So = £ Sui
: < i
Bu yerda: Sui - oyning har bir ish kunida ro'yxatdagi ishlovchilar soni;
92
Bu oicham ishlab chiqarish rejasining bajarilish darajasiga nisbatan to‘g’rilangan rejadagi va haqiqatdagi son o'rtasidagi farq sifatida aniqlanadi. M asalan, ishlovchilar soni va ishlab chiqarish hajmi o'zaro to ‘g’ri proporsionaldir. Quyidagi misolda tovar mahsuloti ishlab chiqarish rejasi 98%ga
bajarilgan. Bu yerdan ishlab chiqarish hajmi uchun talab qilinadigan ishchilarni
quyidagicha aniqlaymiz: reja bo'yicha ishchilar sonini mahsulot ishlab chiqarish rejasini bajarganlik foiziga ko'paytiriladi va 100 ga bo'linadi
(710 x 98 : 100 = 696)
Nisbiy o'zgarish 709 — 696 = 13 nafarga teng. Shunday ekan, berilgan ishlab chiqarish hajmida ortiqcha ishchilar 13 nafarni tashkil qiladi. Quyida biz 8.2-jadval ma’lumotlaridan foydalanib, xodimlar tarkibini tahlil qilamiz.
8.2-jadval Korxonada xodimlaming kategoriyalari bo'yicha tahlili
Xodimlar kategoriyalarining
O'zgarish yoki farq, % Xodiinlarning kategoriyalari bo'yicha salmog’i, %
taqsrmoti bazis haqiqatda
reja gr 2-grl Gr3-grl Gr3-gr2 yilda
Ishchilar, jumladan 87,8 86,6 86,6 -1,2 -1,2 -
-asosiy 52,0 52,0 51,2 _ -0,5 -0,5 -yordamchi 35,8 34,5 35,1 -1,3 -0,7 -0,6
Mutaxassislar 9,9 9,8 9,6 +0,9 +0,7 -0,2
3.Xizmatchilar 3,1 3,2 3,3 +0,1 0,1 -
4.Kichik xizmat ko'rsatish
0,2 0,4 0,6 +0,2 +0,4 +0,2 xodimlari
Umuman SIX 100,0 100,0 100,0
Tahlil vaqtida asosiy ishchilarga nisbatan xizmat qiluvchi yordamchi ishchilaming soni qisqarganligiga alohida e’tibor berish kerak. Yordamchi ishchilar salmog’ining kattaligi ko'pgina ishlab chiqarishni tashkil qilishda va
yordamchi ishlar mexanizatsiyasida kamchiliklar borligini tavsiflaydi. Biroq, yangi texnika va texnologiyalarni joriy qilish, ayniqsa, ishlab chiqarish jarayonlarini avtomatlashtirish asosiy va yordamchi ishchilar mutlaq sonining kamayganlik holatida asosiy ishchilar sonining keskin qisqarib ketishi va yordamchi ishchilar sonining ko'payishiga olib kelishini hisobga olish kerak.
8.2 - jadvalda ishlovchilar sonining koeffitsientlarini hisoblash natijalari berilgan (SIX sonidan xodimlar kategoriyalari salmog’i). Hisoblash an’anaviy
formulalar yordamida olib boriladi.
Dostları ilə paylaş: |
