Axborotnoma muqova (2 soni). cdr
Yüklə 35,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Fazoga sayr
Selli Rayd ilk marotaba fazoga chiqqan ayollardan hisoblanadi. Uni fazo kemasidan tashqarida ishlash uchun skafandr kiyishi haqida yozganlarini oʻqing 85 Fazo kemasi ichidagi himoyalanish doirasidan chiqishda fazogirlar maxsus skafandr kiyishlari kerak. Har qanday fazo sathiga ikki fazogir birgalikda tashqariga chiqadi, chunki noma’lum muhitda ishlashda hamroh bilan chiqish osonroq va xavfsizroqdir. Tashqariga chiqmoqchi bo‘lganlar bir necha soat oldin kiyinishni boshlaydilar. Ikkita skafandr bir tomonidan asosiy xonani yopadigan, boshqa tomonidan esa fazoga ochiladigan, kichik bo‘lmadan iborat havo shlyuziga olib boriladi. 86 Birinchi, fazogirlar egiluvchan naychalar mahkamlangan rezinadan yasalgan, uzun ichki kiyimga o‘xshash maxsus kiyimni kiyadilar. Fazogirlarni sovutish uchun ushbu naychalar orqali suv yuboriladi, chunki tana harorati skafandrdan tashqariga chiqib keta olmaydi. Fazogirlar havo shlyuzi ichida suzadi va skafandrning yuqori qismiga joylashadi. Skafandrning yuqori qismi egiluvchan qo‘llarga ega qattiq qobiqdan iborat. Bo‘yin qis- mida joylashgan, dubulg‘aga ulangan metal halqaga fazogirning boshi joylashadi va uning qo‘llari esa qo‘lqoplar mahkamlanadigan ikki me- tal halqalar ichiga kiritiladi. Skafandrning bu qismi Yerda juda og‘ir. U fazogirni kislorod zahirasi, suv, sovutkichlar, sovutkichlarni harakatlan- tiruvchi batareyalar va ular- ni fazodagi sayr paytida tirik saqlashi uchun havo nasoslari bilan ta’minlaydi. Keyin, fazogirlar skafandrning pastki yarmini tortib oladilar. Pastki qism bitta bo‘lakda: katta, qattiq etik, tashqi tomondan izolyatsiya qilingan shimlarga biriktirilgan. Yerda fazogirlar bu shim bilan burilish uchun polda yotishlari kerak bo‘lar edi. Fazoda esa ular havoda muallaq turib suzib yurgan- cha kiyim ichida bemalol harakatlanishi mumkin. Skafandrni kiyish Tananing yuqori qismi uchun qattiq kiyim Sovutish kiyimi Nazorat va kuzatuv paneli Tiriklikni ta’minlovchi qism Tananing pastki qismi uchun kiyim 87 Fazogirlar juftligi maxsus kiyimda ekanligida, ulardan biri (fazo kemasi ichida qolgani) kostyumning qismlarini bir-biriga bog‘lab qo‘yishga yordam beradi. Dubulg‘alarni kiyishdan avval, fazogirlar bir-birlari va boshqa ekipaj a’zolari bilan gaplashish- lari uchun old qismdagi quloqchin va mikrofonlar ichiga joylashtiril- gan radiosi bor maxsus kaskani kiyishadi. Nihoyat, fazogirlar dubulg‘a va katta, noqulay maxsus qo‘lqoplarni kiyishga tayyor. Ular kaskalarni to‘g‘irlaydi va so‘nggi marta burunlarini qashib oladi- lar. Ular fazoga sayr tugamagun- cha bu narsalarni qayta bajara olmaydilar. Qo‘lqop Dubulg‘a Mikrofonli bosh kiyim Yordam bergan fazogir havo shlyuzini tark etadi va lyukni yopadi. O‘zlarining qo‘pol kiyimlari bilan ikkala fazogir kichik havo shlyuzi ichini deyarli egallab oladi. Skafandr ichidagi havo sekinlik bilan tashqariga so‘rilib chiqquncha fazogirlar bir necha daqiqa shlyuz ichida kutib turadi. Bosim o‘lchagichning ichkaridagi havo to‘liq so‘rib chiqarilganini ko‘rsatishini kutib turadi va quloqlari bitayotganini his qiladi. 88 Nihoyat lyuk eshigini ochib, ochiq fazoga chiqishlari mumkin. Ular havo shlyuzidan chiqib ketishdan oldin, maxsus kiyimlarni bir- biriga mahkamlash uchun ingichka simli ilgakdan foydalanadilar. Bu simli ilgaklar ularni fazo kemasidan uzoqlashib ketmasliklariga yordam beradi. Fazo qo‘ynida Fazo qo‘ynida suzar ekan, fazogirlar tirik sun’iy yo‘ldoshga aylanadi. Ular yer kurrasini aylanadi! Ularga bir muddat fazo kemasi kerak bo‘lmaydi, chunki ularning maxsus kiyimlari havo va batareyaning quvvatiga ega bo‘lib, ularni taxminan yetti soat davomida tirik saqlashi mumkin. Hatto har bir shlem ichida oziq - ovqat tayog‘i va suv sumkasi bor. Ular fazo kemasining yuk tashish bo‘lmasiga boradilar, bu yerda fazoda sayr qilish uchun kerakli bo‘lgan uskunalar katta uskunalar qutisida saqlanadi. Ular kerakli uskunalarni olib, ularni bel yoki tirsak sohalariga bog‘lab qo‘yadilar. Skafandrda ishlash oson emas. Fazogirning barmoqlari, qo‘llari va butun qo‘l qismi toliqadi, chunki har bir amalga oshiriladigan harakat kiyim ichkarisidan uning qismiga qarshi itarish harakatini talab etadi. Fazoda bir necha vaqt bo‘lgandan so‘ng fazo kemasi ichida qolgan boshqa ekipaj oldiga qaytish vaqti bo‘lganida, fazogirlar havo shlyuzi ichkarisiga kiradi. Ular charchagan bo‘lishlariga qaramasdan, tashqi shlyuz eshigini yopishdan avval Yer va osmonga so‘nggi marta nazar tashlaydi. |