Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi folklor institutu
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
97 lına tüşör, ceyran qaçer, bu dallarınnan nə qədər eleer, elə da- vanbasarax geder, ama tutammer. Bir dağ varmış, dağın o üzünə aşan kimi görör, əyə, bir yerdi, dünya daşdı, adam hey- kalı, nə bilim, at, filan, hamısı daşdı eləjə. Ama bir qarı otu- ruf. Gedir qarının yanına. Deer: – Ay qarı, salam. Deer: – Əleykəsalam. Deer: – Ay qarı, mənim ceyrannarım nijoldu? Qarı buna deer ki, nərdtaxta oynaya bilersən ı ? Deer: – Hə, oynoyorux. Belə deyəndə Məhəmmət də, aslan da, quş da, at da daş olor. Dördü də bir yerdə elə-belə qaler. İndi san ı a hardan xəvər verim, Məhəmmədin o biri qar- daşınnan, Məlikməhəmmətdən. Məlikməhəmmət duror deer: – Ay ana, qardaşım itdi getdi, vallah, mən dura bilmi- rəm, mən gedəjəm, onu axdarajam. Geder gəzə-gəzə, gəzə-gəzə dərvişi taper. Deer: – A dərviş baba, bə mənim qardaşımı neynədin ı ? Deer: – Əyə, belə-belə. Qardaşın getdi, gəl səni o fason mindi- rim, get, bəlkə qardaşın ı ı eləlihnən tapasan ı . O suda bunu çimizdirer, başının tükünü, üzünü-gözünü həmən formadaja qayırer, qara at da verer, paltarını da, qam- çısını da, deer: – Bax buruynan get filan meşiyə, Məhəmmədi filan me- şədə itirmişəm, indi orda olar-olmaz, bilmərəm. Geder, meşədə gəzdiyi yerdə birdən quş çağırer: 98 – Ayə, a Məhəmmət, a Məhəmmət, bəs mənim balamı neynədin ı ? Bu tez deer: – Elə mən səni gəzirdim, sənin ı balan quş, mən də adam, durmadı mənim yanımda, getdi. Quş balasının birini buna verer. Məlikməhəmmət geder həmən padşahın torpağına çıxer. Axşama qaler, axşam soru- şanda camahat deer ki, Məhəmmədin öyü odu. Gedəndə qız gəler özünü öldürör ki, bəs san ı a demədim ceyranın dalınca getmə, o gedər-gəlməzdi. Məhəmmədin yoldaşı elə biler ki, gələn oğlan Məhəmmətdi. Axşam olor. Axşam olanda Məlik- məhəmmət qılıncı çıxarder ortaya qoyor, deer: – Aaz, bu ant, bu Quran, qurdalanarsan ı mənim üsdümə- zada, yorğunam, səni bu qılışnan tikə-tikə doğruyaram, man ı a yaxınnaşma. Yatellar. Duror bu gözdöör, ceyrannar gələndə atı mi- ner, tüşör ceyrannarın dalıyca. Gəler, qarıyı taper. – Qarı, salaməleyküm. Deer: – Əleykəsalam. – Qarı, mənim ceyrannarımı gördün ı mü? Qarı tez bunnan soruşor ki, nərd oynuya bilersən ı mi? Mə- likməhəmmət deer: – Yox, oynuya bilmerəm. Bu qarıda da bir xasiyət varmış. Kim onun sözün qay- tarsa, o nə desə, onu eliyərmiş. Qarı Məlikməhəmmədə deer ki, o qamçını götür də, o daşdarı vur. Məlikməhəmmət də qamçını götürör, bir-bir daşdarı vurur. Daşdarın biri at olor, biri aslan olor, biri quş, biri də ki, qardaşı Məhəmmət. Bir də- nə də daşı vuranda bu daş gözəl bir qız olor. Qızı da, qarda- şını da götürör gəlir öylərinə. Olar yiir, içer, yerə keçer, siz də yiin ı -için ı , döörə keçin. Sağ olun. 99 7. NƏRBALA Bir şah olur. Günnərin bir günü bu şah çıxıf şəhəri səya- hət eliyir vəzirnən. Kasıf bir ayilənin gözəl bir qızı olur. Bu qızın atası da şahın dəvəsini saxlıyır. Şah məjbur eliyir ki, də- vəçi qızını versin buna. Bu da kasıf