Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi
Yüklə 2,98 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Şairdir, qəlbi var, şirin sözü var,
Böyük bir ölkənin onda gözü var. O, ölsə, dağlar da dil deyib ağlar, Əfv edin...yaxşılıq qalır yadigar” [2, s. 135-136]. M.Vəkilovun xatirəsindən S.Vurğunun qardaşına bunları dediyi də məlum olur: “Əgər məni aparsalar, sən tez mənim əsərimi (“Va- qif”i – A.S. ) götür və etibarlı bir yerdə gizlət. Əsərin yerini Xavər bilir. İşdi, görsən ki, sən də şübhə altındasan, onda Ruqiyyəyə (mənim həyat yoldaşımdır) tapşır ki, əsəri etibarlı bir yerdə gizlətsin”. Sonra Səməd şair xəyallı gözlərini Xəzərin üfüqlərinə zilləyərək nə isə dü- şündü və mənalı bir tərzdə əlavə etdi ki, “Mənim qələmimi Yuskaya (oğlu Yusif) ver, kim bilir, mənim tamamlamadığım işi, bəlkə, o ta- mamladı” [2, s. 136]. M.Vəkilovun xatirəsi bir çox məqamlara aydınlıq gətirməyə imkan verir. Burada qısaca olaraq onu deyək ki, Azərbaycanın Xalq yazıçısı Yusif Səmədoğlu atasının yolunu davam etdirdi. “Qətl günü” romanında təsvir etdiyi hadisələrin çoxunu elə atasının bioqrafiyasın- dan almış, əsərdə təsvir edilən itmiş əsər ədəbiyyatşünaslar tərəfindən başqa cür yozulsa da, əslində elə “Vaqif” dramının özüdür... S.Vurğunun ilk dramını Vaqifə həsr etməsi onun özünə ustad bildiyi böyük şairə olan sevgisi ilə əlaqələndirilir. Bunu S.Vurğunun özü də etiraf edir: “Hələ uşaq ikən mən Vaqif yaradıcılığının təsiri al- tında idim. Onun gözəl şeirləri, aydın və xalq dili mənim yaradıcılı- ğıma təsir göstərmişdir. Mən ilk şeirlərimi Vaqifin qüvvətli poetik cazibə qüvvəsinin təsiri altında yazmışam” [5, s. 119]. Bu aspekt C.Abdullayevin tədqiqatında da təsdiqlənir. Müəllif yazır: “S.Vurğun Vaqifi mütəfəkkir bir şair, dərin fəlsəfi fikirləri sadə, aydın bir dillə ifadə etməyi bacaran incə, lirik, öz dövründə estetik düşüncənin zirvəsinə çıxan “həyat gözəldir” idealını təbliğ edən böyük söz bahadırı kimi qiymətləndirmişdir” [6, s. 44]. 45 M.A.Dadaşzadə S.Vurğunun “Vaqif” tarixi xronikası ilə drama- turgiyaya gəlməsini “1920-ci illərin axırlarına doğru xalqların tarixi keçmişinə artan marağı” [7, s. 21] ilə əlaqələndirir. Bu fakt, yəni “qaranlıq keçmişin işıqlı cəhətini – böyük insanlarını yaxından öy- rənmək və xalqımıza tanıtmaq” şairin öz çıxışlarında da təsdiqini tapır: “Tarixə “olub keçmiş şeylər”, “çağırılmış bayatılar” kimi baxan- lar idrak və zövqü məhdud insanlardır. Lakin biz, tarixin uzaqlarına getdiyimiz zamanlarda belə yenə öz əsrimizin övladı olduğumuzu unutmamalıyıq. İnkişaf yalnız qabağa, irəliyə getməlidir. Odur ki biz, keçmişimizin həyat və qəhrəmanlıq dünyasını dərk etməklə, o böyük mənəviyyat aləminin ən böyük humanist, mübariz, xeyirxah və nəcib insanlarını, bugünkü yüksəliş və intibah dövrümüzə kömək edəcək cəhətlərinin bədii lövhələrini yaratmaqla, babalarımıza rəhmət oxuma- ğı da bacarmalıyıq” [8]. S.Vurğunun ilk dram əsərinin mövzusunu, məhz Vaqifin hə- yatından götürməsi onun Vaqifə ruhən yaxın olması ilə də əlaqələn- dirilir. B.Vahabzadə yazır: “Poeziya tariximizdə yeni bir dövr açan Vurğun şeirində biz bu gün Nizami epikası, Füzuli lirikası, Vaqif sa- dəliyi, Sabir kəskinliyi görürük. Lakin bu böyük qaynaqlar içərisində S.Vurğunun ilk məbədi, şübhəsiz, Vaqif şeiridir. Elə buna görədir ki, S.Vurğun Vaqifi şeirinin “könül dastanı” adlandırır” [3, s. 255]. Fik- rinin davamı olaraq müəllif yazır: “S.Vurğuna Vaqifi sevdirən bir cəhət də bu şairin “şadlıq və səadət müğənnisi” olması idi. S.Vurğun şeirinin də sevinc və səadət təranələrindən ibarət olduğu bizə məlum- dur. Şair özü də bir çox şeirlərində özünü “səadət nəğməkarı”, “sevinc bülbülü”, “ağ günlər şairi” adlandırır. Vaqif şeirindəki optimizm və şuxluq da onu S.Vurğuna sevdirirdi” [3, s. 255]. Doğrudur, B.Vahabzadədə bu qənaəti S.Vurğunun əsərləri ya- radır. “Komsomol poeması”nda şairin “həyat eşqi” ilə əlaqədar olaraq, Vaqifi xatırlaması, onu “həyat aşiqi” adlandırması və digər söylənən- lər də gerçəkdir. Amma bununla yanaşı, S.Vurğun bir neçə əsərində və publisistik məqalələrində Vaqifi faciə yaşayan bir şair kimi də xatırlayır və örtülü də olsa, öz həyatının onunku ilə oxşar olduğuna işarə edir. Qənaətimizin təsdiqi üçün S.Vurğunun 1936-cı ildə qələmə aldığı “Azad ilham” adlı şeirinə ötəri nəzər salmaq kifayətdir. Şair burada “sadə fırıldağın həqiqəti boğduğu” bir dövrdə yaşayan, “haqq adlı divan qurmaq” istəyən, müqabilində “diri-diri soyulan” Nəsimini, “göz yaşlarından doymayan”, “karvanı dərd adlı səhrada qalan” Füzulini, “fars dilinə sinə gərən”, “ürək nəğməsi daşlara dəyib, şüşə kimi çiliklənən”, “səsi boğulub, ahını min dağ, min dərə əks etdirən” 46 Vaqifi yada salır, onların dövrü və həyatı ilə özününkünü qarşılaşdırır, müqayisə edir və deyir: Yüklə 2,98 Mb. Dostları ilə paylaş:
|