Axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot

Fotorezistorlar 
Yorug‘lik ta’siri ostida elektr o‘tkazuvchanligi o‘zgaradigan asboblarga 
fotorezistorlar deyiladi. Fotorezistorlarda material sifatida selen, talliy, svines, 

---

vismut, kadmiy va boshqa yarimo‘tkazgichlar ishlatiladi. Yarimo‘tkazgichni 
yoritishda o‘tkazuvchi maydondan o‘tadigan elektronlar soni va elektr 
o‘tkazuvchanligi ortadi. 
Yorug‘lik tavsifi, volt-amper tavsifi, spektral tavsifi fotorezistorlarning asosiy 
tavsiflari hisoblanadi. Fotorezistorlar integral sezgirligining yuqoriligi sababli,
ular avtomatika va telemexanikaning ba’zi bir qurilmalarida keng ishlatiladi 
(2.29-
rasm) 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Quyosh fotoelementlari va fotodiodlar, ularning ishlatiladigan sohasi 
Ventilli fotoelementlarda yorug‘lik energiyasi to‘g‘ridan to‘g‘ri elektr
energiyasiga aylanadi, shuning uchun ularga begona tok manbalari kerak 
bo‘lmaydi. 1954-yildan boshlab ventil fotoelementlari quyosh batareyalarini 
yasashda ishlatilmoqda. Bunday quyosh batareyalarini Yerning sun’iy 
yo‘ldoshlarida muvaffaqiyatli ishlatilib kelinmoqda. O‘zbekistonda bunday 
batareya Тoshkent viloyatining Kumushkon qishlog‘ida joylashgan. Quyosh 
fotoelementining tuzilishi juda oddiydir. U n-tipidagi kremniy plastinkasidan iborat

---

bo‘lib, unga mishyak atomi aralashma sifatida kiritilgan. Plastinka yuzasiga
diffuziya orqali vakuumda bor elementi kirgiziladi, u teshikli elektr o‘tkazuvchi 
maydon hosil qiladi (
2.30-rasm
). p –elektr o‘tkazuvchanlikning qalinligi 2ч3 mkm 
dan oshmaydi, shuning uchun yorug‘lik energiyasi p-n o‘tish hududiga oson kiradi. 
Elektron-teshik o‘tishi teskari qarshiligining yorug‘lik ta’sirida o‘zgarishi 
xususiyatini ishlatadigan asbobga fotodiod deyiladi. Fotodiodlarning sezgirligi juda
yuqori bo‘lganligi ularni hisoblash va o‘lchov texnikasi avtomatikasi qurilmalarida 
ishlatishga imkon beradi