245
altını da, üsdünü də bilir, bunun qavağında nə deməy olar. Bir
az fikirrəşdi, orda Aşıx Hüseyn götürdü “Mərd” şeyrini dedi:
Yeddi gündə xəlq eylədi, əlanı-sübhanı mərd
Yernən göyə qərər qoydu.
Tutuf saxlar mehmanı mərd.
Mərdnən gəzən axır bir gün mərd olar.
Namərdnən gəzən çöl-biyavan gərd olar.
Namərd iki mehman görsə, iki gözü dörd olar.
Gedəni yoldan qaytarar, tutuf saxlar mehmanı mərd.
Mən mərd Aşıx Hüseyn, namərd bədnişan olar.
Hası məclisdə mərd əyləşsə, o məclis gülşən olar.
Hər yerdə xanə yapar, gəşt elər dünyanı mərd.
Bu “Mərd” şeyirini deyəndə Aşıx Ələsgər dedi:
– Ay Hüseyn, dünyanın vəfası, mərddik hər adama qis-
mət dəyil. Doğrudan da, mərdsən
ı
, Ağam səni yuxuda man
ı
a
yaxşı göstərif.
3. AŞIQ ƏLƏSGƏRİN NAXÇIVAN SƏFƏRİ
Ələsgər şayir Nağıynan bir məclisə gediflər. O vaxdı da
bəylih, xannıx dövrü oluf. Bəylər Ələsgərə deellər:
– Aşıx Ələsgər, bu yanın
ı
dakı kimdi?
Deey:
– Bu mənim şəyirdim şayir Nağıdı.
Dəəndə bu göröy, Nağı burda dəərrəner
170
ki, man
ı
a şə-
yird dedi. Məclisi yola verif, Göyçə mahalına qayıdıf gələn
kimi Nağı deey ki, Ələsgər kişi, çörəyin
ı
i man
ı
a halal elə, mən
sənnən işdəmiyjəm.
– Ayə, a Nağı, dəryadan bir damcı götürmüyüfsən
ı
, dəli
olmuyufsan
ı
, san
ı
a nooldu?
170
Dəərrəner – inciyir
246
– Sən bəylərin yanında man
ı
a niyə şəyird dedin
ı
?
Deey:
− Ay oğul, usdada usdad dəəllər, şəyirdə şəyird dəəllər.
Hələ heş sən yarımçıx aşıx da döyülsən
ı
.
Deey:
– Yox, mən gedəjəm.
Aşıx Ələsgərin arvadı Anaxanım da yalvarey ki, ay Na-
ğı, Ələsgərin ətəyini buraxma, vallah, düzdə qalajaxsan
ı
.
Deey:
− Yox, mən getdim.
Gedey. O vaxdı da Göyçə mahalında toy nədi, pul nədi?
Hamı bəri zonada – Gədəbəydə, Gəncədə, Şəmkirdə, Toyuz-
da, Qazaxda, Naxçıvanda aşıxlıx eliyif pul aparellarmış. O
kasıflıx ilində, ajdıx ilində Göyçə mahalında xeyir iş eliyənmi
varıydı?
Nağı fikirrəşey ki, əə, uşax ajınnan qırıley. Fikirrəşey ki,
Ələsgərin Naxçıvanda Məhəmmət bəy adında bir dosdu var.
Sazını köynəyinə qoyoy da, yön çöyüröy Naxçıvana. Nağı
çox fiquralı, göyçəh adam oluf. Məhəmmət bəyin gəlini buna
yaxşı çay-çörəh hazırreey. Məhəmmət bəy gəley:
– Ay aşıx, xoş-beş, on beş. Bə nəəxşı gəlifsin
ı
?
Əmə Ələsgər aralananda tafşırmışdı ki, Nağı, olməə-bil-
məə dəəsən
ı
ki, Ələsgərə şəyird olmuşam. Denən, özüm ana-
dangəlmə aşığam. Deey ki, uşax ajdı, Ələsgər əmim məni
yolladı ki, orda olan aşıxlara de, toxunmasın san
ı
a, uşağın
ı
a
çörəh pulu qazan. Gənə Ələsgərin adını burda çəhdi.
Deey:
– Əə, biliyin
ı
-zad varmı?
Deey ki, anadangəlmə şayirəm. O vaxdı bir aşıx birini
görən kimi deyişməliydi, sazı əlinnən almalıydı. O vax saz ta-
pılmeydı.
Deey:
247
– Əə, səni gətirən Allaha qurvan olom, neçə vaxdıydı bu
Şərurun bəyləri deeydi ki, sən nətəəri bəysən
ı
, bir aşıx tap-
badın
ı
ki, bu Əsədullaynan, şəyirdi Cəfərquluynan deyişsin.
