Azərba yca n mġLLĠ elm lər akadem ġyasi a. Bakixanov adina tarġX Ġnstġtutu
Yüklə 5,21 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Azərbaycan S ovet Ġttifaqının baĢ neft bazasıdır.
260
ġura yalnız b ir məsələni - Staxanov hərəkatın ın in kiĢafı haqqında ÜĠK(b)P MK dekabr p lenumu qərarlarının yerinə yetirilməsi gediĢini mü zakirə edirdi. ġura və eləcə də 1936-cı ilin iyul ayında keçirilən Azərbaycan neft sənayesi staxanovçularının və mühəndis-texnik iĢçilərinin Ümu mbakı müĢavirəsi neft sənayesində Staxanov hərəkatın ın nailiyyətlərin i qeyd etməklə bərabər, onu daha da geniĢləndirməyin zəruriliyin i göstərdi 35 . 1936-c ı il oktyabrın əvvəlində Azə rbaycan neft sənayesində Staxanov iyirmigünlüyü keçirildiyi e lan olundu. Bu təĢəbbüs bütöv bir sənaye sahəsində Staxanov üsulunun tətbiqinə və neft sənayesində yaranmıĢ kəsirin aradan qaldırılmasına yönəldilən ə mək fədaka rlığı id i. "Pravda" qəzeti 1936-c ı il oktyabrın 13-də "Neftçi yo ldaĢlar, bakılıların təĢəbbüsünə qoĢulun" adlı baĢ məqaləsində Bakı neftçilərin in bu nəcib təĢəbbüsünü təqdirəlayiq hesab edərək, ölkən in digər neft sənayesi iĢçilərini də bu hərəkata qoĢulmağa çağ ırdı. 1936-c ı il oktyabrın 15-dən noyabrın 3-də k davam edən Sta xanov iyirmigünlüyü neft sənayesində ciddi nailiyyətlərlə nəticələndi. Bu müddətdə gündəlik neft istehsalı 56,2 min tondan 58 min tona qalxd ı. Qazıma sahəsində isə orta dəzgah - ay sürəti 623 met rdən 633,6 metrə çatdı 36 .
axırında 15824 nəfəri əhatə edirdi. Staxanov hərəkat fəhlələrin mədəni-texn iki səviyyəsi yüksək olan sahələrdə daha geniĢ yayılırd ı. Belə ki, əgər 1935-ci il noyabr ayının 1-də neftayırma sənayesi sahəsində çalıĢan fəhlələrin yalnız 9,1 faizi Sta xanov hərəkatı ilə əhatə olunmuĢdusa, bu faiz 1937-ci ilin əvvəlində 46,4-ə, 1937-ci ilin a xırında isə 54,5-ə qalxmıĢd ı. Ha lbuki, həmin vaxtda neft istehsalı sahəsində iĢləyən fəhlələrin 36,7 fa izi, neft maĢınqayırması sahəsində 41,1 faizi, neft tikintisi sahəsində isə 33 faizi Staxanov hərəkatına qoĢulmuĢdu 37 . Bütün ölkədə olduğu kimi, Azərbaycanda da kommun istlər Staxanov hərəkatının geniĢlənib inkiĢaf etməsində böyük fəallıq göstərərək onun ön sıralarında gedirdilər. 1937-ci ilin axırında respublika neft sənayesində iĢləyən ko mmunistlərin 66 faizi staxanovçu idi 38 .
