5. Yusifova Sarıgül Qurban qızı
6. Əmiraslanov Qədir Nəbi oğlu
7. Əsgərov Həmid Məmməd oğlu
8. Əbürrəhmanov Vahid Həmid oğlu
1966
1946
1970
Qoğos
Kirov
Calaloğlu
Kuybışev
1988
1988
1988
1989
suda boğmaqla
xəstəxanada yoxa
çıxıb
itkin düşüb
işgəncədən
Qeyd: Bu siyahı müvafiq sənədlərə əsaslanaraq Azərbaycan Qaçqınlar Cəmiyyətində
tərtib edilmişdir.
11. 1988-ci ilə qədər indiki Ermənistanda mövcud olan
Azərbaycanlı yaşayış məntəqələri
Amasiya (Ağbaba) rayonu
1. Oxçoğlu (Vaxçi-1991), 2. Güllübulaq (Ardahan-1991) 3. Çaxmax (Kamxut-1991),
4. Mağaraçıq, 5. Qaraçanta (Əzizbəyov-1939, Arekdanem-1990), 6. Daşkörpü, 7. İbiş
(Dayrik-1991), 8. Qoncalı (Zarişat-1991), 9. İlanlı (Çaybasar-1946, Aravet-1991), 10.Düzkənd
(Halvar-1991), 11. Qaranamaz (Yeniyol-1935, Ağvorik-1991), 12. Göllü (Vardenis-1991), 13.
Təpəkənd (Daşdavayr-1990), 14. Sultanabad (Şurabad), 15. Balıqlı, 16. Öksüz (Dalarik-1991),
17. Güllücə, 18. Ellərkənd, 19. Çivinli (Yeğnacur-1991), 20. Hozukənd (Quzukənd), 21.
Qarabulaq (Şağik-1991)
Qarışıq yaşayış məntəqəsi:
22. Amasiya (Namasa)
Noyemberyan rayonu
1.Yuxarı Körpülü
Qarışıq yaşayış məntəqələri:
2. Debedavan (Baraxlı), 3. Ləmbəli (Baqrataşen-1972), 4. Ayrım sovxoz (Btğavan), 5.
Aşağı Körpülü (Haxtanaq-1978), 6. Ayrım (qəsəbə dəmiryol stansiyası)
Ararat (Vedi) rayonu
1. Şidli (Yexeqnavan-1991)
Qarışıq yaşayış məntəqələri:
2. Xalisa (Noyakert-1991), 3. Arazdəyən (Yerasx-1968), 4. Şirazlı (Vosketan-1991), 5.
Qaralar (Aralez-1978), 6. Yengicə (Sisavan-1978), 7. Taytan (Vanaşen-1978), 8. Kiçik Vedi, 9.
Şıxlar (Lusarat-1978), 10. Avşar, 11. Çimənkənd (Urcadzor-1978), 12. Dəvəli (Ararat şəhəri-
1947), 13. Vedi, 14. Daşdı (Daştakar-1968), 15. Dəvəli kəndi, 16. Armaş, 17. Çəmbərək
(Surenavan)
Krasnoselo (Çəmbərək) rayonu
1. Cil, 2. Ardanış, 3. Şorca, 4. Toxluca (Draxtik-1991), 5. Ağbulaq (Axperek-1991), 6.
Gölkənd (Ayqut-1991), 7. Çaykənd (Dprabak-1991), 8. Əmirxeyir (Kalavan-1991), 9. Bəryabad
(Barepat-1991), 10. Yanıqpəyə (Meşəkənd-1978), 11. Çıvıxlı, 12. Qaraqaya (Çoravank-1991),
Qarışıq yaşayış məntəqələri: 13. Çəmbərək (Krasnoselo), 14. Orconikidze
Tumanyan (Allahverdi) rayonu
1. Böyük Ayrım, 2. Bala Ayrım, 3. Yuxarı Axtala
Qarışıq yaşayış məntəqələri:
4. Allahverdi (Mədən qəsəbəsi), 5. Şamlıq qəsəbəsi, 6. Aşağı Axtala qəsəbəsi
(Gümüşxana), 7. Cılız, 8. Axtala dəmiryol stansiyası
Mehri rayonu
1. Nüvədi, 2. Aldərə, 3. Lök (Vartanizor)
Qarışıq yaşayış məntəqələri:
4. Maralzəmi, 5. Lehvaz, 6. Mehri, 7. Astazur (Şivanidzor-1935)
İcevan (Karvansara) rayonu
1. Göyərçin, 2. Mürteyil (Çiçəkbulaq-1978, Qeqatan-1991), 3. Haqqıxlı (Vurğun-1978,
Hovk-1991), 4. Alaçıqqaya (Alaçux), 5. Ağkilsə (Çermakavan-1991), 6. Polad (Xaçardzap-
1991), 7. Salah (Akanavank-1991)
Yeğeqnadzor (Keşişkənd-Mikoyan) rayonu
1. Qabaxlı, 2. Ələyəz (Yexeqis-1991), 3. Qovuşuq (Yermon-1991), 4. Aysəsi (Qızılgül-
1946, Arates-1991), 5. Qalaser, 6. Gədikvənk, 7. Qaraqaya, 8. Güldüzü (Vardahovit-1991)
Qarışıq yaşayış məntəqələri:
9. Əməğu, 10. Sallı, 11. Hors, 12. Ağkənd (Ağncadzor-1968), 13. Çivə
Sisyan (Qarakilsə) rayonu
1.Qızılcıq, 2. Slfulu, 3. Murxuz, 4. Şıxlar, 5. Ağüdü (Aqitu-1991), 6. Urud (Vorotan-
1968), 7. Ərəfsə (arevis-1968), 8. Çomərdli (Tanahat-1991)
Qarışıq yaşayış məntəqələri:
