Azərba yca n mġLLĠ elm lər akadem ġyasi a. Bakixanov adina tarġX Ġnstġtutu
Yüklə 5,21 Mb. Pdf görüntüsü
|
106
La kin Azə rbaycanda milli kadrların xüsusi çəkisi yenə də aĢağı idi. Çünki neft istehsalını tez artırmaq naminə kənardan iĢçi qüvvəsi gətirilir və əvvəllərdəki kimi, "hakim Ģovinist siyasəti" nəticəsində milli fəhlə kadrlarının hazırlan masına əhəmiyyət verilmird i. Xüsusilə iri mexan iki zavodlarda, istehsalat aparatında ixtisaslı azə rbaycanlı kadrlar hazırlan ması yara ma z vəziyyətdə idi. Belə vəziyyətin konkret səbəblərindən biri kad r məsələsində hakim millətçilik dəst-xəttini tutmuĢ Mərkəzin göndərdiyi partiya və təsərrüfat rəhbərlərinin, xüsusən də Azərneftin rəisi A.P.Serebrovskinin inzibati-amirlik siyasəti idi. Onlar istehsalata Azərbaycan qəzalarında yeni fəhlələr, cəlb etmək və onlara mü xtəlif ixtisaslar öyrətmək əvəzinə, asan yolla getməyə - ölkənin mü xtəlif yerlərindən gəlmək
ucu z fəh lə qüvvəsinə, hətta hərbi sürgündən qayıtmıĢ Vrangel əsgərlərinə üstünlük verirdilər. Digər səbəb respublikanın kənd əha lisinin torpağa bağlılığı, cavanların əsasən savadsız olması, zamanın ümumi inkiĢafından geridə qalması idi. Yeni fabrik-zavod məktəbində təhsil alanlar sırasında da azərbaycanlı gənclər ço x az idi. N.Nərimanov və həmfikirləri Azərbaycanlı fəhlələrin yeni həyatda, respublika təsərrüfatının idarə olunmasında fəal iĢtirakını təmin etmək üçün onların təhsil səviyyəsini yüksəltmək, ixtisas və həm də siyasi səviyyələrini qa ldırmaq yolunda böyük səylər və konkret tədbirlər həyata keçirirdilər 190 . N.Nərimanov hər bir yüksək ixtisaslı fəhləni on müsəlman fəhlə hazırlamağa çağırd ı 191
. Azərneftin, dağ-mədən iĢçilərinin və dənizçilə rin həmkarlar ittifaqları təĢkilatları qarĢısında belə bir vəzifə qoyulmuĢdu ki, 1924-cü ildə FZġ məktəblərinə bir mindən az olmayaraq azərbaycanlı Ģagirdlər cəlb etsinlər, qarĢıdakı üç il ərzində isə azərbaycanlılardan min beĢ yüz ixtisaslı fəhlə hazırlasın lar 192
. 1924-cü ilin mayında FZġ məktəblərində təhsil alanların 40 faizini azərbaycanlı gənclər təĢkil edirdi 193
. Bir il ərzində Bakı dəmir yol texniki kurslarında 455 ixtisaslı fəhlə - azərbaycanlı dəmiryolçu hazırlandı 194 .
Özünün çoxmillətli, beynəlmiləl xarakterini qoruyub saxlayırdı. 1926-cı il oktyabrın 1-nə olan məlu mata görə, Azərneftdə iĢləyənlərin 27,4 faizi azərbaycanlılar (Cənubi azərbaycanlılarla birlikdə) idi. Azərbaycanlılar fəhlələrin 31,4, kiçik xid mət iĢçilərinin 30,3, qulluqçuların isə 6,8 faizini təĢkil edirdi l94 a .
