Aynur Bəşirli Aynur K
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Lidi nec ə yazmalı
- Çay üz ərind əki körpüd ən keç ən h ərbi ma şının banında ayaq üst ə dayanan 12 əsg ərd ən üçü şlaqbaumla
Təsəvvür edin ki, siz evdəsiniz, bu xəbəri oxuyursunuz və ah çəkirsiniz. Ananız soruşur: “Nə olub, a bala?” Siz nə cavab verirsiniz? Aşağıdakı variantlardan birini seçin. a. Lənkəranda faciə baş verib. b. Lənkəranın Sütəmurdov kəndində faciəvi hadisə baş verib. c. Lənkəranda əsgərlər qəzaya düşüblər. d. Lənkəranda əsgərlər qəzaya düşüblər, biri elə yolda keçinib. Birinci və ikinci cavabları eşidən yenidən soruşacaq: “Nə baş verib? Faciə? Sel, tufan, zəlzələ, yoxsa başqa bir bədbəxt hadisə ?”. Üçüncü cavab da yarımçıqdır, çünki qəzanın nəticələri açıqlanmır, hər qəza isə faciə deyil. Dördüncü variantda “faciə” sözü işlənməsə də, faktın özü – əsgərin qəza nəticəsində yolda – xəstəxanaya çatmamış keçinməsi faciənin göstəricidir. Demək, avtomobil qəzası özü-özlüyündə xəbərin canı deyil, xəbərin canı qəza nəticəsində əsgərin həlak olmasıdır. Sizi təəssüfləndirən də budur. Ananızın sualına cavab da budur. Əslində, bu xəbərin lidi birinci yox, üçüncü cümlədədir. Demək, lid gecikir. Gecikən lidsə oxucunu ləngidir, onun hövsələsini daraldır. Lidi necə yazmalı? Lid tapıldı. ndi qalır onu yazmaq. Unutmayaq ki, uğurlu lid xəbərin əsas suallarına cavab verməli, qısa və maksimum informativ olmalıdır. Elə buna görə də sözləri sayaq. Dünən saat 14:00 radələrində Lənkəranın Sütəmurdov kəndində milli orduya məxsus hərbi maşının qəzaya uğraması nəticəsində bir əsgər hadisə yerində həlak olub. Sözlərin sayı: 21-dir. “Kim? Nə? Harada? Nə vaxt?” suallarına cavab verilsə də, hadisənin nəticələri yarımçıqdır. Elə buna görə də ikinci variantı daha dolğun yazaq. Dünən saat 14:00 radələrində Lənkəranın Sütəmurdov kəndində milli orduya məxsus hərbi maşın qəzaya uğrayıb, nəticədə bir əsgər həlak olub, iki nəfər ağır yaralanıb. Sözlərin sayı: 23-ə qalxır, iki nəfərin yaralandığı əlavə olunur. Amma başqa bir sual çıxır. Həlak olan əsgər kimdir? Növbəti variantda bunu nəzərə alaq. Dünən saat 14:00 radələrində milli orduya məxsus hərbi maşın Lənkəranın Sütəmurdov kəndində çayın üzərindəki körpüdən keçərkən qəzaya uğrayıb, nəticədə 1987-ci il təvəllüdlü əsgər Muradov Əhməd Rafiq oğlu həlak olub, iki nəfər yaralanıb. Sözlərin sayı 32-yə qalxır. ndi lid bitkindir. Amma diqqət yeturiləsi incə bir məqam var. O da “Necə?” sualı ilə bağlıdır. Məlumatdan görünür ki, maşının kuzovunda ayaq üstə duran əsgərlər körpüdən keçərkən şlaqbaumla toqquşublar. Demək, hadisənin necə baş verməsi başqa bir cümlədə daha geniş açıqlanmalıdır. Liddən “Necə?”sualını çıxarmaq lazımdır. Əks halda, lid ilk baxışda hadisəni açıqlasa da, hadisənin necə baş verməsi barədə məlumat əlavə edildikdə oxucu çaşa bilər. Bizim işimiz isə oxucunu çaşdırmamaq, ona bitkin informasiya verməkdir. Aşağıdakı variantda bu cəhət nəzərə alınıb. Dünən saat 14:00 radələrində milli orduya məxsus hərbi maşın Lənkəranın Sütəmurdov kəndində qəzaya uğrayıb, nəticədə 1987-ci il təvəllüdlü əsgər Muradov Əhməd Rafiq oğlu yolda keçinib, iki əsgər ağır yaralanıb. 28 sözlük bu liddə “iki nəfər” ifadəsini dəqiqlik üçün “iki əsgər” ifadəsi ilə əvəz edirik. ndi ikinci cümlədə hadisənin necə baş verdiyini yazmaq olar. Örnək 3. “Lənkəranda faciə” xəbərinin yeni versiyasının orijinal versiya ilə müqayisəli təhlili. Qeyd: yeni versiya yağlı şriftlə, izahlar kursivlə verilib. Lənkəranda faciə Sərlövhə Dünən saat 14:00 radələrində Lənkəranın Sütəmurdov kəndində faciəvi hadisə baş verib. Dünən saat 14:00 radələrində milli orduya məxsus hərbi maşın Lənkəranın Sütəmurdov kəndində qəzaya uğrayıb, nəticədə 1987-ci il təvəllüdlü əsgər Muradov Ə hməd Rafiq oğlu həlak olub, iki əsgər ağır yaralanıb. Yeni variantda sərlövhəaltı ixtisar olunur. Oxucunun səbrini iki dəfə “faciə” və “faciəvi hadisə” ifadələri ilə sınağa çəkməkdənsə, birbaşa mətləbə - lidə keçmək lazımdır. Biz sərlövhəaltını birbaşa lidlə əvəz edirik. Yeni variantın üstünlüyü: hadisə dərhal xəbərlənir. Oxucu vaxtda udur. Sərlövhəaltı Nə? Nə zaman? Harada? Lid. Kim? Nə? Harada? Nə zaman? APA-nın cənub bürosunun məlumatına görə, çay üzərindəki körpüdən keçən hərbi maşının banında ayaq üstə dayanan 12 əsgərdən üçü şlaqbaumla toqquşaraq xəsarət alıb. Çay üzərindəki körpüdən keçən hərbi maşının banında ayaq üstə dayanan 12 əsgərdən üçü şlaqbaumla toqquşaraq xəsarət alıb. APA-nın cənub bürosunun məlumatında belə deyilir. Lid Lidin açıqlanması. “Necə?” Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|