9. Dəstəkirt, 10. Vağudi, 11. Şəki
Gorus rayonu
1. Şurnuxu, 2. Ağbulaq, 3. Qurdqalaq
Kalinino (Vorontsovka) rayonu
1. Qızıldaş (Aruni-1991), 2. Sarıyar (Apaven-1991), 3. Evli (Coramut-1991), 4.
Çüçəkənd (Qızılşəfəq-1935), 5. Soyuqbulaq (Paqaxpyur-1991), 6. İlməzli, 7. Qaraqala, 8.
Dəmirçilər (Qoqavan-1991), 9. Qaraisa (Meqahovit-1991)
Qarışıq yaşayış məntəqələri:
10. Kalinino qəsəbəsi (Taşir-1991), 11. Novoselcovo, 12. Saratovka, 13. Privolnı, 14.
Kruqloşışka, 15. Medovka, 16. Mixailovka, 17. Petrovka (Qurdqala), 18. Blaqodarno, 19.
Lorsovxoz
Qukark (Böyük Qarakilsə) rayonu
1. Hallavar, 2. Yuxarı Kilsə, 3. Mollaqışlaq (Güllüdərə-1978), 4. Xancığaz (Gözəldərə-
1940, Ağnavadzor-1991), 5. Arcut, 6. Neydərli, 7. Aşağı Kilsə
Qarışıq yaşayış məntəqələri:
8. Vartanlı (Şaumyan), 9. Fioletovo, 10. Lermontovo
Vardenis (Basarkeçər) rayonu
1. Hüseynquluağalı (Nərimanlı, Şatavan-1991), 2. Böyük Qaraqoyunlu (Əzizli-1935,
Norabak-1991), 3. Aşağı Şorca, 4.Yuxarı Şorca, 5. Daşkənd (Ayrk-1991), 6. Sarıyaqub
(Çaxkadzor-1991), 7. Qayabaşı (Qeğamabak-1991), 8. Qoşabulaq (Şadcrek-1991), 9. Zərzibil
(Zərkənd-1935, Kut-1991), 10. Ağkilsə (Azad-1935), 11. Zod (Çotk-1991), 12. Babacan
(Qızılkənd-1978), 13. Pəmbək, 14. Dərə (Daranek-1991), 15. Şişqaya (Qukariç-1991), 17. Bala
Məzrə (Pokr Masrik-1991), 18. Qaraiman (Sovetkənd-1978, Kaxank-1991), 19. Kəsəmən
(Bahar-1978, Arpunk-1991), 20. İnəkdağı (Yenikənd-1978, Tretuk-1991), 21. Qanlı (Qamışlı-
1946), 22. Kərkibaş (Şəfəq-1967, Vanevan-1991), 23. Subatan (Qexakar-1991), 24. Canəhməd
(Günəşli-1969, Kutakan-1991), 25. Ağyoxuş, 26. Sətənəxaç (Güney-1935, Arevuni-1991)
Qarışıq yaşayış məntəqələri:
27. Yuxarı Zağalı (Aqaradzor-1978), 28. Çaxırlı (Sovetakert-1978, Kaxakn-1991), 29.
Tüstülü (Lusaqeunk-1978), 30. Böyük Məzrə (Medz Masrik-1991), 31. Qızılvənk (Çiçəkli-1940,
Makenis-1978), 32. Torf
Masis (Zəngibasar) rayonu
1. Zəhmət (Xaçpar-1991), 2. Dostluq (Qaraqışlaq, Ayanist-1991), 3. Dəmirçi (Darbnik-
1991), 4. Sarvanlar (Sis-1991), 5. Rəncbər, 6. Zəngilər (Zorak-1991), 7. Kalinin qəsəbəsi
(Həbilkənd, Reyhanlı, Seyidkənd-Noramarq-1991)
Qaraşıq yaşayış məntəqələri:
