Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyasının professoru, tarix
Yüklə 1,94 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- «Azərbaycan» qəzeti, 30 sentyabr 1994
- Heydər Əliyevin dövlətçilik fəaliyyəti müəllifin digər əsərlərində də şərh edilmişdir: İ.Z.İsmayılov. Dünya Azərbaycanlıları XX
diyi «Kremldə mübarizə» adlı kitabın müəllifləri olan iki görkəmli sovetoloq (Vladimir Solovyov və Yelena Klepko- va) Heydər Əliyev haqqında belə yazmışlar: «Kremldə Hey dər Əliyevdən qorxurdular. Onun dünya görüşü, siyasi fəa liyyəti Azərbaycana sığmırdı. Artıq o, əyalət rəhbəri kimi yox, İttifaq miqyaslı xadim kimi tanınırdı.» Heydər Əliyev 1982-1987-ci illərdə Moskvada yüksək dövlət və partiya vəzifələrində işləyərkən (Partiya Siyasi Bürosu üzvü və Hökumət başçısının I müavini) Sovetlər öl kəsinin şərq siyasətinin həyata keçirilməsində həlledici təsi rə malik idi. Hətta 1980-ci ilin yayında Yəmən Xalq Demo kratik Respublikasında iki siyasi qruplaşma arasında vətən daş müharibəsi başlandığı və xalqın 50 minə yaxın şəhid verdiyi bir dövrdə Sov.İKP MK Siyasi Bürosüna namizəd olan Heydər Əliyev oraya göndərildikdə cəmisi 24 saat ər zində bu müsəlman ölkəsi xalqının faciəsinin qarşısını ala bilmişdi. 1990-ci ilin yanvarında xain Mixayıl Qorbaçov və onun ətrafında olan erməni mafiyası belə bir xəyanəti Azər baycan xalqı üçün hazırladı. 1990-cı ilin 20 yanvarında M.Qorbaçovun şəxsi göstə rişi ilə Bakıda törədilən faciə zamanı Moskvada faktiki ola raq ev dustağı vəziyyətində yaşayan Heydər Əliyev yanvann 21-də Azərbaycanın Moskvadakı daimi nümayəndəliyinə gələrək öz çıxışında dünyaya bəyan etdi ki, Azərbaycan xal qına qarşı qırğın törədilmişdir; buna göstəriş verənlər və icraedənlərin «hamısı layiqincə cəzalandırılmalıdır». 1990-1993-cü illərdə Heydər Əliyevin siyasi fəaliyyə tinin Naxçıvan dövründə onun Azərbaycanın dövlətçiliyinin müqəddəratında rolu daha əhəmiyyətli olmuşdur. Belə ki, Ermənistan ordusunun işğalına qarşı, Azərbaycan əraziləri nin müdafiəsini təşkil etməyə qadir olmayan fərsiz rəhbər lərdən fərqli olaraq Heydər Əliyev Naxçıvan ərazisinin bü tövlüyünü qoruya bildi və bu sahədə Naxçıvan vilayəti müəyyən mənada Azərbaycanın ərazi bütövlüyünə dayaq 136 oldu.
Naxçıvanın blokada vəziyyətində və xüsusilə bu və ziyyətin ilk illərində Heydər Əliyev öz şəxsi hörməti sayə sində Türkiyə və İran hesabına əhalinin ərzaq, yanacaq və elektrik enerjisi ilə təmin edilməsini təşkil edə bildi və bu yardım indi də davam edir. Azərbaycanda vətəndaş müharibəsi ve qardaş qırğını real bir qorxu kimi geniş miqyas aldığı 1993-cü ilin iyun günlərində Heydər Əliyevin Azərbaycan xalqı üçün atalıq qayğısı, ölkənin real fəlakətdən qurtarmasında xilaskarlıq missiyasının tarixi əhəmiyyəti zaman keçdikcə daha da qa barıq görünür. 1993-cü ilin iyununda Heydər Əliyevin Azərbaycanda siyasi hakimiyyətə qayıdışı Azərbaycanın böhranlı dövründə xilaskarlıq missiyası idi. 1993-cü ilin 15 iyununda Heydər Əliyev Azərbaycan Respublikasının Ali Sovetinin Sədri se çildi.
Azərbaycanın pərakondə silahlı qüvvələrinin 1991-93- cü illərdə Ermənistan işğalına qarşı müqavimətdə uğursuz luqlarının səbəblərini göstərərək Heydər Əliyev 1993-cü ilin 3 noyabrında «Xalqa müraciət»ində demişdi: «...əgər insan ların mənəviyyatında dəyişiklik olmasa, pozulmuş mənə viyyat bərpa edilməsə, insanlarda vətənpərvərlik, namus, şərəf, qeyrət hissi baş qaldırmasa, bir heç nə edə bilmərik». 11.Əliyevin 1993-cü ilin 3 noyabrında «Xalqa müraciə ti» proqram xarakterli bir sənəddir. Bu müraciətlə o, bütün xalqı Milli ordu quruculuğunda fəal iştiraka çağıraraq, or dumuzun zabit heyətində mənəviyyatca saf adamların olma sı vacibliyini xüsusi olaraq qeyd etdi. Azərbaycanın müstəqil dövləti və qüdrətli ordusunu yaradarkən müasir Türkiyə demokratik dövlətinin ilk Prezi denti Atatürkün hərbi sərkərdəlik irsindən geniş istifadə edi lir.
