Az rbaycan özü q d r b di
Yüklə 5,16 Mb. Pdf görüntüsü
|
_____________________Milli Kitabxana_______________________ 56 olmayan partiyalara s rf lidir" ("Bizim sr", 26 noyabr 2002-ci il). Yuxarıda deyildiyi kimi, müxalif tdaxili ç ki m l r, qar ıdurmalar, intriqalar, d rin kök salmı ziddiyy tl r, hakimiyy t h risliyi müxalif partiyaların inteqrasiyasının leyhin i l y n faktordur. Bel bir v ziyy tin sas s b bl rind n biri d müxalif tin daxilind çoxsaylı qeyri-sa lam, intellekti, ümumi dünyagörü ü v m d niyy ti a a ı olan, m suliyy tsiz adamların f aliyy t göst rm sidir. Az rbaycan Liberal Partiyasının s dri Lal övk t Hacıyeva bu m s l y münasib tini bildir r k qeyd edir: "Ç ki m l r insanların t rbiy sind n, dünyagörü ünd n, s viyy sind n ir li g lir. g r h r hansı liderin özünün m d niyy t s viyy si yüks k deyils , sözsüz ki, intriqalar da, qeyrietik münasib tl r d olacaq. M d niyy tsiz insan özün demokrat dey nd onun fikri m nd gülü do urur v qeyriciddi s sl nir" ("Xalq C bh si", 26 sentyabr 2002-ci il).
Heç übh yoxdur ki, müxalif t ba çılarının vahid namiz d c hdl ri Heyd r liyev
xsiyy ti, onun miqyası, böyüklüyü qar ısında, xalq arasında nüfuzu v hörm ti önünd hakimiyy t opponentl rinin gücsüzlüyünün v z ifliyinin etirafının göst ricisidır. Müxalif tin vahid namiz di m s l si ilk d f qaldırılmır. H l 1998-ci ild prezident seçkil ri r f sind m rhum .Elçib y müxalif td n prezidentliy yegan namiz d olma a çalı ırdı. Lakin o vaxt bir çox partiya liderl ri onun namiz dliyini d st kl m di, sonra da öz namiz dlikl rinin real olmadı ını gör r k prezident seçkil rind i tirakdan, ümumiyy tl , imtina etdil r. Müxalif tin p rak nd qüvv l rini bir bayraq altında birl dirm y sonralar da d f l rl c hd göst rilir v bu m qs dl müxt lif model v formatlar ir li sürülürdü. 2000-ci il parlament seçkil rind d Müsavat Partiyasının ba çıları müxalif partiyalarının s yl rini birl dirm k, seçkil rd vahid siyahı il i tirak etm k haqqında t klifl r ir li sürmü dül r. Lakin bu c hdl r d el ba lan ıcdan u ursuzlu a düçar oldu, onları d stakl y n tapılmadı. Son vaxtlar köhn müxalif t t r find n yaradılmı blokların daxilind ged n prosesl r bir daha sübut edir ki, bu qurumlarda t msil olunan partiyaların m kda lı ı möhk m özül v ideya üz rind qurulmayıb. Dayaqlar indid n sarsılma a ba layıb. Buna baxmayaraq, vahid namiz d ideyasının mü llifl ri vuru malarını v axtarı larını davam etdirirl r. Xüsus n d Müsavat Partiyasının s dri sa Q mb r bu m s l ni daim aktualla dırır v _____________________Milli Kitabxana_______________________ 57 h tta onun "realla ma mexanizmi"ni d t klif edir: "D f l rl b yan etmi ik ki, biz bımun (vahid namiz din R.M.) t r fdanyıq. Bunun mü yy nl m si mexanizmi kimi ilkin seçkini görürük. Hesab edirik ki, bu, n düzgün, dal tli v n demokratik üsuldur" ("Azadlıq", 8 noyabr 2002-ci il). Maraqlıdır ki, Müsavat ba çıları, bir t r fd n, guya vahid namiz din mü yy n edilm sinin özl ri üçün sas m s l olmadı ını bildirir, bu halda t bbüsün
ba qa partiyalardan g lm li oldu unu deyirl rs , dig r t r fd n, öz funksionerl rinin dilind n bu m s l nin h ll olunması vacibliyini qeyd edir, m tbuatda onu daha çox müzakir edir v tezlikl mü yy nl dirilm sinin z ruriliyini vur ulayırlar. Müsavat Partiyasının s dr müavini Arif Hacıyev hesab edır ki, "bu gün Az rbaycanda ilk d f olaraq prezident seçkil rind müxalif tin aparıcı partiyalarının vahid siyasi platforma v vahid namiz dl seçkil rd i tirak etm si ehtimah yaranıb". Onun iddiasına gör , "ictimai fıkr t sir etm k imkanı olan partiyalardan AM P, AXCP v ya Dempartiya Müsavata qo ulsa, bizi müdafi ed n klassikl rl birlikd bu, kifay tdir ki, müxalif tin vahid namiz dini ba tutmu hesab ed k. T kba ına çıxı ed n ba qa partiyaların heç bir