Axborot tizimlarida ma’lumotlarni tasvirlash va tashkil etish, axborotlarni izlash Ishning

Tizim – o‘zaro bir-biri bilan hamda tashqi muhit bilan muayyan qonuniyat asosida aloqada bo‘lgan elementlar majmuasidir (L. fon Bertalanfi).
Tizim – o‘zining belgilari bilan o‘zaro aloqador predmatlar to‘plamidir (A. Xoll).
Tizim – bu qismlari muayyan qonuniyat bilan joylashgan va o‘zaro aloqada bo‘lgan shunchaki butunlikdir (Ojegov).
Tizim – bu o‘zgartirish yoki shakl almashtirishlarning bir qiymatliligini ta’minlovchi o‘zgaruvchilar ro‘yxati bo‘lib, u moddiy narsa emas (U.R.Eshbi).
Tizim – bu qismlarining doimiy o‘zaro ta’siroti natijasida bir butunlikni egallagan shakldir (P.Senge).
Tizim – bu o‘zaro bir-biri bilan ixtiyoriy dinamik aloqada bo‘lgan elementlar majmuidir (S.Bir).
Tizim – bu kuzatilayotgan obyekt belgilari va uning xossalari o‘rtasidagi formal o‘zaro bog‘liqlikdir (M.Masarovich, Y.Takaxara).
Bunday ta’riflarni ko‘plab keltirish mumkin. Ammo umumiy holda quyidagi ta’rif biz o‘rganadigan fan doirasida yetarli tushunchalarni bera oladi:
Tizim (sistema) deganda, yagona maqsad yo‘lida, bir vaqtning o‘zida ham yaxlit, ham o‘zaro bog‘langan tarzda faoliyat ko‘rsatuvchi elementlar (obyektlar) majmuasi tushuniladi. Bu elementlar to‘plami oddiy elementlar yig‘indisidangina iborat bo‘lmay, har bir element ham o‘z navbatida tizim bo‘lishi mumkin.

Savol va topshiriqlar:

1. 
   Tizim nima va u atama sifatida qanday ma’nolarni anglatadi?
   
2. 
   Moddiy va mavhum tizimlarga misol keltiring.
   
3. 
   Tizimlar qanday turkumlarga ajratib o‘rganiladi?
   
4. 
   Tizimni aniqlashda qaysi atamalardan ko‘proq foydalaniladi?
   
5. 
   Tizimga nisbatan qo‘yilgan talablar nimalardan iborat?
   
6. 
   Aristotel tizimga qanday ta’rif bergan?
   
7. 
   L. fon Bertalanfi tizimga qanday ta’rif bergan?
   

Adabiyotlar:

1. 
   Красов А.В. Теория информационных процессов и систем. – М.: Высшая школа, 2002.
   
2. 
   https://ru.wikipedia.org/ – Система.
   
3. 
   http://www.certicom.kiev.ua/ – Система, системный подход.
   
4. 
   http://www.km.ru/ – Терминологии теории систем.
   
5. 
   http://fpi-kubagro.ru/ – Определения понятия «система».