142
YANGI OʻZBEKISTON TALABALARI
AXBOROTNOMASI
www.in-academy.uz
1-JILD, 4-SON (YOʻTA)
materiallarida shu maʼnoda qoʼllanayotganini kuzatish mumkin. Ingliz tilida bu soʼzning hayp
tarzida talaffuz qilinishini hisobga olgan holda oʼzbek tilida ham fonetik tamoyil asosida hayp
sifatida aytish va yozish maqsadga muvofiq hisoblanadi. Uning xayp
tarzida yozilishida esa
rus tilining taʼsirini sezish qiyin emas, yaʼni rus tilida boʼgʼiz undoshi (h)ni ifodalovchi tovush
yoʼqligi tufayli u chuqur til orqa x yoki til orqa g undoshi orqali ifodalanadi.
Bundan
anglashiladiki, bu soʼz bizga neologizm sifatida asl manba – ingliz tili orqali emas, balki rus tili
orqali kirib kelgan. Bu kabi yangi soʼzlarning
noqulay tomoni shundaki, ularning maʼnosini
yaxshi anglamagan maktab oʼquvchisi ruscha-oʼzbekcha lugʼatlardan
izlab topishi qiyin,
chunki u hali rus tiliga ham toʼla oʼzlashmagan va lugʼatlarda aks etmagan.
Adabiyotlar:
1. Абдуллаев Ф. Тил қандай ривожланади. – Тошкент: Фан, 1972. – 65 б.
2. Жамолхонов Ҳ. Ҳозирги ўзбек адабий тили. –Тошкент: Талқин, 2005. – 209 б.
3. Исакова Н. Мустақиллик йилларида ўзбек тилига кириб келган хорижий сўзларнинг
таркибий-мазмуний таҳлили: Филол. фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD)... дисс.
автореф. – Самарқанд, 2020. – 24 бет.
4. Шукуров О., Саидова М. Ўзлашма сўзлар тадқиқи хусусида // Қарши ДУ хабарлари.
Илмий-назарий, услубий журнал. − Қарши, 2021, 2-сон. – 154 б.
5. Ўзбек тили лексикологияси. – Тошкент: Фан, 1981. – 315 б.
6. Ўзбек тилининг изоҳли луғати. III жилд. – Тошкент: Ўзбекистон
миллий
энциклопедияси, 2007. – 687 б.