Savax pütün şəhərə elan verəjəm. Gedif orda deyişəjəhsin
ı
.
Savax Məhəmmət bəy elan verey ki, mənim aşığım gəlif
Göyçə mahalınnan. Aşıxlara deyin
ı
gəlsin. Camaat tökülöy.
Gedif məclisə daxil olollar. “Usdaddar usdadı” Əsədulla şə-
yirdi Cəfərquluyu qaldırey ki, dur, onnan deyiş. Bu gəley,
meydana çıxey, deey:
– Aşıx, ikimiz elə bir söz oxuyajeyıx ki, axır kəlməsi
“Ay nədən oldu” olajax.
Ona kimi bu Şərur aşığı ‒ şəyird bir “Ay nədən oldu”
deməyə başdeey:
Əzəldən can deef, can eşidən yar,
İndi beyvəfalıx ay nədən oldu?!
Deyirdin
ı
, ölüncə dömmərəm sənnən,
Yadnan aşınalıx ay nədən oldu ?!
Nağı çiynini çəkey, bilmey. Sazını əlinnən alellar, Mə-
həmmət bəy də pisikey. Buna deey ki, əə, sənin
ı
ki biliyin yo-
xuydu, məni bu camahatın içində niyə xar elədin
ı
? Beş günə
demirəm, üş günə demirəm, usdadın
ı
Ələsgəri burəə gətirif bu
aşıxlarnan deyişməsən
ı
, sizin əəğınızı bu zonadan kəsəjəm.
Sən mənim başıma nə oyun aşdın
ı
? Sazsız gedey Göyçə ma-
halına.
Savax gəley. Ələsgər hak aşığıydı. Gəley ki, rəhmətdih
qara damın üsdündə hərrəney, qar süpüröy, nağayrey.
− Salamməleyki, Aşıx Ələsgər.
− Ayə, Nağı, xoş-beş, on beş. Ayə, nəəxşı gəlifsən
ı
?
Deey:
− Vallah, ürəyim isdədi, gəldim.
Ələsgər onsuz da bileydi ki, bu, hardasa sazını aldırıf.
– Bə nəəxşı gəlifsən
ı
?
248
Dəəndə deey ki, məni Məhəmmət bəy göndərdi Şərur-
dan ki, əlimdə oğlumun toy işi var, Ələsgər də başını orda is-
datsın, burda qırxdırsın, yoxsa ona denən bu zonadan əəğın
ı
ı
kəsəjəm.
Deey:
– A Nağı, vallah, bu allatma olar.
Nağıya nə var, sazını aldırıf. Ələsgər rəhmətdih getməh
isdəmey, gənə arvadı Anaxanım rəhmətdih deey ki, Ələsgər,
yaqın bu dara çüşüf, səni and vererim Allaha, dur, get. Ələs-
gər də bunu yanına aley.
– Əə, bə sazın
ı
hanı?
Deey:
– Məhəmmət bəyin öyündə qoymuşam.
Gedellər, Şərura yaxınnaşanda deey:
– A Nağı, bəəx yaman çortum
171
gedirdin
ı
, indi çıdarrı
at
172
kimi dala qalırsan
ı
, niyə eleersən
ı
?
Dəəndə deey ki, Ələsgər əmi, Allahdan gizdin olməən,
bəndədən nə gizdin olajax. Burdaja məni bağleyıf sazımı alıflar.
– Ayə, Allah öyün
ı
ü yıxsın, bə san
ı
a dedimmi sənin
ı
sa-
vadın
ı
, biliyin
ı
yoxdu, mənnən ayrılma. Bə məni nəyşə gət-
din
ı
? A Nağı, məni orda bircə Məhəmmət bəydən başqa tanı-
yan yoxdu. Sənnən soruşajaxlar bu kimdi? Deynən, bu mənim
şəyirdimdi. Neçə yaşı var? Altmış. Adı nədi? Solaxqey. Bun-
nan başqa bir söhbət işdətməzsən
ı
.
Gedellər. Məhəmmət bəy gəley, deey:
− Əə, bu məni təmiz xəjələt
173
elədi.
Savax Məhəmmət bəy elan verey ki, indi Nağının şəyir-
di gəlif. Millət deey:
171
Çortum – sürətli yeriş (ata və eşşəyə aid yeriş)
172
Çidarrı at – çidar vurulmuş at. Çidarranmaq – qaça bilməsin deyə atın
qabaq ayaqlarının bir-birinə bağlanması
173
Xəjələt – xəcalət
Dostları ilə paylaş: |