ayilədi. Şah bunu alır. Bu şahın iki arvadı olur. Bu üçüncüdü – dəvəçinin qızı. Qızdan bir uşağı olur. Dəvəçinin qızınnan olan uşağı Nərbala çağırel- lar. Bu uşax böyüyür yavaş-yavaş. Həyatın quruluşudu. Böyü- məhdə olsun, eşit bu qavaxkı arvatdardan olan uşaxlardan. Anaları ayrıdı, ataları birdi ‒ şahdı. Bu oğlannar bunu həm- məşə ələ salır, incidir, hər oyunda bunu alladıllar, filan. Nər- bala taa böyüyür. Cavan oğlandı. Bir gün bu qardaşdar atasınnan icazə alıf gəzməyə çıxıl- lar. Nərbalanı da götürüllər. Nərbala da gedir bularnan tor qu- rur. İki qardaş bunun başını əkif öldürməh isdiyillər. Bu Nərba- lanı gətirillər quyunun başına, itəliyif salıllar quyuya. Nərbala tüşör quyuya. İndi eşit bu uşaxlardan. Uşaxlar qayıdır gəlir atalarına deer ki, belə-belə, Nərbala sözümüzə baxmadı, özünü quyuya atdı. Daa kim nağarasıydı. Tüşdü, tüşdü də quyuya. Eşit Nərbaladan. Nərbala ordan tüşür qarannıx dünyaya, gəzə-gəzə birtəhər gedif çıxır. Baxır görür bir yerdən işıx gə- lir. Bu işığa gedəndə görür ki, burda bir qarı var. Qarı deer ki, ay bala, sən xeyir ola, burda nə gəzirsən ı ? Deer: – Nənə, məni qardaşdarım saldı bura, xayiş eliyirəm, köməh elə, çıxım burdan. Deer: – Köməyim san ı a belə dəyər. Səhər-səhər saat beşdə-al- tıda iki qoç dalaşa-dalaşa gələjəh. Gözdə-qulaxda olarsan ı . Bi- ri ağ qoçdu, biri qara qoç. Çalış, sən ağ qoçun belinə hopban, 100 min. Əgər ağ qoçun belinə hoppanıf minsən ı , səni şıxlı 86 dün- yüya atajax, kutarajaxsan ı . Nərbala baxır görür dediyi vax, saat altıda budu, iki qoç dalaşa-dalaşa, doğurdan da, gəlir. Bu, hopbanır ağ qoçun beli- nə mimməyə. Ağ qoç belə fırranır, tüşür qara qoçun belinə. Bu, bunu götürür lap qarannıx dünyüya tulluyur. Bu qarannıx dünyada gəzə-gəzə görür ki, bir sərv ağacı var. Ağacın divin- də oturur. Baxır ki, ağacın başında quşdar kışqırışır. Baxanda görür ki, bir əjdaha ilan sarına-sarına o quşdarın balalarını yi- məyə çıxır. O halda bu, qılıncını çəkir də, ilanı dorğuyur da, tökür ağacın divinə. Bu, burda oturur, həmi yorğun, həmi birəz narahat. Burda yuxuya gedir. Yuxuya gedənnən son ı ra bu quşun anaları ‒ Zümrüt quşu uça-uça gəlir. İldən-ilə bunun balalarını o ilan dadanıf yiirmiş. Baxır görür ki, bu ağacın divində bir nəfər yatır. Elə bilir ki, bu ağacın divində yatan bunun balalarını öldürəndi. Gedir, caynağında bir dəyirman daşı götürüf gətirir ki, onun başına salsın. Ona kimi balaları kışqırır ki, yox, öldürmə onu, o, bizi xilas elədi, ilan bizi yiirdi. Bu dəyirman daşını aparıf ayna 87 salıf, gəlif qənədini bunun üsdünə salır. Üsdünə salanda bu ayılır. Ayılanda Züm- rüt quşu dilə gəlif deer: – Qorxma, sən mənim balalarımı xilas eliyifsən ı , mən də sa- n ı a hörmət eliyirəm. Ona görə qənədimi salıram sənin ı üsdün ı ə. Deer: – Man ı a hörmət eləməh isdiyirsən ı sə, məni bu qarannıx dünyadan işıxlı dünyüyə çıxart. Deer: – Bahooo! Nə belə uzax yoldu. Onda get – qarını göstə- rir – qarının yanna, onnan bir put ət al, qarı düzəldif verəjəh. 86 Şıxlı – işıqlı 87 Ayna – o yana Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|