Azərbaycan döVLƏT İQTİsad universiteti unec X. H. Kazımlı, Q. S. Bayramov, B. C. Sadıqov

Çin  Xalq  Respublikas

ının 

t

əcrübəsi  uğurlu  olmaqla  yanaşı  həm  də  spesifikliyi  ilə  fərqlənir.  Bu  ölkədə 

s

ənaye  ilə  aqrar  sektor  arasında  qurulan  sağlam  qarşılıqlı  əlaqə  Çin  “iqtisadi 

möcüz

əsi”nin  əsas  faktoru  olmuşdur.  Çinin  iqtisadi  strategiyasında  sənaye 

h

əmişə  prioritet  xarakter  daşıdığından  aqrar  sektor  da  daima  onun  inkişafına 

xidm

ət  etmiş  və  bu 1949-78-ci illərdə  aqrar sektorda toplanan izafi  kapitalın 

s

ənaye  sektoruna  yönəldilməsi  istiqamətində  olmuşdur.  Mərkəzi  planlı  xalis 

sosialist 

iqtisadiyyatının  olduğu  həmin  dövrdə  dövlət  inhisarçı  formada  aqrar 

m

əhsulları  satın  alır  və  aşağı  qiymətlərlə  reallaşdırırdı.  Bu  siyasətdə  məqsəd 

s

ənaye    sahələrini ucuz əmək və  material  ehtiyatı  ilə  təmin edərək  onların 

g

əlirlərini  artırmaq  və  bu  sektorda  kapital  investisiyaları  formalaşdırmaq 

olmuşdur.  

1978-i  il  Çin  Komunist 

Partiyasının  XI  Qurultayının  III  Pleniumunda 

q

əbul olunan və aşağıdakı istiqamətləri əhatə edən iqtisadi strategiya isə  yeni 

bir dövrü, iqtisadiyatda bazar iqtisadi prinsiprin

ə keçid dövrünü başlatmışdır: 

♦

 

Daxili siyas

ətdə:  

 a) Aqrar 

istehsalın qeyri- mərkəzləşdirilməsi;  

b) Fiskal sistemin qeyri- m

ərkəzləşdirilməsi;  

c) Qiym

ətlərin tənzimlənməsinin yumşaldılması;  

♦

 

Xarici siyas

ətdə :Açıq Qapı Siyasəti (Open Door Policy);  

İslahatların  başladığı  dövrə  qədər  Çində  torpaqlar  xüsusi  və  kollektiv 

n

əzarətdə  olan  torpaqlara bölünürdü. Əkilən ərazilərin 6,2 faizini əhatə edən 

xüsusi    istifad

ədə  olan  torpaqlar  əsasən  qədim  ailələrə  mənsub  olmaqla  onlar 

üz

ərindəki istehsal qərarları demək olar ki, sərbəst şəkildə verilirdi.   

İlkin  olaraq  Çin  iş  qüvvəsinin 70  faizini  özündə  birləşdirən  aqrar 

sektorda 

aparılan isahatlar isə iki mühüm elementi, Ailəvi Cavabdehlik Sistemi 

(Household Responsibility  System  -  HRS)  v

ə  İkili  Qiymət  Sistemini  (Dual 

Track Price System) özünd

ə birləşdirirdi.