əslində o vaxtlar Staxanov hərəkatın ı əsil kütləv i fəhlə hərəkatına çevirə bilməd ilər. Bu vəziyyətin səbəblərindən biri partiya və həmkarlar Ġttifaqları orqanların ın "süni Ģəkildə", deklarativ olaraq - ancaq sözdə "əmək coĢqunluğu" cəhdləri, hay-küy salmaqla fəhlələrin əmək fəaliyyətini maddi maraqlandırma prinsipi əsasında qurmaları id i. Zəh mətkeĢ xalq Ģüurlu surətdə müəyyən çatıĢmazlıqlara dözür, ü zücü zəhmət və məiĢət çətinliklərinə tab gətirir, ü mid edirdi ki, bu çətinliklər müvəqqətidir və indi onlar "özlərinin parlaq gələcəklərini" - sosializm cəmiyyətini qururlar. Fəhlələr, mühəndislər, 261
mütəxəssislər bu illərdə sənayeləĢdirmənin müvəffəq iyyətlərin i əzmkarlıqla təmin edir, xalq təsərrüfatın ın inkiĢafında müəyyən irəliləyiĢlərə nail olu rdular. Azərbaycan S ovet Ġttifaqının baĢ neft bazasıdır. Birinci beĢillik təzə tikintilərlə səciyyələnirdisə, Ġkinci beĢillik əsas etibarilə yeni müəssisələrin və yeni texnikanın mənimsənilməsi beĢilliy i oldu. La kin bu, o demək d eyildi ki, ikinci beĢillikdə tikintin in miqyas ı məhdudlaĢırdı. Birinci beĢillik illərində Azərbaycanda 25 iri dövlət sənaye müəssisəsi tikilmiĢ və iĢə salın mıĢdı, Ġkinci beĢillikdə isə yeni texnikaya əsaslanan 27 müəssisə istismara verilmiĢdi 39 .
səciyyələnirdi: Azərbaycan xalq təsərrüfatına (ko lxo zlarsız) sərf edilən 379 milyon manat (müqayisəli qiy mətlə) birinci beĢillikdəkindən 2,7 dəfədən, sənayeyə qoyulan 252 milyon isə 2,8 dəfədən ço x idi. Respublika xalq təsərrüfatına qoyulan bütün kapitalının 66,5 faizi sənayeyə, 11,3 faizi nəqliyyat və rabitəyə, 5,8 faizi kənd təsərrüfatına, 16,1 faizi mən zil tikintisinə, elm, mədəniyyət, maarif, səhiyyə və s. yönəldilmiĢdi 40 .
sənayesinin in kiĢaf etdirilməsi partiya və dövlətin ən mühüm vəzifəsi idi. 1932- ci ilə qədər respublikada neft ancaq AbĢeron regionunda çıxarılırdısa, ikinci beĢillikdə ölkədə neftə olan tələbatın sürətlə artması ilə əlaqədar onun coğrafıyasının geniĢləndirilməsi ön plana çəkild i. AbĢeronda Lökbatan, Ələt, Puta, Qaraçu xur, Qa la və s. yeni neft sahələrində neft çıxarılması ilə yanaĢı, Neftçala və Siyəzəndə də yeni neft sənaye rayonları yaradıldı. Açıq dəniz Ģəraitində neft quyularının qazılması, hasil edilməsi, onun nəqli, mədənlərin enerji və avadanlıqla təchizi, iĢçi qüvvəsindən istifadə qurudakına nisbətən olduqca çətin və baha baĢa gəlməsinə baxmayaraq, ikinci beĢillikdə dənizdə də kəĢfiyyat iĢlərinin aparılmasına baĢlandı. Görkəmli neftçi- mühəndis Fətulla Əsəd oğlu Rüstəmbəyovun bilavasitə səyləri və rəhbərliy i ilə ilk dəfə açıq dənizdə neft istehsalının əsası qoyuldu. 1935-ci il may ın 12-də Sovet Ġttifaqında ilk dəfə o laraq, Pirallahı (keçmiĢ Artyom) adası yaxın lığ ında 775 metr dərin likdə, dövrü üçün görünməmiĢ qısa müddətdə - 52 gündə qazılmıĢ, ilkin debiti 30 ton olan dəniz quyusu neft verdi. Ġyunun 14-də "Bakinski raboçi" ("Bakı fəh ləsi") qəzeti bütün dünyaya elan etmiĢdi: "SSRĠ-də ilk dəfə olaraq dənizdə 30 hektar neftli sahə əldə edilmiĢdir. Burada artıq 30 quyunun özülünü qoymaq mü mkündür və onlar Ģübhəsiz neft verəcək". Burada 1936-1937-c i illə rdə qazılıb istismara verilmiĢ 157 saylı quyu hələ də neft verməkdədir 41 .
Dərin qazıma, burma qazıması və turbobur qazımada mühü m müvəffəqiyyətlər əldə edilmiĢdi. Qazıma iĢləri yüz faiz burma qazıması və turbin üsulu ilə Yüklə 5,21 Mb. Dostları ilə paylaş:
|