ansı olmayacaq" ("Exo", 29 noyabr 2002-ci ü). Bu fikrin özü onu göst rir ki, vahid namiz d ideyası ba qa partiyalara, birinci növb d , AM P v ADP-y qar ı çevrilmi dir. Müsavat Partiyası s drinin birinci müavini Vur un yyub da, öz növb sind , b yan edir ki, "Müsavatm namiz di anslı namiz dl rd n biri deyil, birincisi olacaq. Müsavatın namiz dinin vahid namiz d olması üçün ciddi f aliyy t göst r c yik" ("M rk z", 26 oktyabr 2002-ci il). Bu m s l d Xalq Partiyasının s dri, slind , sa Q mb rin sözçüsü kimi tanınan P nah Hüseynov heç d Müsavat Partiyasının s drind n f rqli dü ünmür: "H r birimiz ba a dü m liyik ki, biz mütl q birl m k lazımdır. Yeni rait uy un f aliyy t göst rm k lazımdır. Köhn formatlardan yapı maqla özümüz d köhn l bil rik" (Azadlıq, 911 noyabr 2002-ci il). P nah Hüseynova gör , bir sıra siyasi blokların yaranması, onların seçkid birg i tirakı bunun konkret ifad si kimi vahid namiz d mövzusunun aktuallı ını artıracaq (" rq", 25 noyabr 2002-ci il). P nah Hüseynov öz ampluasına sadiq qalaraq müxalif t üçün blokla ma strategiyasını mü yy n edir: "Müxalif tin daxilind mü yy nl m , aydınla ma, konkretl m getm lidir. Bu, müxalif tin strukturla masının _____________________Milli Kitabxana_______________________ 58 indiki s viyy sind n siyasi bloklar m rh l sind n prezidentliy namiz dl r trafında yaradılan seçki blokları m rh l sin keçid klind aparıla bil r". P.Hüseynova gör , müxalif tin ümumi m nafel ri namin onun f aliyy tini koordinasiya ed n m kda lıq mexanizminin olması z ruridir: "8-9 siyasi t kilatın, bir o q d r d siyasi liderin yarısının birl m si müxalif tin birl m si kimi q bul edil bil r. Bu yarının vahid namiz di müxalif tin vahid namiz di olar. Bu yarı ist nil n t rkibi yox, geosiyasi, ideoloji, regional v s. m nafel rin i ar si olan namiz dl ri ehtiva etm lidir (seçdirm bizimdir R.M.) Vahid namiz d ideyası müxalif tin elektoratının t m rküzl m sin xidm t edir v bu t m rküzl m prosesinin ba a çatması konkret vahid namiz din mü yy n olunmasını mümkün ed n mühüm rtl rd n biridir" ("Yeni Müsavat", 29 noyabr 2002-ci il). 2002-ci ilin ortaların dan ba layaraq Müsavat Partiyası il sıx laq yaradan, AXCPni ("klassikl r") da ıdandan sonra onun üzvl rini Müsavat v AXCP ("islahatçılar") arasında bölü dürm y razılı a g l n li K rimov vahid namiz d m s l sin bir q d r f rqli yana ır. O bildirir ki, müxalif t vv lc müxalif tdaxili m kda lıq m s l sini mütt fiqlik s viyy sin qaldırmalıdır. g r buna nail olmasaq, onda heç olmazsa, müxalif t partiyalarının xeyli hiss sini birl dirm k v müxalif tin bu spektrind n vahid namiz d m s l sini müzakir etm k lazımdır ("Zerkalo", 14 sentyabr 2002-ci il). O, Müsavatı n z rd tutaraq deyir ki, g r vahid namiz di mü yy n etm y bizi t l sdirs l r, "kim kimi müdafi ed c k" tipli diskussiyalar aparılsa, prezident seçkil ri ayırıcı faktora çevril c k. " ndid n ba lanan söhb t yüzd yüz u ursuzlu a m hkumdur v müxalif tin parçalanmasına g tirib çıxaracaq" ("Politika ", 26 oktyabr 2002-ci il). Vahid namiz din mü yy n edilm si mexanizmin d münasib t f rqlidir. Müsavat Partiyasında bunun sas yolunu ilkin seçkil rd görürl rs , li K rimov ba qa cür dü ünür. O, hesab edir ki, bunu ölk miqyasında keçiril n ilkin seçki, müxalif tin sifari i il beyn lxalq t kilatlar, özünü t sdiq etmi sosioloji ara dırma m rk zl ri t r find n keçiril n sosioloji sor ular mü yy n etm lidir ("Yeni Müsavat", 1 dekabr 2002-ci il). li K rimov qeyd edir ki, "söhb t mü yy n meyarlar sasında b zi yarı qaydalarının razıla dırılmasından ged bil r ki, bu v ya ba qa liderin bu meyarlara uy unlu u da tam ffaflıq raitind , geni ictimaiyy tin mü ahid çiliyi il a kar oluna bil r" ("Zerkalo", 26 dekabr 2002-ci il). Bu sözl rd n
Yüklə 5,16 Mb. Dostları ilə paylaş:
|