8. Yuxarı Necili (Nizami-1978), 9. .Aşağı Necili(Sayat Nova-1978), 10. Rəhimabad, 11.
Mehmandar (Hovtaşad-1978), 12. Şöllü (Daşdavan-1978), 13. Arbat, 14. Uluxanlı (Zəngibasar,
Masis-1950) qəsəbəsi
Əzizbəyov (Paşalı-Vayk rayonu)
1. Köçbəy (Yeğedzor-1991), 2. Leyliqaçan, 3. Saravan, 4.Axta, 5. Gomur (Qomk-1991),
6. Kabud, 7. Gülüstan (Nor Aznaberd-1991), 8. Zeytə (Zedea-1991), 9. Terp (Saravan-1960)
Qarışıq yaşayış məntəqələri:
10. Karmraşen (Kotanlı), 11. Qndevaz, 12. Horadiz (Oradis-1968)
Spitak (Hamamlı) rayonu
1. Qursalı, 2. Saral
Qarışıq yaşayış məntəqəsi:
3. Qızılörən (Şenavan-1946)
Stepanavan (Cəlaloğlu) rayonu
Qarışıq yaşayış məntəqələri:
1. Rus Gərgəri (Puşkino-1937), 2. Gərgər 3. Kələkürək, 4. Kirov (Xarxar), 5. Çubuqlu
(Kuybışev-1939), Qara Məmməd (Maksim Qorki-1939)
Artaşat (Qəmərli) rayonu
Qarışıq yaşayış məntəqələri:
1. Yamancalı (Desxut-1967), 2. Bayburd
Abovyan (Ellər) rayonu
Qarışıq yaşayış məntəqələri:
1. Göykilsə (Kaputan-1935), 2. Nurnus
Hoktemberyan (Qurduqulu) rayonu
Qarışıq yaşayış məntəqəsi:
1. Bağçalar (Baqaran-1968)
Azərbaycanlılar yaşamış respublika tabeliyində olan
şəhərlər:
1. İrəvan
2. Kirovakan (Vanadzor-1990)
3. Hrazdan
4. Stepanavan
5. Cermuk
6. Leninakan (Gümrü-1990)
İrəvan şəhərinin görünüşü (XVII əsr)
İrəvandakı Cümə Məscidi (XVII əsr).
Rəssam: Şarden
İrəvan şəhərindəki Sərdar sarayı
İrəvan şəhərindəki Sərdar
Pənah xanım ermənilər tərəfindən
sarayından görünüş
dağıdılmış İrəvandakı evi
İrəvan qalasının alınması
İrandan 40 min erməninin İrəvan
xanlığı (1 oktyabr 1827-ci il). Rəssam Rubo
ərazisinə köçürülməsi
İrəvan zadəganları (1860)
ERMƏNİ · АРМЯНИН· ARMENIAN
Neronun xəritəsi
A.S.Qriboyedov İ.F.Paskeviçə ermənilərin İrandan Qarabağa köçürülməsi ilə
bağlı müraciəti
* “İsmailliyyə” yanğından sonra
1918-ci ilin martında ermənilər tərəfindən yandırılmışdır
30-cu illərdə soydaşlarımızın saxta ittihamlar əsasında
Ermənistanda repressiyalara məruz qoyulmalarına dair sənədlər.
Sənəd 1
Sənəd 2
Azərbaycanlıların 1948-1953-cü illərdə
Ermənistandan köçürülməsinə bais olan qərarlar
1948-1953-cü illərdə Ermənistandan köçürülən
azərbaycanlılara verilən köçmə biletinin nümunəsi
Ermənistanda işgəncəyə məruz qalmış
Tarixin
qanlı səhifələrinin şahidi və
azərbaycanlı qadın
qurbanı olan soydaşlarımız
1988- ci ilin qışında Ermənistandan qovulan
soydaşlarımızın qarlı aşırımları aşarkən başlarına gələn fəlakətlər
Ermənilərin azərbaycan torpaqlarında dövlət qurmalarına yardımçı olan rus dövlət
xadimləri və sərkərdələri
I
Pyotr II
Yekaterina
Qraf
V.Zubov
A.Suvorov
Knyaz Mədətov
Qraf Paskeviç Erevanski
General P.Sisianov
A.Qriboyedov
Knyaz Arqutinski Dolqoruki
General İ.Lazarev Canişin A.Yermolov
V.İ.Lenin
Ermənilərin Dağlıq Qarabağa Marağadan köçürülmələrinin 150 illiyi (1978)
şərəfinə ucaldılmış abidə (indi sökmüşlər)
1988-1994-cü illərdə Ermənistan tərəfindən işğal olunmuş
Azərbaycan əraziləri və qaçqınların məskunlaşdıqları rayonlar
Erməni şovinizmini ifşa edən əsərlər
MÜNDƏRİCAT
Ön söz
I Fəsil. Qərbi Azərbaycana Ermənilərin kütləvi axını və Azərbaycanlıların
ilkin qaçqınlıq dövrü (XVII-XIX əsrlər)
1. Ermənilərin dövlət yaratmaq səyləri
