Ayev В. Ch., ndKirish «inson resurslari iqtisodiyoti» fanining predmeti va mazmuni

Si - (R„ - R kcklJ x Si Oami)

95

Bu tahlil malakani hajm bilan, bajarilayotgan ishlar murakkabligi bilan moslashuvi va kerak bo‘lganda malakaviy o'sishni asoslash uchun har bir razryad bo'yicha olib boriladi.

Korxona bo'yicha o‘rtacha ko'rsatkich bu moslikni to‘liq tavsiflab berrnaydi. Buning uchun qaysi kasblar va razryadlar bo‘yicha ishchilar malakasining orqada qolayotganligini aniqlash va haqiqatda malakasini oshirishi kerak bo‘lgan ishchilar guruhlarini malaka oshirish rejalariga kiritish lozim.
Ishchilar tarkibini mutaxassisligi b o ‘y i c h a tahlil qilish ishlar va ishchilar malakasi ideal ravishda mos kelishini o‘z oldiga maqsad qilib qo‘ymaydi, chunki ish xarakteri va ishchilar tarkibining doimiy o'zgarib turishi bunga imkon berrnaydi.
Biroq, ishlar va ishchilar malaka darajalari o'rtasidagi farq kattalashib ketmasligining oldini olish uchun bunday tahlilni doimiy ravishda olib borish zarur.
Tajribada ko‘pincha ishchilar malakasi bajarilayotgan ishlarning malakaviy darajasiga mos kelmasligi tez-tez uchrab turadi. Shuning uchun bunday vaziyatlarni tahlil qilishda tegishli malakadagi ishlarning bajarilayotgan ishlar umumiy hajmiga nisbatan salmog’i aniqlanadi.
Agar 80% va undan ko‘p ishlar o‘z malakasi bo'yicha bo‘lsa, bu holda ishchilar o‘z malaka darajasi bo'yicha mos ravishda ish bilan band qilingan bo'ladi.
Masalan, ishchi 5-razryadli malakaga ega va quyidagi ish hajmini bajaradi:

8.3-jadval
Umumiy ishlar hajmidagi razryadli malakaviy ishlar salmog’ini hisoblash
Ishlar razryadi IV V VI
Ishlar hajmi (n soat) 450 500 650
Umumiy ishlar hajmidagi 5-razryadli malakaviy ishlar salmog’i quyidagicha hisoblanadi:
U = 500: (450+500+650) x 100 = 31,3%
Eng ko‘p ishlar hajmi 6-razryad bo‘yicha (650 n-soat) bajarilayotganligi uchun, malakani 6 razryadgacha oshirish talab qilinadi.
Keyingi misolni ko‘rib chiqamiz: ishlarning o‘rtacha razryadini, ishchilarning o‘rtacha razryadini, malakasini oshirish kerak bo'lgan ishchilar sonini aniqlash kerak. Uchastkada 141 ta tokar ishlamoqda.
1) Ishchilarning o‘rtacha tarif koeffitsientini aniqlaymiz:
^ ish c h ila r ^ ^ l a r i f ^ ^ is h c h ila r ' ^ ^ is h c h ila r
x 20+1,44 x 31+1,62) x (40+1,83) x (50:141) =1,605