Böyük öndər Mustafa Kamal Atatürkün ən böyük xid- 137 mətlərindən biri bu olmuşdur ki, o öz qəhrəmanlığı ilə türk əskərini qəhrəman etdi. Atatürk demişdir: «Hər hansı bir ordunun dəyəri zabit və komanda heyətinin dəyəri ilə ölçülür». Heydər Əliyev böyük ehtiram hissi ilə qeyd edir ki, «Türkiyənin keçdiyi Cümhuriyyət yolu, demokratiya, iqtisa di inkişaf yolu bu gün Azərbaycan üçün böyük örnəkdir». Heydər Əliyevin Azərbaycan xalqı qarşısında tarixi xidmətlərindən biri, son 175 ildə erməni separatizminin Azərbaycana vurduğu zərbələrin ifşa edilməsi və Ermeni stan separatçılarının Azərbaycan xalqına qarşı dəfələrlə tö rətdikləri soyqırımın beynəlxal miqyasda işfa edilməsidir. Bu soyqırım haqqında Prezidentin 1998-ci ilin 26 mart tarixli fərmanı Azərbaycan xalqı üçün tarixi sənəddir. Böyük Britaniya Kral Beynəlxalq Münasibətlər Jnstitu- tundakı çıxışında Heydər Əliyev genişmiqyaslı coğrafiya xə ritəsində 1920-ci ildə Rusiya tərəfindən Ermenistana verilən Zəngəzuru göstərərək, Naxçıvanı süni olaraq Azərbaycan dan ayırmağın mənasım da bütün dünyaya bildirdi və qeyd etdi ki, «tarixə müraciət etməli olsaq, onda görərik ki, Er mənistan Azərbaycana çox şey qaytarmalıdır». Heydər Əliyevdən əvvəlki siyasi xadimlərin heç biri Azərbaycanı bütün dünyada indiki səviyyodə tanıda bilmə mişdir. Əlbəttə bu xidmət eləcə də dövrün tələbidir və bu tələbi görkəmli siyasi xadim layiqincə yerinə yetirir. Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Məclisinin 49-cu sessiyasındakı çıxışında Heydər Əliyev bütün dünyaya car çəkdi ki, Azərbaycan «Şərq və Qərb sivilizasiyasını vəhdət halında birləşdirən ölkədir1». Dünyanın türkdili xalqları qarşısında Heydər Əliyevin böyük xidmətlərindən biri, strateji vəzifə olan türkdilli döv lətlər birliyinin yaradılması vəzifəsinin qarşıya qoyulması və bu sahədə bəlkə də hamıdan çox fəaliyyət göstərməsidir. 1
Azərbaycan Prezidenti Heydər Əliyevin öz xalqı qarşı sında ən böyük xidmətlərindən biri, hazırladığı neft strateg iyasının həyata keçirməyə başlaması sayılmalıdır. Azərbay canın neft strategiyası möhtəşəm bir sənəddir və bir sıra öl kələrin müəyyən qüvvələrinin mənafelərinə toxunur. Bütün bu maneələri dəf etmək isə böyük uzaqgörənlik, iradə ve dözümlülük tələb edir. Azərbaycan nefti yalnız iqtisad amil (gəlir mənbəyi) deyil, eyni zamanda siyasi faktordur. Əlbəttə, bu sərvət əv vəlki dövrlərdə bəzən Azərbaycan xalqına «baş ağrısı» da vermişdir. Məlumdur ki, 1918-22-ci illərdə Azərbaycan neftini xaricə sataraq əvəzində ərzaq almağa, əhalinin ehtiyacını bu yolla təmin etməyə böyük maneçiliklər var idi. Azərbaycan hər tərəfdən düşmən qüvvələrlə əhatə olunmuşdu (daşnak Ermənistanı, Denikin ordusu və s.) və ölkə iqtisadi blokada vəziyyətində idi. Heydər Əliyevin Azərbaycan üçün hazırladığı neft strategiyasında neftin istehsalı ilə yanaşı, onun xaricə çıxa rılması məsələsi də, bunun üçün əsas ixrac boru xətti olan Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft kəmərinin inşaası məsələsi də nə zərdə tutulmuşdur və bu işə artıq başlanmışdır1.
139
Yüklə 1,94 Mb. Dostları ilə paylaş:
|