasını, diğer
insanlarla sağlıklı sosyal ilişkiler kurmasını, doğru düşünmesini, çevresini, olayları, hayatı
doğru algılamasını, kendini tanımasını ve sağlam bir özgüvene sahip olmasını sağlar (İzin,
2005, s. 162). Dinleme eğitimi dinlenilenlerin daha sonrasında hatırlanmasına da kolaylık
sağlamaktadır. Nitekim dinleme eğitimi almamış bir insan dinlediği şeylerin çok az bir kısmını