9
2. İlkin qaçqınlıq dövrü. Erməni vilayətinin təşkili
18
3. İrandan ermənilərin köçürülməsi
25
4. Türkiyədən ermənilərin köçürülməsi
33
II F ə s i l. XX əsrin əvvələrində ermənilərin
törətdiyi qırğınlar
1. 1905-1906-cı illər qırğınları
45
2. Erməni quldur dəstələrinin təşkili
(1914-18)
53
3. Müharibə müddətində ermənilərin törətdikləri qırğınlar
64
4. 1918-ci ilin əvvəlində Bakı quberniyasında erməni vəhşilikləri
79
5. Azərbaycan Demokratik Cümhuriyyəti dövründə
milli münaqişələr və qaçqınlar
problemi
94
III F ə s il. Ermənistanda Azərbaycanlılara qarşı reprerssiya və
deportasiya siyasəti
1. Otuzuncu illər repressiyası
105
2. 1948-1953-cü illər deportasiyası
112
3. Erməni şovinizminin dirçəlməsi (1960-1987-ci illər)
123
4. İndiki Ermənistanda Azərbaycanlılara qarşı sonuncu
soyqırım (1988-1989-cu illər) 130
IV F ə s i l.Ermənistanın Azərbaycana qarşı
ərazi iddiaları
1. Dağlıq Qarabağda erməni saxtakarlığı
152
2. Dağlıq Qarabağ münaqişəsi Ermənistanın
Azərbaycana qarşı ərazi iddiasıdır
158
Son söz əvəzi
170
Ə l a v ə l ə r
1. Xəritə-Qədim Oğuz yurdu-indiki Ermənistan
176
2. 1826-1828-ci illər Rusiya-İran, 1828-1829-cu illər Rusiya-Türkiyə
müharibələri nəticəsində İrəvan xanlığının ərazisində daqıldılmış
kəndlərin siyahısı
178
3. 1828-ci ildə yaradılmış Erməni vilayətinədə (İrəvan əyaləti)
kəndlərinin siyahısı
181
4. Erməni vilayəti əhalisinin siyahıya alınmasının
nəticələri (İ.Şopenə görə)
186
5. 1918-ci ildə İrəvan quberniyasında dağıldılmış və
boşaldılmış azərbaycanlı yaşayış məntəqələrinin siyahısı
190
6. 1919-cu ilin son iki ayında ermənilərin İrəvan quberniyasında
darmadağın etdikləri müsəlman kəndlərinin siyahısı 196
7. 1920-1988-ci illərdə Ermənistanda adları dəyişdirilmiş türk
mənşəli yaşayış məskənlərinin siyahısı
198
8. 1991-ci il aprelin 9-da Ermənistanda dəyişdirilmiş
toponimlərin siyahısı
215
9. 1948-1953-cü illərdə indiki Ermənistandan köçürülən
Azərbaycanlı kəndlərinin siyahısı
217
10. 1988-1990-cı illərdə Ermənistanda öldürülən
Azərbaycanlıların siyahısı
221
11. 1988-ci ilə qədər indiki Ermənistanda mövcud olan
Azərbaycanlı yaşayış məntəqələri
232
12. Erməni təcavüzü nəticəsində Azərbaycan Respublikasında
zəbt edilmiş, dağıdılmış və yandırılmış yaşayış məntəqələri və
sosial obyektlər 237
13. Azərbaycanlılara qarşı edilmiş vəhşiliklərin açıqlanması və
erməni terrorizm qurbanlarının xatirəsinin əbədiləşdirilməsi
haqqında Azərbaycan Respublikası prezidentinin 23 fevral
1993-cü il tarixli fərmanı
238
14. 1948-1953-cü illərdə Azərbaycanlıların Ermənistan SSR
ərazisindəki tarixi-etnik torpaqlarından kütləvi surətdə deportasiyası
haqqında Azərbaycan Respublikası prezidentinin 18 dekabr
1997-ci il tarixli fərmanı
243
15. Azərbaycanlıların soyqırımı haqqında Azərbaycan Respublikası
prezidentinin 26 mart 1998-ci il tarixli fərmanı
247
16. Tarixin qara səhifələrini əks etdirən şəkillər və xəritələr 253
17. Mündəricat 277
Yığılmağa verilmişdir: 03.03.98
Çapa imzalanmışdır: 07.05.98
Şərti çap vərəqlərinin həcmi 19
Çap vərəqlərinin həcmi 17,5
Sifariş № 189. Tiraj 1000. Qiyməti razılaşma ilə.
Dostları ilə paylaş: |