Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi folklor institutu
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
272 bir maqamda bulax şakqıyır, başdıyır qaynamağa. Bular içer. Deer ki, hökümdara da götürəh bir qav. Görür hanı? Yoxdu. Çəkildi getdi. 4. Qışda qoorğa 221 qoururdular da, səhərə qoyurdular. Gu- ya Xıdır bavamız gəlif, əlini beləjə baseydı. Analığım rəhmətdih gedeydi, şərbət qayırıf da mal töy- ləsinə apareydı. Qara çırağı yandıreydı. Guya Xıdır bavaları gəlif. Şərbəti aparıf orda içeydilər. Deeydilər ki, onda mal bə- rəkətdi olar, qışdan salamat çıxar. Bizə də deellərdi, guya Xıdır bavamız bacanın deşiyin- nən gəley, bərəkət gətirey. Guya Xıdır bavamız gəldi, əllərini də qoydu, getdi, əlinin izi qaldı. Səhər böyühlər deellərdi ki, bu axşam Xıdır bava gəlmişdi, əllərini də qoyuf gedif, gördü- n ı üzmü? Hindi Allahın qadasını alım, qayıfdan əli qoyuf dana. Uşaxlar söyünüşürdü ki, bu axşam Xıdır bava əlini qoorğamı- za basıf. Xıdır bava əlini basannan son ı ra qoorğanı yiillərdi. Gejə yarıya kimi qoorğa çəkirdih. Qooruf da un çəkirdih. Son ı ra da gətirif kimi şirniyə qatıf yiirdi, kimi soğança eliyif içinə töküydü. Buların hamısı Böyüh Çillədə oluydu, onnan son ı ra cəmlələr 222 düzülüydü. Deeydilər, cəmlələr gəldi. Söyünüşür- düh. Hindi ancağ çərşənbə deellər. O vax deeydih böyüh cəm- lə, kiçih cəmlə. 5. Xıdır yelnən gəler. Onun atı yeldi. Onun bayramında çı- ra yandırellar. Pambığı yağa batırıf, ağacın başına doluyuf yandırıllar ki, mala, heyvana, insana köməh olsun. 221 Qoorğa – qovurğa, buğdanın, qarğıdalının qovrulmuşu 222 Cəmlə – istilik 273 6. Bu bayramda buğda arıtdıyıllar, qoyurullar. Onnan son ı - rasına onu qoyuruf kirkirədə 223 çəkillər, son ı ra da qava qoyul- lar. Deellər, gərəh niyyət eliyif bir otaxda, pəncəriyə qoyasan ı . O qoyuda bir nişan tüşsə, əl izi qalsa, ona deyellər ki, pey- ğəmbərlərimiz, məleykələr gəlif əlin vuruf. Hər kimin qoyu- dunda əl izi olmasa, ona deellər ki, nəzirin qəbul olmuyuf. Axırıncı çillənin iyirmi günü qalanda olur bu bayram. Onda səməni də qoyullar. Çillə çıxanda, bayram gələndə, o səməni- yi çəkillər, səməniyi yaxşıca yolullar. Onu bir qazanda döyüf qaynadellar, olur halva kimi, halveyı nejə görüfsən ı , o qayda o səməniyi pişirillər. Onnan son ı ra da genə onu nəzir eliyillər: ilim, günüm yaxşı keşsin, uşağım salamat olsun, yerdən ur- zam gəlsin, gələn il genə həmən səməniyi qoyajam, paylıy- jam. Onnan görürsən ı yeddi-səkgiz öyə qaynatdı payladı, nə- zirin verdi. Hamı da dedi, nəzirin qəbul olsun. 7. Xıdır Nəvi (Xıdır Elles peyğəmbərinin adıyla bağlıdı) gə- ləndə günortadan buğduyu yüüf qurudor, kirkireynən çəkif qoyut hazırrıyıllar. Son ı ra bağdan – bar gətirən ağaşdan öydə olan adamların sayına görə çuvux qırellar, qürbətdə olannarı da yadın- nan çıxartmamalısan ı . Çuvuğun uzunnuğu 10 santımetir olor. Bu çuvuxların ujuna pambıx doluyuf ərimmiş yağa batırellar. Yağ yaxşı əriməlidi, əyər az ərisə, pambıx yammaz. Bu çuvuxları qoma bağlıyıllar. Buğdanın (qoyutun) ortasına qoyuf yandırellar. Hər kəş əlinə oxloy, ya da cuvux alıf bir-birini qovalıyarax deer: Hakqı dərvişin, Çıra qurğuşun, Kərəməli bavam, huuuuuuuy! 223 Kirkirə – ev şəraitində buğdanı üyütmək üçün istifadə olunan dairəvi daşlar 274 Bu qaşdı-qovdu qarannıxda, yanan çuvuğun işığında olor kun, Xıdır Nəvi uşaxların oynamağını görüf söyünsün. Dədə-bavadan qalma çillənin axırıncı adna axşamı Xıdır Nəvidi. Kirkirədə buğda, qardalı 224 üyüdülör. Buğdanın qoor- ğasını yerə tökməh olmaz. Yoxsa Xıdır Nəvi adamın gözünü tökər, çomağınnan vurar. Üsdə çıra yanmasa, qoyut yiilməz. Öydəki adamlarnan heyvannarın sayı qədir çuvuğu yandıran- nan son ı ra dalına baxmadan çıxersan ı . Əyər baxsan ı , Xıdır Nə- vi səni vurar, gözünü tökər. Xıdır Nəviyə hörmətsizdiy eli- yəndə o adamı yaman kökə qoyor. Deellər kin, bu Çöllər 225 Xıdır Nəviyi keçirmellər. Bu Çöllərdən bir nəfər qoorğuyu çeyinə 226 töküf yiyə-yiyə yol gedermiş. Yolda qoorğuyu çe- yinnən dağıdıf yerə. Xıdır Nəvi də hersdənif onu öldürüf. Bunnan son ı ra taa Çöllər nəsli Xıdır Nəviyi keçirmer. 8. ÇİLLƏLƏR Rəvayətə örə, Kiçih Çillə Böyüh Çillədən soruşor kun, nağayra bildin ı ? Böyüh Çillə cavaf verer kin, getdim, döyranı- mı sürdüm, peçin qırağına yığıf gəldim. Kiçih Çillə deer kin, həə, indi mən də gedif peçin içinə töküf gələrəm. Bu bir inanşdı. Qışın söyux keşməsini görkəzer. 9-15. ÇƏRŞƏNBƏLƏR 9. Dörd dənə çərşəmbə var. Birinci yalançı çərşəmbə, axı- rıncı xəvərçi çərşəmbədi. Din ı şiyellər 227 , xeyir danışana deel- 224 Qardalı – qarğıdalı 225 Çöllər – nəsil adı 226 Çeyinə – ətəyinə 227 Din ı şiyellər – xəlvətcə qulaq asırlar Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|