təmərküzləĢməsi ilə yanaĢı, əmək fəallığ ı da artdı. 1922-1923-cü illərdə Bibiheybət neftçiləri mədənləri bərpa etmək üçün iĢ gününü könüllü surətdə uzatmağı qərara aldılar. Onlar səhər 5-7-də iĢə baĢlayır və axĢam 5-9-da qurtarırdılar 195 . Ramana fəhlə briqadası 52 saat müddətində yeni buruq qurdu. Bu, müharibədən əvvəlki səviyyəni ötən rekord sürət 196
hökumət tərəfindən xüsusi qeyd olundu. V.Ġ.Len in adına (indikı H. Z. Tağıyev adına) toxuculuq fabrikin 107
qabaqcıl fəhlələri arasında toxucu Ənvər Quliyev eyni zamanda üç dəzgahda iĢləyərək, aylıq normadan əlavə, həm də yüksək keyfiyyətli 400 arĢın parça toxu muĢdu. Fəhlələr arasında ixtiraçılar və səmərələĢdiricilər hərəkatı meydana çıxdı. Bakı müəssisələrində ixtiraçılığa yardım edən xüsusi komissiyalar 199
, 1923-cü ildə isə Azərneftin nəzdindəki texniki büro yanında ixtiraçılıq üzrə komissiya yaradıldı 200
. Elə o zaman da Azərbaycan SSR AXTġ-nin Rəyasət Heyəti yanında fəhlə ixtiraçılıq bürosu (FĠB) fəaliyyətə baĢladı 201 . Ġxt iraç ı fəhlə lər mü kafat alır 202 və
Azərbaycan SSR-in Qırmızı Əmək Bayrağı ordeni 203
və respublika göstərici Sərgisinin d iplo mu ilə təltif o lunurdular 204 .
olunmasına cəlb edilməsi məqsədilə "sosialist demokratiya"sının təzahürü sayılan istehsalat müĢavirələri təĢkil olunurdu. Bakıda ilk istehsalat müĢavirələri 1922-ci ilin fevralında fabrik-zavod rayonu müəssisələrində, mayda Bibiheybət müəssisələrində yaranmıĢdı. 1924-cü ilin baĢlanğıcında Bakı müəssisələrində 52 istehsalat müĢavirəsi fəaliyyət göstərirdi 205 . 1925-ci ildə isə bütün Azərbaycanda onların sayı 145-ə çatmıĢdı 206
. Ġstehsalat müĢavirələrində fəhlələrin özləri istehsal məsələlərinə baxır, onları mü zakirə edir və birgə qərar qəbul edirdilər. Ġstehsalat müĢavirələri yığıncaqlarında əsasən əmək məhsuldarlığını artırmaq, məhsulun maya dəyərini aĢağı salmaq, xammala və materiallara qənaət etmək diqqət mərkəzində dururdu. Həmin ildə artıq qəzalarda olan müəssisələrdə, o cümlədən Tovuz sement zavodunda 207 , Gəncə yağ-piy ko mbinatında 208 istehsalat müĢavirələ ri fəaliyyətdə idilər. 1926-1927-ci ildə təkcə Bakıda 206 ü mu mzavod, 20 sex istehsalat müĢavirəsi fəaliyyət göstərirdi. 1927-1928-ci ildə onların sayı 337-yə çatmıĢdı 209
. Qəzalarda da istehsalat müĢavirələrinin fəaliyyəti ildən-ilə geniĢlənirdi. Məsələn, Gəncə qəzasında onların sayı 1927-ci ilin iyununda 30- a 210
, respublika üzrə isə 487-yə çatmıĢdı 211
. Ġstehsalat müĢavirələri neftçi fəhlələrin 70-75 faizini əhatə edird i 212 . BaĢqa sənaye sahələrinin istehsalat müĢavirələrində isə fəhlələrin iĢtirakı xeyli aĢağı, məsələn, to xuculuq sənayesində iyirmi yeddi faiz, metal emalı senayesində on üç faiz, tamlı məhsullar sənayesində səkkiz faiz id i 213
. Kütlələrin əmək fəallığının artırılmasına nail olmaq üçün mü xtəlif müsabiqələr və baxıĢlardan da istifadə o lunurdu. Azərneftin müəssisələri 1927-ci ilin sonu - 1928-c i ilin əvvəllə rində SSRĠ AXTġ -nin keçirdiyi ən ya xĢ ı müəssisələrin Ümu mittifaq müsabiqəsində iĢtirak etmiĢdi. SSRĠ dağ-mədən və yanacaq sənayesi üzrə beĢ mü kafatın ikisini A zərneft in müəssisələri - birinci mü kafatı Balaxanı, üçüncüsünü isə Suraxanı mədənləri q rupu almıĢdı 214
. Azərbaycan müəssisələri 1928-ci
ilin dekabrında istehsalat müĢavirələrinin Ümu mittifaq baxıĢında da fəal iĢtirak etmiĢdi. BaxıĢ ın Yüklə 5,21 Mb. Dostları ilə paylaş:
|