Atrof-muhitni qadrlash

Tirik organizmlar asosan to‘rtta muhitda: suv, havo, tuproq, organizm (muhit sifatida)larda yashashga moslashgan. Suv va havo o‘lik, tuproq oraliq, organizm tirik muhitlardir. Muhitning tirik organizmlarga to‘g‘ridan to‘g‘ri ta’sir etuvchi tarkibiy qismlari ekologik omillar deb ataladi. Hozirda ushbu omillarning kelib chiqish vaqti bo‘yicha muhitga, xarakteriga, ta’sir etish xususiyatlariga qarab abiotik (o‘lik tabiatning ta’siri), biotik (tirik organizmlar bilan bog‘liq ta’sir) va antropogen (inson faoliyati natijasida ta’sir) omillarga bo‘linadi

Tirik organizmlar asosan to‘rtta muhitda: suv, havo, tuproq, organizm (muhit sifatida)larda yashashga moslashgan. Suv va havo o‘lik, tuproq oraliq, organizm tirik muhitlardir. Muhitning tirik organizmlarga to‘g‘ridan to‘g‘ri ta’sir etuvchi tarkibiy qismlari ekologik omillar deb ataladi. Hozirda ushbu omillarning kelib chiqish vaqti bo‘yicha muhitga, xarakteriga, ta’sir etish xususiyatlariga qarab abiotik (o‘lik tabiatning ta’siri), biotik (tirik organizmlar bilan bog‘liq ta’sir) va antropogen (inson faoliyati natijasida ta’sir) omillarga bo‘linadi

Abiotik omillar organizmlarga muhitning fizik va kimyoviy jihatlari orqali ta’sir ko‘rsatadi. Ularga quyidagilar kiradi:

iqlim, yorug‘lik, harorat, havo, namlik va shamol, bosim;

edafik: tuproqning mexanik va fizik-kimyoviy tarkibi, xossalari va h.k.;

topografik yoki orografik: relyef sharoiti – joyning baland-

pastligi va h.k.;

gidrologik: suv muhiti xususiyatlarining ta’siri.

Biotik omillar organizmlarning turli shakllaridagi o‘zaro munosabatlari natijasidagi ta’siridir. Ular quyidagicha ro‘y beradi:

Biotik omillar organizmlarning turli shakllaridagi o‘zaro munosabatlari natijasidagi ta’siridir. Ular quyidagicha ro‘y beradi:

 fitogen – birgalikda yashayotgan o‘simliklarning bevosita va bilvosita ta’sirlari;

 zoogen – hayvonlarning oziqlanishi, payhon qilinishi, changlatishi, meva va urug‘larini tarqatishi, muhitga ta’sir etish