Lidi açıqlayır, “Necə?” sualına cavab veririk. Cümləni
“APA-nın cənub bürosunun məlumatına görə” ifadəsi ilə
başlamırıq, əksinə, onunla bitiririk. Çünki oxucunu əvvəlcə
“Necə?” sualının cavabı maraqlandırır, bunu kim deyib isə
sonra.
Yeni variantın üstünlüyü: xəbərin tempi saxlanılır.
sualının
cavabı.
Ağır vəziyyətdə Lənkəran mərkəzi xəstəxanasına gətirilən
əsgərlərdən biri, 1987-ci il təvəllüdlü Muradov Əhməd
Rafiq oğlu yolda keçinib. Digər iki əsgər - 1987-ci il
təvəllüdlü Cabbarov Yaşar badət oğlu və manov Ceyhun
Şahin oğlu xəstəxananın reanimasiya şöbəsində yerləşdirilib.
Yaralıların vəziyyəti ağırdır.
Lənkəran mərkəzi xəstəxanasına çatdırılan əsgərlər:
Cabbarov Yaşar badət oğlu və manov Ceyhun Şahin
oğlu reanimasiya şöbəsində yerləşdiriliblər. Yaralıların
vəziyyəti ağırdır.
Birinci cümləni lidə çıxardığımız üçün onu ixtisar edirik.
Yalnız xəstəxanaya yerləşdirilən əsgərlərin adını veririk.
ncələmə.
Digər
detallar.
ncələmə.
Digər
detallar.
Məlumata görə, hərbi maşın mülki şəxs tərəfindən idarə
edilib.
Məlumata görə, hərbi maşını mülki şəxs sürüb.
Nitqi ağırlaşdıran “hərbi maşın mülki şəxs tərəfindən idarə
edilib” ifadəsini “hərbi maşını mülki şəxs sürüb” ifadəsi
ilə əvəz edirik.
ncələmə.
Digər
detallar.
Faktla bağlı Lənkəran şəhər Polis Şöbəsində Cinayət
Məcəlləsinin 263.2 maddəsi ilə cinayət işi qaldırılıb.
Nəticə
Müdafiə
Nazirliyinin
mətbuat
xidmətindən
APA-ya
bildirilib ki, hadisə ilə bağlı nazirliyə heç bir məlumat
verilməyib.
Dəqiqləşdirici
informasiya
Yaddaş vərəqi: Birbaşa lidi necə yazmalı
Lidi yoxla:
•
Lidi oxu və özündən soruş: “Söhbət nədən gedir ?” Lid bu suala
cavab verirmi?
•
Liddə ən vacib informasiya əks olunub, yoxsa önəmsiz detallar
var. Varsa, onları çıxar, yazıda bu detalları önəmlilik dərəcəsinə
görə yerləşdirmək olar.
•
Bir cümlə - bir informasiya qaydasına əməl edilibmi, yoxsa
cümlələr “yüklənib”? Əgər “yüklənibsə”, cümlələri böl və
sadələşdir.
•
Sözlərin sayı 30-u keçməyib ki? Lidin sözlərinin sayı 25-35
arasında olmalıdır.
•
Cümlələr keçmiş zamandadırmı? Zamanlar bir-biri ilə uzlaşırmı?
Lidi tapmağa çətinlik çəkirsənsə...
•
sti xəbərin lidi sizin yaxınlarınıza bir cümlə ilə deyə biləcəyiniz
informasiya olmalıdır. Hər dəfə hadisə yerinə gedəndə ailə
üzvlərinizdən birinin, ya dostunuzun sualı qulaqlarınızda səslənsin:
“Nə olub ?” Bu sual lidə aparan ən doğru yoldur.
32
32
Yaddaş vərəqinin yazılmasında Duqlas Kosperin tipşitindən istifadə olunub.
ndi isə öyrəndiklərimizin tətbiqinə çalışaq. Çalışma 1 (bax.
Çalışmalar). Bu çalışmanı yerinə yetirərkən bir məqama xüsusi diqqət
yetirək. Liddə hər zaman “Kim ?”, “Nə ?”, “Nə zaman ?”, “Harada ?”, “Nə
üçün ?”, “Necə ?” sualları eyni dərəcədə açıqlanırmı? Yoxsa hadisədən asılı
olaraq hansısa sualın cavabı daha çox yer alır?
Lid bütün suallara cavab verməlidirmi?
“Beş barmağın beşi də bir deyil,”- deyirlər. Doğrudan da, əgər şəhadət
barmağının vəzifəsi şahidlik verməkdirsə, onun yerinə digər barmaqları
işlətməyə dəyərmi? Qələm tutmaq üçün baş barmaqla şəhadət barmağı
bəsdirsə, orta, adsız, çeçələ barmaqların dayaq verməsi kifayət edər. Lidin
sualları da belədir. Liddə “Kim?”, “Nə?”, “Nə zaman?”, “Harada?”, “Nə
üçün?”, “Necə?” suallarından hansının daha çox açıqlanması hadisənin
mahiyyətindən doğur.
“Kim ?” ya “Nə ?”
Tanınmış adamlarla bağlı hadisələr baş verəndə “Kim ?” sualı daha
çox qabardılır. Məsələn, “Dünən Respublika Artroloji Mərkəzində xalq
artisti Afaq Bəşirqızının sol ayağında cərrahiyyə əməliyyatı aparılıb”.
Ayağından əziyyət çəkən, əməliyyat keçirən insanlar minlərlə olsa da, bu
olayı xəbər edən məşhur aktrisanın özüdür.
“Kim ?” sualı olmayan yerdə “Nə?” sualı önə keçir. “Dünən Bakı
Dövlət Universitetində 56 hakimliyə namizəd imtahan verib” lidinin fokusu
hakimliyə namizədlik imtahanlarının keçirilməsidir.
mtahan verənlər
içərisində tanınmış bir kimsə olsa idi, onda lidin fokusu dəyişər, yəni “Kim
?” sualı qabardıla bilərdi.
Harada?
“Dünən slam Partiyası srail səfirliyinin önündə piket keçirməyə cəhd
göstərib” lidində “Harada ?” sualının açıqlanması önəmlidir. Liddə “Nə ?”
Dostları ilə paylaş: |